Đường sách TPHCM: Chờ cơ chế riêng cho không gian văn hóa

Nhiều khó khăn

Trong suốt thời gian hoạt động, Đường sách TPHCM cũng từng nhiều lần gặp tình trạng lượng khách giảm sút do các yếu tố liên quan đến hoạt động chuyên môn. Nhờ sự điều chỉnh kịp thời, lượng khách đến với đường sách lại phục hồi, tăng cao. Tuy nhiên, sự cố sụt giảm lần này lại nằm ngoài khả năng của Công ty TNHH Đường sách TPHCM (đơn vị được giao quản lý đường sách) và theo đánh giá là có đe dọa nghiêm trọng đến hoạt động của nơi đây.

Nguyên nhân bắt đầu từ khi bãi giữ xe trên vỉa hè đường Hai Bà Trưng (từ đầu đường sách đến đường Nguyễn Du) vốn trước đây dành để phục vụ bạn đọc và du khách đến Đường sách TPHCM, đã buộc phải ngừng hoạt động do đơn vị sở hữu mặt tiền khu vực này mở rộng kinh doanh. Điều này dẫn đến một thực tế là Đường sách TPHCM không còn khu vực giữ xe dành riêng cho bạn đọc.

Dù đã khắc phục tạm bằng việc hướng dẫn bạn đọc gửi xe ở các bãi xe lân cận nhưng do đây là khu trung tâm, các bãi xe thường luôn quá tải, hầu như rất ít nhận xe bên ngoài. Một số bãi xe của các trung tâm thương mại thì ở khá xa, rất bất tiện cho bạn đọc.

Hệ lụy của tình trạng này rất rõ ràng, theo ông Lê Hoàng, Giám đốc Công ty TNHH Đường sách TPHCM, lượng khách đến với đường sách sau ngày 1-8, thời điểm bãi xe ngừng hoạt động giảm mạnh. Các hoạt động văn hóa như ra mắt sách, giao lưu tác giả tác phẩm, triển lãm..., lượng khách tham quan chỉ chưa đến một nửa so với trước.

“Hiện chúng tôi đã làm tờ trình gửi lên UBND phường Sài Gòn, rất mong được xem xét cấp phép cho Đường sách TPHCM có thể tổ chức bãi giữ xe mới trên vỉa hè mặt tiền đường Hai Bà Trưng, vị trí kéo dài từ góc đường Hai Bà Trưng - đường Lê Duẩn đến đầu đường sách- hiện là vách tường của cơ quan T41”, ông Lê Hoàng cho biết.

Không chỉ vấn đề bãi gửi xe, hoạt động bên trong Đường sách TPHCM cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ khi Bưu điện TPHCM (đơn vị có mặt bằng giáp với đường sách) đang quảng cáo cho thuê khu vực hướng ra đường sách. Nếu dự án của bưu điện đi vào hoạt động, một loạt không gian tiêu biểu của Đường sách TPHCM như Khu vực sân khấu B, Không gian đọc sách ngoại văn miễn phí, Khu giới thiệu danh mục sách hỗ trợ cho việc dạy và học trong nhà trường và đặc biệt là Khu vui chơi trẻ em sẽ đứng trước khả năng phải dừng hoạt động.

Câu chuyện từ Đường sách Vũng Tàu

Đến bây giờ, vẫn còn nhiều người bày tỏ sự nuối tiếc khi Đường sách Vũng Tàu phải dừng hoạt động vào năm 2023 sau 5 năm thí điểm. Xét một cách khách quan, Đường sách Vũng Tàu hội tụ nhiều yếu tố để có thể phát triển như vị trí được xem là đẹp nhất so với tất cả các đường sách trong cả nước; có sự tham gia của các đơn vị xuất bản hàng đầu; có nguồn khách ổn định...

Tuy nhiên, Đường sách Vũng Tàu đã buộc phải dừng hoạt động sau 5 năm với lý do doanh nghiệp làm chủ đầu tư và dự án đường sách không nằm trong danh mục ưu đãi đầu tư nên buộc phải nộp tiền thuê đất. Chính vì cơ chế pháp lý chưa rõ ràng, không có chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực văn hóa nên việc thu hút, tái đầu tư của các đơn vị bị hạn chế.

Vấn đề của Đường sách TPHCM không phải ở chỗ mất bãi giữ xe hay không gian hoạt động bị ảnh hưởng. Bởi nếu xem đường sách là một đơn vị kinh tế thuần túy thì việc đó là bình thường. Nhưng đường sách là không gian văn hóa quan trọng trong một đô thị văn minh, hiện đại, đóng góp cho cộng đồng trong việc phát triển dân trí, phát triển và lan tỏa văn hóa đọc.

TS Quách Thu Nguyệt, nguyên Giám đốc NXB Trẻ - nguyên Phó Giám đốc Công ty TNHH Đường sách TPHCM, bày tỏ: “Theo tôi, cần có cơ chế đặc thù cho mô hình Đường sách TPHCM nói riêng và đường sách cả nước nói chung, như công nhận đường sách là không gian văn hóa công cộng, là một phần hạ tầng văn hóa đô thị tương đương công viên, quảng trường, nhà hát..., từ đó chúng ta mới có được những ứng xử đúng đắn với công năng và giá trị của một mô hình văn hóa đang góp phần nâng cao dân trí cộng đồng”.