Dù nhận được đánh giá cao của giới nghiên cứu nhưng việc tập nghiên cứu lý luận phê bình Văn chương phương Nam một vài bổ khuyết của 2 tác giả Võ Văn Nhơn và Nguyễn Thị Phương Thúy đạt Giải thưởng 2017 của Hội Nhà văn (HNV) TPHCM cũng đã gây nhiều bất ngờ.
Việc một tác phẩm nghiên cứu tương đối chuyên sâu, vốn là một tập hợp các bài báo nghiên cứu đạt giải là một bất ngờ, nội dung tác phẩm là nghiên cứu về lịch sử văn học đạt giải còn gây bất ngờ hơn.
Tác phẩm lý luận phê bình đạt Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM 2017
Tuy nhiên, việc tác phẩm đạt Giải thưởng 2017 của HNV TPHCM, giải văn chương thường niên quan trọng nhất của TPHCM, được dư luận xem là xứng đáng bởi tác phẩm đã đóng góp quan trọng trong việc khơi mở ra một “khoảng trắng” trong nền văn học Việt Nam.
Với Văn chương phương Nam một vài bổ khuyết, 2 tác giả đã giới thiệu về các tác phẩm, sự biến đổi theo thời cuộc xã hội, những đóng góp cũng như hạn chế của văn học trong 2 giai đoạn lịch sử quan trọng là cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX và từ 1945 đến 1954.
Đây là những giai đoạn lịch sử đầy biến động của dân tộc mà văn học góp phần không nhỏ, đóng vai trò phản ánh lịch sử, tâm tư tình cảm của những con người sống trong thời kỳ đó nhưng vì nhiều lý do cho đến nay còn rất ít được nhắc đến.
Một số tác phẩm đạt giải thưởng, tặng thưởng của Hội Nhà văn TPHCM 2017
Một điểm lạ của Giải thưởng HNV TPHCM 2017 là cơ cấu giải thưởng có thay đổi. Thay vì trao cho tác phẩm theo hình thức thể hiện thì năm nay, giải cơ cấu gồm 3 loại hình là giải thưởng chính thức, tặng thưởng cho tác phẩm và tặng thưởng cho tác giả.
Ngoài một giải thưởng duy nhất, phần tặng thưởng cho tác phẩm được trao cho 7 tác phẩm của các tác giả đang sống và làm việc tại TPHCM và xuất bản trong năm 2017 gồm: Đêm nay con có mơ không? (Tập tản văn) của tác giả Trương Gia Hòa; Những ký âm ngân (Tập thơ) của tác giả Nguyễn Thị Thanh Long; Dưới mái nhà xanh (Tập thơ) của tác giả Tôn Nữ Thu Thủy; Thơ trắng (Tập thơ) của tác giả La Mai Thi Gia; Nghi lễ của ánh sáng (Tập thơ) của tác giả Lê Tuân; Đi tìm ẩn ngữ văn chương (Tập LLPB) của tác giả Trần Hoài Anh; Hoa rơi hữu ý (tập LLPB) của tác giả Lê Thiếu Nhơn.
Nhà văn, nhà thơ Trúc Phương
Tặng thưởng cho tác giả được trao cho 2 tác giả là nhà văn Trúc Phương và tác giả, nhà sưu tầm Trần Thanh Phương. Gắn kèm với 2 tác giả là 2 tác phẩm tiêu biểu của họ. Với nhà văn Trúc Phương là cuốn tiểu thuyết Ngàn năm biển gọi và tác giả Trần Thanh Phương là tập biên khảo, sưu tầm, chân dung văn học Rượu với văn chương.
Tuy nhiên, điều quan trọng giúp 2 tác giải đạt tặng thưởng của HNV TPHCM năm 2017 là những đóng góp to lớn của họ với sự phát triển chung của văn học tại TPHCM.
Tác phẩm lý luận phê bình tiêu biểu đạt tặng thưởng của HNV TPHCM 2017
Một chi tiết đáng chú ý là tại giải thưởng HNV TPHCM 2017, số lượng tác phẩm lý luận phê bình đạt giải thưởng, tặng thưởng đa dạng và đông đảo hơn hẳn các năm trước.
Trước đây, số lượng tác phẩm lý luận phê bình đạt giải hầu như rất ít, thường chỉ có 1 tác phẩm thậm chí có trường hợp nhiều năm liên tiếp không có tác phẩm đạt giải.
Năm nay, bên cạnh tác phẩm đạt giải thưởng quan trọng nhất còn có 2 tác phẩm lý luận phê bình khác đạt giải là Đi tìm ẩn ngữ văn chương của tác giả Trần Hoài Anh; Hoa rơi hữu ý của tác giả Lê Thiếu Nhơn.
Cả 2 tác phẩm đều được đánh giá cao ở góc độ tiếp cận, với Đi tìm ẩn ngữ văn chương, nhà nghiên cứu Trần Hoài Anh đã lần đầu tiên hệ thống hóa một cách khoa học và đầy đủ mảng đề tài văn học miền Nam trước 1975 để có thể chuyển tải cho người đọc những thông tin cần thiết.
Còn với Hoa rơi hữu ý của Lê Thiếu Nhơn, dưới góc độ một nhà lý luận phê bình trẻ, tác giả đã mạnh dạn có cái nhìn của người trẻ về những tác giả, tác phẩm nổi tiếng như nhạc sĩ Văn Cao trong lĩnh vực thi ca, Hữu Loan với những đồi hoa sim, Chế Lan Viên với những vần thơ phê bình nhân văn và đầy gai góc... cùng các nhà thơ Thanh Tùng, Chim Trắng, Hoàng Nhuận Cầm... hay những cây bút còn rất lạ lẫm với bạn đọc nhưng có những nét mới như Y Phương, Trần Quốc Thực, nhà thơ khiếm thị Lê Đình Hòa...
