Trước yêu cầu mới, Nghị quyết Quốc hội bổ sung thêm một số thẩm quyền đối với HĐND TP. Trong đó có quyền giám sát hoạt động UBND cấp quận và phường, tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân quận. HĐND TP cũng thực hiện quyền lấy phiếu tín nhiệm chủ tịch UBND quận... Với mô hình quản lý mới, sẽ tính toán tăng số lượng đại biểu HĐND TP hoạt động chuyên trách, góp phần nâng cao chất lượng HĐND TP.
Dư luận cho rằng, bên cạnh các quy định bổ sung thẩm quyền đối với HĐND TP, thì bản thân HĐND TP phải có sự chuyển đổi mạnh mẽ phương thức hoạt động. TPHCM được Trung ương đánh giá là nơi sản sinh ra rất nhiều mô hình, cách làm sáng tạo, hiệu quả, có tính lan tỏa cao; trong đó có hoạt động dân cử, thông qua các hình thức giám sát, tiếp xúc, đối thoại, tạo kênh tương tác với cử tri, người dân.
Các chương trình: Nói và Làm (nay là Lắng nghe và Trao đổi), Đối thoại cùng chính quyền TP… là những minh chứng sinh động. Các vấn đề nóng bỏng, bức thiết liên quan đến đời sống người dân, đến sự phát triển, luôn được đặt ra kịp thời để cùng tìm lời giải tại các chương trình tọa đàm định kỳ này.
Quan sát rộng hơn, ở tầm cả nước có thể thấy, hoạt động của Quốc hội thời gian qua không ngừng được nâng chất. Mong muốn, trăn trở, quyết tâm đổi mới hoạt động Quốc hội từ “Quốc hội tham luận sang Quốc hội tranh luận” của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân từ đầu nhiệm kỳ, đã thấy rõ tính hiệu quả, minh chứng nhất là ở kỳ họp Quốc hội mới đây, khi không khí tranh luận tại nghị trường đầy sinh động, gay cấn, cuốn hút ở phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Nhiều vấn đề qua tranh luận được làm rõ. Có vấn đề đại biểu đặt ra đã có giải pháp ngay từ Chính phủ.
Vì vậy, việc đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động của HĐND TP trong bối cảnh cả nước nói chung và TPHCM là đòi hỏi tất yếu, cấp bách.
Tuy nhiên, chất lượng hoạt động của HĐND TP sẽ phụ thuộc rất lớn vào chất lượng đại biểu. Nói cách khác, chất lượng của đại biểu sẽ quyết định quan trọng vào chất lượng hoạt động HĐND TP. Ở yêu cầu mới này, khó mà chấp nhận được người đại biểu thụ động, “đến họp lại lên”; mà cử tri, người dân đòi hỏi người đại biểu phải dám dấn thân, có chính kiến và không ngại va chạm trong thể hiện quan điểm trước những vấn đề liên quan lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân; trước các quyết sách lớn của TP.
Trong bề dày hoạt động, HĐND TP cũng đã có không ít “ông, bà hội đồng” mà “thương hiệu” của họ đã đi vào lòng người dân, cử tri TP. Để thực hiện chức trách của mình, những “ông, bà hội đồng” ấy không ngại dấn thân, để làm việc như một cơ quan điều tra độc lập trong quá trình đi tìm sự thật. Có nữ đại biểu xuyên suốt nhiệm kỳ chỉ chọn 1 nội dung lớn tập trung đeo bám.
Bà đã liên tục “vi hành” giám sát độc lập, ghi lại hình ảnh tình hình ô nhiễm kênh Ba Bò để phản ánh... Quá trình bền bỉ, cứng rắn ấy của bà đã góp phần cải thiện đáng kể tình trạng ô nhiễm kênh Ba Bò thời điểm đó, khi hành động đeo bám giám sát của bà đã tạo áp lực lớn lên các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương. Có vị đại biểu ở cấp trưởng ban của HĐND TP, khi đoàn ông đến đâu thì cơ quan, đơn vị được giám sát luôn phải “ngại” bởi vốn kiến thức, bề dày kinh nghiệm, tính bộc trực, thẳng thắn, công tâm của ông. Ông luôn chỉ đúng và trúng những tồn tại, yếu kém để cơ quan, đơn vị được giám sát có những giải pháp điều chỉnh hợp lý.
Hoạt động của HĐND TP thật sự mạnh khi người đại biểu được tạo không gian để thực hiện quyền giám sát, phản biện. Trí tuệ, chuyên môn của từng đại biểu phải được phát huy tối đa, nhất là trước những quyết sách quan trọng. Và “thương hiệu” của người đại biểu được tạo ra từ dũng khí của họ, khi họ lựa chọn, đặt quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người dân, lợi ích của sự phát triển lên trên hết.
