Giáo sư - NSND Trọng Bằng sinh năm 1931 tại Cao Bằng, quê ở Gia Lâm, Hà Nội. Ông từng là Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam, đại biểu Quốc hội khoá X. Năm 2013, ông được trao Huân chương Độc lập hạng Nhì.
Nhạc sĩ Trọng Bằng bắt đầu hoạt động âm nhạc từ những năm còn là học sinh các trường trung học thời kháng chiến ở Liên khu IV cũ. Sau khi tốt nghiệp Đại học Sư phạm Văn khoa khoá I, ông được cử đi công tác văn nghệ mặt trận Trung Lào, sau đó ra Việt Bắc làm Đội trưởng Đội Ca nhạc Đoàn Văn công Nhân dân Trung ương (nay là Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam).
Ông là người Việt Nam đầu tiên tốt nghiệp bằng đỏ tại Nhạc viện Tchaikovsky (Liên Xô cũ, 1963). Về nước, ông làm giảng viên Trường Âm nhạc Việt Nam và là chỉ huy các dàn nhạc giao hưởng ở Hà Nội. Năm 1969, ông tiếp tục làm nghiên cứu sinh cũng tại Nhạc viện Tchaikovsky...
Nhạc sĩ Trọng Bằng có nhiều đóng góp lớn cho sự nghiệp xây dựng và phát triển nền âm nhạc bác học ở Việt Nam. Ông đã từng chỉ huy các dàn nhạc giao hưởng Moscow và Tasken trong đợt “Những ngày Văn hóa Việt Nam” tại Liên Xô cũ năm 1985, dàn nhạc Electone ở Tokyo (Nhật Bản) mùa hè 1995... Nhiều nghệ sĩ tầm cỡ của các nước như Pháp, Thuỵ Sĩ, Áo, Cộng hòa Liên bang Đức, Nhật Bản, Mỹ... đã đến Việt Nam biểu diễn cùng với dàn nhạc giao hưởng ở Hà Nội dưới đũa chỉ huy của ông.
GS -NSND Trọng Bằng còn là một nhạc sĩ sáng tác có tên tuổi. Tuyển tập ca khúc Tình quê hương do NXB Văn hoá cho ra đời năm 1976 bao gồm nhiều bài hát đã in đậm dấu ấn những năm tháng hào hùng của đất nước như: Tình quê hương, Tây Bắc sáng lại, Nhịp máy khoan, Những dũng sĩ Núi Thành, Bài hát bên cầu phao, Trăng sáng trên tuyến đường, Đế quốc Mỹ là cái thân con ruồi, Bão nổi lên rồi, Pháo ta gầm, Bài ca người chiến sĩ công an nhân dân, Quê hương vang lên tiếng hát tự hào ...
Các tác phẩm khí nhạc của ông cũng có vị trí vững chãi trong lịch sử khí nhạc trẻ tuổi của Việt Nam như: Vũ khúc viết cho cello và piano, overture Chào mừng; giao hưởng thơ Người về đem tới ngày vui viết cho dàn nhạc giao hưởng...
Trong lĩnh vực biểu diễn, ông là nhạc trưởng tham gia chỉ huy nhiều chương trình hòa nhạc trong nước và quốc tế; đồng thời nhận được nhiều giải thưởng, danh hiệu uy tín. Ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật cho cụm tác phẩm giao hưởng thơ Người về đem tới niềm vui, hợp xướng và dàn nhạc giao hưởng Trường ca Tây Bắc- Điện Biên Phủ, khởi nhạc Chào thiên niên kỷ mới...
