Để giám sát công tác bảo vệ môi trường ở các khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX) trên địa bàn TPHCM được thuận lợi, thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM đã yêu cầu các KCN - KCX thực hiện việc quan trắc tự động môi trường nước kết nối với Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường (thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường) để tiện việc theo dõi, giám sát. Đến nay đã có 100% KCN - KCX ở thành phố thực hiện việc quan trắc tự động.
Bên trong trạm quan trắc nước thải tự động hiện đại Lê Minh Xuân. Ảnh: LÊ SANH QUỐC TUẤN “Tai mắt” theo dõi 24/24 giờ
Hiện nay, ở TPHCM có 16 KCN - KCX và 1 khu công nghệ cao đã đi vào hoạt động với tổng lưu lượng nước thải gần 40.000m3/ngày. Bên cạnh những đóng góp tích cực về phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người lao động, các KCN - KCX cũng đang phải đối mặt với những thách thức lớn về ô nhiễm môi trường do nước thải gây ra. Để giám sát môi trường các KCN - KCX, TPHCM đã thực hiện việc triển khai áp dụng công nghệ quan trắc tự động. Việc đưa vào sử dụng và vận hành Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường tự động đã giúp quá trình kiểm tra, giám sát chất lượng nước thải được thực hiện một cách liên tục.
Trước đây, khi chưa có các trung tâm quan trắc nước thải tự động, việc kiểm soát chất lượng nước thải chỉ trông chờ vào 1 - 2 lần kiểm tra định kỳ trong tháng, cộng với các cuộc kiểm tra đột xuất. Do đó, không có tính liên tục trong việc giám sát. Sau khi các trung tâm quan trắc nước thải tự động cùng hệ thống camera quan sát và thiết bị lấy mẫu tự động đi vào hoạt động đồng bộ, đã hỗ trợ rất nhiều cho công tác kiểm soát ô nhiễm nước thải tại các KCN - KCX nói riêng và công tác quản lý môi trường TP nói chung.
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM, một hệ thống quan trắc nước thải tự động gồm 3 phần chính, đó là hệ thống đo và thu thập dữ liệu chất lượng nước thải tại hiện trường; hệ thống truyền, nhận dữ liệu và hệ thống giám sát tại trung tâm. Nhờ thiết bị đo lượng nước xả thải liên tục nên hệ thống quan trắc tự động có được dữ liệu chính xác tại mỗi thời điểm để nhà quản lý có thể đánh giá, ước định... từng nhà máy xử lý nước thải hoạt động liên tục hay cầm chừng. Thiết bị này góp phần đáng kể vào nỗ lực theo dõi, phòng chống tình trạng xả trộm nước thải chưa qua xử lý ra môi trường.
Ngoài việc đo lượng nước xả thải nói trên, hệ thống quan trắc tự động chất lượng nước thải công nghiệp sau xử lý còn được cài đặt nhiều thiết bị để đo các thông số kiểm soát ô nhiễm cơ bản trong nước thải như COD (nhu cầu ôxy hóa học), TSS (tổng chất rắn lơ lửng), nhiệt độ. Tất cả dữ liệu đo đều được truyền liên tục (trung bình 5 phút) về trung tâm điều hành và ghi vào bộ nhớ. Hệ thống này được xem là “tai mắt” theo dõi liên tục 24/24 giờ chất lượng nước thải ở các KCN - KCX.
Ngăn ngừa tình trạng xả lén
Trao đổi về nội dung này, bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM, cho biết đến nay đã có 100% KCN - KCX và Khu công nghệ cao trên địa bàn thành phố được đầu tư hệ thống quan trắc nước thải tự động kết nối với trung tâm quan trắc tự động. Hệ thống quan trắc tự động sẽ là cơ sở xử lý các trường hợp vi phạm về môi trường. Các số liệu quan trắc sẽ là nguồn tin quan trọng làm cơ sở phát hiện và cảnh báo sớm các vấn đề môi trường, đánh giá hiện trạng môi trường. Với năng lực đáp ứng của hệ thống này, có lẽ sẽ không còn tình trạng mỗi khi xảy ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, thường viện vào những lý do như lực lượng kiểm tra, kiểm soát mỏng hay do xả trộm nước thải chưa xử lý ra môi trường lúc nửa đêm, những thời điểm mưa to gió lớn…
Cũng theo bà Mỹ, việc thực hiện quan trắc tự động mới chỉ dừng lại ở việc phát hiện sớm và yêu cầu các chủ nguồn thải khắc phục, chứ chưa có cơ sở để xử phạt nếu phát hiện hành vi vi phạm qua hệ thống camera. Hiện sở cũng đã trình công văn xin thông tư chỉ đạo từ phía Bộ Tài nguyên và Môi trường trong việc xử phạt hành vi vi phạm qua hệ thống giám sát bằng camera.
Có thể thấy rằng, bên cạnh việc giúp cho quá trình kiểm soát chất lượng nguồn nước thải tại các KCN - KCX được diễn ra liên tục, việc lắp đặt và đưa vào vận hành các trạm quan trắc nước thải tự động đã góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của các đơn vị quản lý hạ tầng và doanh nghiệp tại các KCN - KCX.
Mặt khác, việc đầu tư trạm quan trắc nước thải tự động tại các KCN - KCX đã đem lại những hiệu quả về môi trường và xã hội; tiết kiệm được thời gian, nhân lực trong việc thanh tra, kiểm tra. Các số liệu quan trắc sẽ là nguồn thông tin quan trọng làm cơ sở phát hiện và cảnh báo sớm các vấn đề môi trường; đánh giá được hiện trạng môi trường. Đồng thời, kết quả quan trắc cũng là nguồn thông tin chính xác để các công ty phát triển hạ tầng kịp thời điều chỉnh vận hành hệ thống xử lý nước thải hiệu quả.
