Hỏi: Người Việt thường dùng từ “Vùng Trung Đông” để chỉ vùng “Middle East” (gồm Ai Cập, Iran và các nước nằm giữa 2 nước này). Dùng như vậy có đúng không?
KHÁNH HƯNG (Đường Huỳnh Tịnh Của, P17, Bình Thạnh, TPHCM)
AN CHI: Trung Đông là một cách nói mà ta đã mượn từ tiếng Hán, còn tiếng Hán thì dùng hai chữ này để dịch ngữ danh từ tiếng Anh Middle East. Đối với người châu Âu, châu Mỹ và châu Phi thì Trung Đông là khu vực nằm giữa bờ phía Đông của Địa Trung Hải và đường biên giới giữa một bên là Iran còn bên kia là Pakistan và Afghanistan.
Vậy, đây là một khu vực chủ yếu thuộc về châu Á nhưng lại gồm cả Ai Cập ở châu Phi vì bán đảo Sinai của nước này lại thuộc châu Á. Về địa lý thì Thổ Nhĩ Kỳ cũng thuộc Trung Đông nhưng từ thập kỷ 60 của thế kỷ trước, nước này đã đệ đơn xin gia nhập EU (nhưng đến nay vẫn chưa được chấp nhận vì “chưa đủ tiêu chuẩn”).
Middle East là một cách gọi do nhà lý luận quân sự người Anh là Alfred Mahan đề xướng hồi cuối thế kỷ XIX và chủ yếu là xuất phát từ cách nhìn của người châu Âu. Tiếng Việt và tiếng Hán cũng theo đó mà gọi khu vực đang xét là Trung Đông mặc dù phía Đông của nước ta và cả Trung Quốc là Thái Bình Dương và bờ biển phía Tây của châu Mỹ; chứ “Trung Đông” thì lại nằm về phía Tây của cả nước ta lẫn Trung Quốc.
Cách gọi này đánh dấu một thời kỳ mà hoạt động thông tin và ngôn ngữ báo chí của các nước thuộc địa và nửa thuộc địa nói chung còn phụ thuộc nặng nề vào hoạt động thông tin và ngôn ngữ báo chí của các cường quốc phương Tây.
Khu vực mà phương Tây gọi là Trung Đông – và ta đã gọi theo – thực chất là khu vực Tây Nam Á, bao gồm: Ai Cập, Lebanon, Palestine, Israel, Syria, Jordan, Irak, Kuwait, Saudi Arabia, Bahrain, Qatar, Các Tiểu Vương quốc Arập thống nhất, Yemen, Oman và Iran, như có thể thấy trên bản đồ chính trị vùng Trung Đông (trừ Thổ Nhĩ Kỳ (Turkey)) (Xin xem bản đồ).
Như vậy Tây Nam Á nằm ở thế đối lập với Đông Nam Á của chúng ta, mà ở giữa là Nam Á, trên đó nước rộng lớn nhất là Ấn Độ, như ai nấy đều biết.
