Thời điểm rủi ro
Từ bước suy thoái sâu trong năm 2020, kinh tế toàn cầu sau đó gượng dậy và giờ đang tiến đến thời điểm khó khăn hơn khi giới hoạch định chính sách và điều hành doanh nghiệp đang bám vào bước chuyển đổi từ tái mở cửa hậu đại dịch Covid-19 sang trạng thái tăng trưởng bình thường.
Các ngân hàng trung ương trên thế giới đang tìm cách định ra con đường giúp kiềm chế lạm phát, nhưng không làm cản trở tăng trưởng bằng cách loại bỏ dần các biện pháp giải cứu kinh tế chưa có tiền lệ, đưa lãi suất xuống đáy và triển khai các gói kích thích kinh tế quy mô lớn thông qua chương trình mua trái phiếu.
Giới chuyên gia kinh tế cho rằng, do được kích thích từ gói cứu trợ hàng ngàn tỷ USD, nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ tăng vọt trong 1 năm trở lại đây, làm trầm trọng thêm những đứt gãy trong chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã bị tổn thương trước đó và có thể còn kéo dài sang năm 2022. Giá tiêu dùng tăng cao, cộng với khó khăn trong bảo đảm nguồn cung nhiên liệu thô, nguồn cung lao động, cũng đang gây sức ép lên nhiều doanh nghiệp và các nền kinh tế lớn trên thế giới.
Cùng lúc, nền kinh tế thứ 2 thế giới là Trung Quốc vẫn đang nỗ lực thực hiện tham vọng về cải cách kinh tế, trong đó có kiểm soát nợ công ty, nợ hộ gia đình, nhất là trên thị trường bất động sản. Đi cùng là những biện pháp chấn chỉnh trong ngành công nghệ, thực hiện mục tiêu về môi trường - đều là những nhân tố khiến tăng trưởng tại Trung Quốc có thể bị chậm lại, ảnh hưởng đến toàn cầu.
Hệ quả là phục hồi kinh tế toàn cầu dù diễn ra mạnh mẽ nhưng lại đang ở thời điểm tiềm ẩn nguy cơ rủi ro. Ông Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng tại Capital Economics có trụ sở ở London, nhận định, đây là phần đường khó khăn của tiến trình hồi phục. Giới hoạch định chính sách phải xác định đâu là vấn đề ngắn hạn và dài hạn.
Theo Giám đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) Jerome Powell, rất khó để dự đoán và không dễ dàng gì để định ra một chính sách. Nếu các ngân hàng trung ương chậm hành động, lạm phát có thể tiếp tục tăng cao. Nhưng tăng lãi suất quá nhanh cũng có thể tạo ra lực cản đối với phục hồi kinh tế trong một thế giới có tỷ lệ nợ cao.
Lạm phát cao, tăng trưởng chậm
Hiện nay, Mỹ đang đối diện với thách thức đặc biệt lớn. Mỹ là nước tung ra gói cứu trợ phục hồi kinh tế do tác động Covid-19 quy mô nhất thế giới, lên đến 6.000 tỷ USD. Chính điều này đã đẩy chi tiêu dùng tại Mỹ hiện nay cao hơn 9% so với thời kỳ tiền đại dịch.
Yếu tố này cùng với tắc nghẽn chuỗi cung ứng, thể hiện rõ nhất là tình trạng hàng hóa ùn tắc ở nhiều cảng bờ Tây, đã đẩy lạm phát tại Mỹ lên mức 5,4% trong tháng 9, mức cao nhất trong 13 năm trở lại đây.
Tại Trung Quốc, tăng trưởng nhiều khả năng sẽ chậm lại, với mức tăng bình quân 3%-4% trong một vài năm tới.
Theo Kevin Lai, nhà kinh tế trưởng phụ trách khu vực châu Á của Daiwa Capital Markets, tăng trưởng tại Trung Quốc sẽ chậm lại với biên độ rộng hơn và thời gian kéo dài hơn so với những gì từng xảy ra trong 10 năm qua.
Tại Đông Nam Á, các nhà máy, cơ sở sản xuất đã mở cửa trở lại, giúp phục hồi những mắt xích chủ chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều nền kinh tế trong khu vực tiếp tục đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động, giá cước phí vận tải biển tăng cao và nguy cơ bùng phát dịch.
Ở châu Âu, doanh số ô tô bán ra trong quý 3 giảm 25% so với cùng kỳ năm ngoái do thiếu hụt chip và thiết bị bán dẫn. Đức - nền kinh tế lớn nhất châu Âu, được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại trong vài tháng tới do căng thẳng, đứt gãy chuỗi cung ứng, tác động nặng nề đến khu vực sản xuất, chế tạo, nhất là công nghiệp ô tô.
