Gỡ khó cho sách thiếu nhi trong nước

Nhiều khởi sắc 

Mặc dù số lượng không nhiều so với các mảng sách khác, nhưng mảng sách thiếu nhi tại Giải thưởng Sách Quốc gia 2021 có thể loại khá phong phú, chất lượng, được đánh giá cao hơn so với những năm trước. Mùa giải này, sách thiếu nhi có 1 giải A là Chang hoang dã - Gấu (NXB Kim Đồng), 4 giải B: Dạy con tài chính (NXB Tổng hợp TPHCM), Chuyện của anh em nhà Mem và Kya (NXB Trẻ), Loài Plastic - Khi nhựa trỗi dậy và Lướt cùng Tí Địa Lí (NXB Kim Đồng), 2 giải C: Nâu Nâu thị thành - Xanh Xanh đồng quê (Crabit Kidbooks và NXB Hà Nội) và Cuốn sách về quyền lực - Nó là cái gì, ai có nó, và tại sao? (NXB Kim Đồng).

Phát biểu tại lễ trao giải, ông Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia, cho rằng: “Kết quả đó cũng cho thấy Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã giành nhiều sự quan tâm đến mảng sách thiếu nhi, thiết thực góp phần vào công tác chăm sóc, giáo dục thiếu nhi, việc làm cần thiết quan trọng để hướng tới tương lai tốt đẹp của nước nhà”. 

Lâu nay, không ít người vẫn cho rằng, sách nội “thua” trên sân nhà và sách thiếu nhi cũng không phải ngoại lệ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, ở lĩnh vực sách thiếu nhi, chúng ta không thiếu tác giả với những tác phẩm độc đáo. Sách dịch thiếu nhi thông thường được các đơn vị chọn lọc kỹ lưỡng từ nhiều quốc gia. Vì đã qua bộ lọc với những tác phẩm có chất lượng tốt như vậy nên người đọc có cảm giác sách dịch nổi bật hơn sách nội là điều đương nhiên. 

Những năm gần đây, nhiều NXB, công ty đã bắt đầu có sự quan tâm đến sách thiếu nhi, thường xuyên có những ấn phẩm được đánh giá cao như Nhã Nam, Đông A, Đinh Tị, NXB Tổng hợp TPHCM... Riêng NXB Kim Đồng, mỗi năm phát hành hơn 2.000 đầu sách, trong đó gần 1.000 là sách mới và hơn 1.000 là sách tái bản, nối bản, bao gồm sách trong nước và sách khai thác bản quyền nước ngoài. “Với riêng sách văn học thiếu nhi, mỗi năm có khoảng hơn 250 tác phẩm gồm sách mới và tái bản, trong đó sách mới của tác giả trong nước có khoảng 70 tác phẩm. So với các mảng khác, con số này là không nhỏ và hàng năm vẫn thường xuyên xuất hiện các tác giả mới”, đại diện NXB Kim Đồng cho biết.

Chú trọng hình ảnh

Là phụ huynh của hai con nhỏ, có sự theo dõi nhất định đến mảng sách thiếu nhi, chị Trần Huyền Trang (ngụ phường Long Thạnh Mỹ, TP Thủ Đức, TPHCM) cho rằng, sách thiếu nhi trong nước ở các thể loại đã có sự phong phú, hình thức đẹp, nội dung chất lượng, mang đến nhiều lựa chọn cho phụ huynh khi mua sách cho con. “Tuy nhiên, tuổi nhỏ thích khám phá nhưng dòng sách thiếu nhi Việt Nam chưa có thế mạnh ở mảng này, chủ yếu phải dựa vào sách dịch của nước ngoài. Nên chăng, các NXB cần đầu tư hơn ở mảng sách khoa học khám phá do người Việt viết, vẽ để gần gũi hơn với các em”, chị Trang đề xuất. 

Một gợi ý khác mà các đơn vị hoàn toàn có thể áp dụng từ các ấn phẩm đoạt giải Sách Quốc gia năm nay, đó là, ngoài Nâu Nâu thị thành - Xanh Xanh đồng quê và Cuốn sách về quyền lực - Nó là cái gì, ai có nó, và tại sao? là sách dịch, còn lại đều do các tác giả trong nước thực hiện. Đặc biệt, một điều dễ nhận thấy ở loạt sách đoạt giải, đó là sách văn học hay kỹ năng, đều được chăm chút về phần hình ảnh, khiến cuốn sách trở nên bắt mắt và sinh động. 

Tập truyện Chuyện của anh em nhà Mem và Kya của nhà văn Nguyễn Quang Thiều có sự đồng hành của họa sĩ Kim Duẩn qua những bức tranh minh họa ngộ nghĩnh, dễ thương. Chang hoang dã - Gấu được thực hiện theo hình thức artbook, là sự kết hợp giữa tác giả Trang Nguyễn và họa sĩ Jeet Zdung với hàng trăm bức vẽ tay hoàn toàn bằng màu nước giàu cảm xúc và đầy biến hóa. Đặc biệt, Lướt cùng Tí Địa Lí của 2 tác giả trẻ Xuân Đài và Uyên Trương là cuốn sách chuyển động scanimation đầu tiên của tác giả Việt Nam, dành cho lứa tuổi 4+, giúp các bạn nhỏ vừa chơi vừa học cùng nhau hoặc cùng phụ huynh. 

Quan tâm đến nhu cầu của độc giả lẫn đối tác nước ngoài, đặc biệt, xem hình ảnh là phần quan trọng không kém nội dung, là yếu tố giúp NXB Kim Đồng chinh phục được độc giả trong nước lẫn đối tác nước ngoài. Ngoài Chang hoang dã - Gấu vừa được trao giải A Giải thưởng Sách Quốc gia lần 4, NXB Kim Đồng còn có nhiều tựa sách bán được bản quyền ra nước ngoài như Lược sử nước Việt bằng tranh, Cổ tích thế giới bằng thơ hay loạt tranh truyện dân gian Việt Nam: Tìm mẹ, Ai mua hành tôi, Sự tích trầu cau, Cây nêu ngày tết… 

Ngoài Giải thưởng Sách Quốc gia, thời gian gần đây, nhiều giải thưởng dành cho sách thiếu nhi đã và đang hoạt động, dành sự quan tâm đến sách thiếu nhi như giải Sách hay, giải Dế Mèn; mới đây là giải thưởng Văn học thiếu nhi được trao hàng năm của Hội Nhà văn Việt Nam.