Giải thưởng Sách quốc gia: Tôn vinh sách hay, có giá trị

Đẹp và hay

So với mùa thứ tư, năm nay, giải thưởng thu hút nhiều nhà xuất bản và tác phẩm dự thi hơn. Cụ thể, có 48/57 nhà xuất bản tham gia với 298 tên sách và bộ sách, bao gồm 386 cuốn (tăng 14 tên sách và bộ sách, 21 cuốn sách so với mùa giải trước). Những con số này cũng cho thấy Giải thưởng Sách quốc gia đang ngày càng khẳng định vị thế của mình, trở thành giải thưởng uy tín, tin cậy, được các đơn vị xuất bản “chọn mặt gửi vàng” hàng năm.

Trong số 26 cuốn sách lọt vào đề cử giải thưởng năm nay, có nhiều tác phẩm được đánh giá cao cả về hình thức lẫn nội dung như tác phẩm Văn minh vật chất của người Việt của họa sĩ, nhà nghiên cứu văn hóa Phan Cẩm Thượng, được nhà phê bình Nguyễn Quân nhận định, không chỉ là một “cuốn sách lạ”, mà còn là một “cuốn sách hay” vì đã đạt tới “một chiều kích nghiên cứu đáng nể trọng”. Tác phẩm Hoàng Việt nhất thống dư địa chí của tác giả Lê Quang Định, do nhà nghiên cứu Phan Đăng dịch và chú giải, được xem là bộ địa chí đầu tiên của triều Nguyễn. Cuốn Cô bé nhìn mưa của PGS Đặng Thị Hạnh là cuốn hồi ký, tự truyện, hồi ức nhưng rất đậm chất văn của một nữ trí thức đã vượt qua tuổi xưa nay hiếm, vừa giỏi quan sát đời sống người Việt, vừa thấm đượm cách nhìn của một người am hiểu biết văn hóa.

Dù số lượng các đầu sách dự thi nhiều, nhưng ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, cũng bày tỏ sự tiếc nuối khi hạng mục văn hóa - văn học và nghệ thuật có nhiều sách hay nhưng chưa thỏa mãn quy chế nộp lưu chiểu của hội đồng nên không đủ điều kiện xét giải. Thêm nữa, sách xét giải trong năm 2021 là thời kỳ tình hình dịch Covid-19 nghiêm trọng, ngành xuất bản chịu ảnh hưởng nhất định nên lượng sách tập trung chủ yếu là sách tái bản, đầu sách mới, tác giả mới chưa nhiều. 

Chia sẻ về việc thiếu vắng bóng dáng của sách điện tử trong các hạng mục xét giải, ông Nguyễn Nguyên cho rằng, xu hướng hiện nay là tái bản các cuốn sách giấy dưới hình thức điện tử, do đó không thể chọn một cuốn sách điện tử nào làm sách hay khi đều có phiên bản sách in. “Thời gian tới, sẽ có những cuốn sách chỉ xuất bản dưới dạng điện tử. Nếu những cuốn sách đó chạm tới trái tim, động tới những vấn đề về mặt lý luận, khoa học mà được độc giả đón nhận, chắc chắn sẽ không bị bỏ sót”, lãnh đạo Cục Xuất bản, In và Phát hành khẳng định.

Góp phần lan tỏa văn hóa đọc

Nhà văn Lê Phương Liên, người từng đoạt Giải thưởng Sách quốc gia năm 2019 với tác phẩm Tranh truyện lịch sử Việt Nam, cho biết, giải thưởng có tác động tích cực trong việc thúc đẩy văn hóa đọc ngày càng mạnh. Chính vì độ uy tín cao mà càng ngày càng nhiều nhà xuất bản tham gia tranh giải; đồng thời biến Giải thưởng Sách quốc gia thành nguồn động lực cho nhiều cây bút, cho các tác giả thêm tinh thần sáng tác.

Còn theo PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, Giải thưởng Sách quốc gia trước hết tôn vinh các tác phẩm hay, những xuất bản phẩm có giá trị, bên cạnh đó còn có vai trò giới thiệu đến độc giả những tác phẩm tốt nhất. “Bản thân những tác phẩm được trao thưởng đã có nguồn năng lượng lan tỏa rồi. Khi thấy tác phẩm được xướng tên, người ta sẽ tìm đọc”, PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ nhấn mạnh.

Cùng chung nhận định này, bà Vũ Thị Quỳnh Liên, Tổng Biên tập NXB Kim Đồng, cho biết, tác phẩm sau khi được tôn vinh tại Giải thưởng Sách quốc gia luôn được lên kế hoạch tái bản và ở những lần tái bản sau, được gắn thêm logo của giải để tăng độ nhận diện. Điều này cho thấy, giải thưởng đã làm tăng sức hút cho cuốn sách. Đây là một yếu tố khích lệ cả tác giả lẫn người làm xuất bản.

Lãnh đạo Cục Xuất bản, In và Phát hành cũng khẳng định, Giải thưởng Sách quốc gia được đánh giá mang lại những lợi ích thiết thực không chỉ cho tác giả, dịch giả, nhà nghiên cứu, đội ngũ làm sách mà còn là nguồn tìm kiếm tin cậy với người đọc. Ngoài việc khen thưởng tác phẩm và vinh danh sự cống hiến của tác giả, hiệu ứng từ giải thưởng cũng đã giúp doanh thu và lượng tái bản các tác phẩm tăng cao.

* Sách góp phần bồi đắp tâm hồn, trí tuệ Việt Nam Tối 3-10, lễ trao Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 5 đã diễn ra tại Hà Nội. Dự lễ trao giải có Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, cùng đại diện nhiều bộ ngành và đông đảo tác giả, người làm xuất bản. Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, lễ trao giải là dịp để trân trọng ghi nhận các nhóm tác giả, dịch giả, các thế hệ cán bộ làm trong lĩnh vực xuất bản - những cá nhân, tổ chức trực tiếp, gián tiếp làm nên các tác phẩm có giá trị không chỉ về tri thức, lịch sử mà quan trọng hơn là để bồi đắp tâm hồn của người Việt Nam trong suốt 70 năm qua. Ghi nhận sức lan tỏa của Giải thưởng Sách quốc gia, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam bày tỏ mong muốn sẽ tiếp tục có nhiều tác phẩm hay và đẹp hơn nữa trong thời gian tới. Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 5 đã trao giải A duy nhất cho tác phẩm Hoàng Việt nhất thống dư địa chí của tác giả Lê Quang Định Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 5 đã trao giải A duy nhất cho tác phẩm Hoàng Việt nhất thống dư địa chí của tác giả Lê Quang Định, do nhà nghiên cứu Phan Đăng dịch và chú giải, NXB Thế giới và Công ty CP Sách Thái Hà liên kết xuất bản. Cuốn sách được xem là bộ địa chí đầu tiên của triều Nguyễn, khẳng định cương vực quốc gia, thể hiện ý thức độc lập, khát vọng thống nhất giang sơn, văn hiến của dân tộc Việt Nam. Cũng tại buổi lễ, ban tổ chức đã trao 9 giải B và 16 giải C cho các tác phẩm khác.