Vừa qua, thông tin về một số trường đại học sử dụng tổ hợp khối C để xét tuyển vào ngành kỹ thuật, kinh tế; khối A vào ngành Văn học đã gây xôn xao. Nhiều chuyên gia giáo dục đánh giá, đây là cách một số trường quyết tâm giành giật “thị phần thí sinh” một cách bất chấp để tuyển sinh đủ chỉ tiêu.
Ngày 23-3, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), bà Nguyễn Thị Kim Phụng đã trả lời về vấn đề này: Thực hiện quy định tại Điều 34 của Luật Giáo dục đại học, cơ sở giáo dục đại học tự chủ quyết định phương thức tuyển sinh và chịu trách nhiệm về công tác tuyển sinh.
Quy chế tuyển sinh cũng đã quy định, các trường được sử dụng kết quả của 3 bài thi/môn thi, trong đó có ít nhất một trong hai bài thi Toán, Ngữ văn để xét tuyển. Các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo; không sử dụng nhiều hơn 4 tổ hợp bài thi/môn thi để xét tuyển cho một ngành.
Như vậy, các trường được đảm bảo quyền tự chủ nhưng phải có trách nhiệm giải trình về việc các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển có gắn với yêu cầu của ngành đào tạo hay không và quy trình xác định tổ hợp tuyển sinh như thế nào. Thông thường, ít nhất phải có một hoặc hai môn thi trong tổ hợp được coi như là môn kiến thức nền tảng, môn tiên quyết để có thể vào học chương trình đào tạo.
Quy trình xác định tổ hợp cho các ngành thường do hội đồng khoa học đào tạo hoặc hội đồng tuyển sinh tham mưu... và nhà trường phải giải trình được tính liên quan, tính hợp lý, tính cần thiết của tổ hợp đó đối với ngành đào tạo.
Bình luận về việc này, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học cho rằng, nếu trường xác định những tổ hợp môn thi không liên quan thì trường sẽ bị bất lợi nhiều hơn, “mất nhiều hơn được”. Bởi trước hết là dư luận xã hội nghi ngờ chính sách chất lượng của trường và khối trường đang đào tạo cùng ngành sẽ đánh giá thấp những trường như thế. Thí sinh tốt sẽ không chọn trường này, dẫn đến trường chỉ chọn được những thí sinh kém, không có tinh thần thực học thực nghiệp, học chỉ để kiếm bằng...
Nếu có thí sinh chưa suy nghĩ chín chắn mà vào trường không phải bằng kiến thức nền tảng vững chắc thì cũng khó tiếp thu kiến thức, không hứng thú trong khi học và sau này, nếu có tốt nghiệp cũng khó xin việc làm, có xin được việc làm thì cũng khó trở thành công việc yêu thích, đam mê, để cống hiến và phát triển. Nhiều thí sinh bỏ học giữa chương trình thường rơi vào những trường hợp này, chấp nhận mất học phí, thời gian, công sức.
“Quan trọng hơn là chất lượng đào tạo và uy tín của nhà trường sẽ bị giảm sút khi thấy trường tuyển sinh bằng cách “vơ bèo vạt tép”, người sử dụng lao động sẽ nghi ngờ chất lượng đào tạo của trường, không muốn nhận sinh viên của trường. Và như vậy, trường lại tiếp tục không thu hút được sinh viên giỏi, giảng viên giỏi. Nếu điều đó cứ tiếp diễn thì đó sẽ là quá trình “tự sát” vì trong điều kiện thông tin minh bạch như hiện nay, khó có thể “vàng thau lẫn lộn”", bà Nguyễn Thị Kim Phụng nói.
Tuy những trường lựa chọn cách trên không nhiều nhưng đại diện Bộ GD-ĐT cho rằng, đã có hiện tượng như vậy, bộ sẽ theo dõi sát tình hình. Nếu thấy những tổ hợp quá bất thường, bộ sẽ trao đổi, yêu cầu nhà trường giải trình những nội dung trên.
Nếu không có căn cứ thuyết phục, bộ GD-ĐT có thể lựa chọn những trường có dấu hiệu tiêu cực này để kiểm tra, thanh tra về các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện các quy định về tuyển sinh, đào tạo, việc đảm bảo chuẩn đầu ra và việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp... Những trường chất lượng thấp sẽ bị cảnh báo; nếu có vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định, thậm chí dừng tuyển sinh và công khai cho xã hội biết.
Về vấn đề điểm sàn, theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, năm 2018 các trường cũng được trao quyền tự chủ xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào (trừ các ngành đào tạo giáo viên).
Sau khi có điểm thi, Bộ GD-ĐT sẽ yêu cầu các trường phải công bố công khai điểm sàn nhận xét tuyển trước khi thí sinh thay đổi nguyện vọng và phải nhập lên cơ sở dữ liệu thi tuyển sinh để quản lý.
Trên cơ sở đó, các phương tiện truyền thông hoặc Bộ GD-DT có thể lập danh sách điểm sàn của các trường (như một cách đơn giản xếp hạng chính sách chất lượng đầu vào của trường) để công khai, minh bạch thông tin cho thí sinh có sự lựa chọn phù hợp và để các trường phải giữ uy tín, xây dựng “thương hiệu” cho mình.
Bộ GD-ĐT tin đa số các trường sẽ không “đánh mất mình” chỉ vì muốn nhận số thí sinh có điểm thi quá thấp.
Ngoài ra, để giảm thiểu tình trạng những tổ hợp “lạ” cũng như điểm sàn thấp, trong nội dung tập huấn thi tuyển sinh tới đây, Bộ GD-ĐT sẽ trao đổi trực tiếp với các trường. Về phần thí sinh, các thí sinh cần nhận thức đúng vấn đề, lựa chọn đúng tổ hợp và ngành sở trường để đăng ký xét tuyển.
Mùa tuyển sinh 2018, Đại học Công nghệ Đồng Nai (tỉnh Đồng Nai) đã cho phép thí sinh dùng tổ hợp khối C (Văn - Sử - Địa), C19 (Văn - Sử - Giáo dục công dân), C20 (Văn - Địa lý - Giáo dục công dân) để đăng ký xét tuyển vào ngành kỹ thuật, bên cạnh khối A truyền thống.
