Chiều 14-3, đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TPHCM có cuộc giám sát “việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trên địa bàn TPHCM, giai đoạn 2021-2024”.
Đoàn giám sát có các ĐBQH: Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM; Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM; Hà Phước Thắng, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TPHCM; Nguyễn Trần Phượng Trân, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TPHCM; Trần Hoàng Ngân, Trợ lý Bí thư Thành ủy TPHCM và các đại biểu dự buổi giám sát.
Theo báo cáo của UBND TPHCM, ngoài việc phát triển đào tạo nhân lực, Thành phố đã triển khai các chính sách nhằm thu hút nhân tài, bao gồm việc tạo điều kiện thuận lợi cho các chuyên gia, các nhà khoa học đến làm việc và cống hiến cho thành phố. Các chính sách như hỗ trợ về thuế, cải thiện môi trường sống và tạo ra những cơ hội phát triển nghề nghiệp hấp dẫn, là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực của TPHCM.
Trong giai đoạn 2021-2024, Thành ủy - HĐND - UBND TPHCM đã ban hành 19 văn bản, chương trình, đề án nhằm triển khai chính sách phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao. Thành phố cũng đẩy mạnh cải thiện chất lượng đào tạo, gắn kết với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, tạo điều kiện cho lao động phát triển toàn diện.
Nhằm giữ chân nhân lực chất lượng cao, UBND TPHCM xác định việc cải thiện môi trường làm việc là yếu tố quan trọng. Môi trường làm việc chuyên nghiệp, văn hóa công sở nghiêm túc, cùng với tinh thần đoàn kết trong cơ quan sẽ giúp cán bộ, công chức, viên chức có động lực làm việc, góp phần nâng cao hiệu quả công việc.
Tuy nhiên, việc phát triển và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao tại TPHCM vẫn còn nhiều thách thức nhưng cũng có những bước tiến tích cực. Tại buổi giám sát, các ĐBQH đã đưa ra nhiều đề xuất quan trọng, trong đó nhấn mạnh việc cải thiện chính sách lương, thu hút và trọng dụng nhân tài, nâng cao chất lượng đào tạo gắn với nhu cầu thực tế.
Tại buổi giám sát, ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh, TPHCM cần quan tâm hơn đến nhân lực trong các đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời phải có cơ chế thống kê đầy đủ về năng suất lao động, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học công nghệ và y tế. Đại biểu nhận xét, thành phố đã mất lợi thế cơ cấu dân số vàng, do đó cần có chiến lược dài hạn để duy trì nguồn nhân lực trẻ, chất lượng cao.
Một vấn đề khác được ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân đề cập là việc đào tạo nhân lực trong các ngành công nghệ tiên tiến như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), Thành phố cần có cơ chế đặt hàng với các trường đại học để đào tạo chuyên sâu, đáp ứng nhu cầu phát triển công nghệ cao.
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa chỉ ra, mức lương hiện nay của công chức, viên chức chưa đủ hấp dẫn để thu hút nhân tài vào bộ máy nhà nước. Ông đề xuất TPHCM cần có các chính sách thu hút nhân tài Việt Nam ở nước ngoài cũng như các chuyên gia hàng đầu thế giới. Việc sử dụng nhân tài không chỉ dừng lại ở tuyển dụng mà còn phải có cơ chế trọng dụng, tạo điều kiện để họ phát huy năng lực.
ĐBQH cũng cho rằng TPHCM quan tâm đến việc đào tạo nhân lực trong lĩnh vực pháp luật và văn hóa. Bên cạnh đó, TPHCM cần tận dụng tiềm năng của ngành công nghiệp văn hóa để tạo ra giá trị kinh tế, đồng thời thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này.
ĐBQH Nguyễn Thị Lệ chia sẻ, TPHCM có nhiều chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực trong và ngoài nước. Vì vậy, thành phố cần có đánh giá đầy đủ về hiệu quả của các chương trình đào tạo nhân lực trong và ngoài nước.
ĐBQH Nguyễn Thị Lệ cũng đề nghị, TPHCM phải có cơ chế giám sát hiệu quả các chương trình đào tạo, tránh tình trạng giám sát hành chính mang tính hình thức đối với các chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực của thành phố.
Đồng thời, tham mưu nghiên cứu điều chỉnh các chính sách đào tạo cần linh hoạt để đảm bảo hiệu quả; cần chỉ rõ ai chịu trách nhiệm khi triển khai thực hiện chính sách này không hiệu quả.
Về giáo dục đào tạo nghề, ĐBQH Trần Hoàng Ngân cho rằng, TPHCM cần quan tâm hơn đến giáo dục nghề nghiệp và giáo dục mầm non. Hiện nay, thành phố vẫn còn thiếu trường lớp, do đó, khi sắp xếp lại bộ máy, cần tận dụng quỹ đất công để xây dựng thêm các cơ sở giáo dục.
Cùng ý kiến vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Trần Phượng Trân đề nghị, TPHCM báo cáo đầy đủ về chương trình đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực trong các khu chế xuất, khu công nghiệp, doanh nghiệp, nhằm có chiến lược phù hợp để phát triển lực lượng lao động này.
Tính đến năm 2024, lực lượng lao động của thành phố là 4.885.928 người, chiếm 51,2% tổng dân số. Trong đó, lao động khu vực dịch vụ chiếm tỷ trọng cao nhất với 65,54%, tiếp theo là khu vực công nghiệp - xây dựng với 33,24%, trong khi lao động nông nghiệp chỉ chiếm 1,22%. Tốc độ tăng lao động bình quân giai đoạn 2021-2024 là 3,09%/năm.
Trong công tác đào tạo, thành phố hiện có 62 trường đại học, học viện. Giai đoạn 2021-2024, các cơ sở đào tạo đã cung cấp cho thị trường gần 21.000 sinh viên tốt nghiệp. Tuy nhiên, dù có số lượng lao động lớn, TPHCM vẫn đối mặt với nhiều thách thức về chất lượng nhân lực, nhất là trong các ngành mũi nhọn như công nghệ cao, y tế, giáo dục và pháp luật.
