Cùng với đau dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm, ngộ độc rượu… viêm tụy cấp được xếp vào nhóm những bệnh lý thường gặp nhất mỗi dịp tết đến xuân về. Cứ độ cuối năm, các ca bệnh nhập viện do viêm tụy cấp lại tăng lên sau những bữa tiệc tất niên, tân niên với rượu bia và những món ăn thịnh soạn, nhiều dầu mỡ…
Bác sĩ đang thăm khám cho bệnh nhân bị viêm tụy cấp Nhiều ca viêm tụy cấp nhập viện dịp cuối năm
Liên tiếp thời gian qua, đặc biệt là từ những ngày cuối tháng 12-2021, Bệnh viện Gia An 115 tiếp nhận nhiều ca bệnh viêm tụy cấp, ngộ độc rượu… Trong đó, có cả trường hợp viêm tụy cấp thể nặng, phải tiến hành lọc máu thay huyết tương để bảo vệ tính mạng người bệnh.
Điển hình là trường hợp bệnh nhân T.L. (44 tuổi, ngụ TPHCM) nhập viện tại bệnh viện trong tình trạng đau bụng thượng vị và quanh rốn, cơn đau kéo dài và tăng dần. Người bệnh có tiền sử trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn lipid máu (rối loạn mỡ máu), bệnh nang thận và đã khởi phát đau bụng từ 4 ngày trước khi nhập viện.
Tại Bệnh viện Gia An 115, các kết quả cận lâm sàng cho thấy, người bệnh bị viêm tụy cấp thể nặng do tăng triglycerid máu (điểm Balthazar đánh giá mức độ nặng trên CT ở mức cao nhất – mức E), nồng độ triglyceride máu lên đến 15,52 mmol/L, cao gấp gần 10 lần so với ngưỡng bình thường (chỉ số triglyceride ở mức bình thường là dưới 1,7 mmol/L), hạ natri máu. Người bệnh ngay lập tức được chuyển đến khoa Hồi sức tích cực và Chống độc (ICU).
Sau khi đánh giá các nguy cơ, các bác sĩ đã quyết định dùng phương pháp lọc máu thay huyết tương (Therapeutic plasma exchange - TPE) nhằm hạ nhanh triglyceride, ngăn ngừa diễn tiến các biến chứng nặng, bảo vệ tính mạng người bệnh. Sau đó, người bệnh được kết hợp điều trị kháng sinh, ức chế tiết acid dịch vị, ổn định mỡ máu… và dần ổn định, được xuất viện sau 10 ngày điều trị.
ThS-BS Trần Thanh Sang, Trưởng khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Gia An 115, cho biết, bệnh nhân T.L. bị viêm tụy cấp thể nặng, có nguy cơ suy đa tạng với tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, để hạ triglyceride nhanh, buộc phải thực hiện thay huyết tương. Đây là kỹ thuật tách huyết tương sử dụng máy siêu lọc và màng lọc tách huyết tương thông qua vòng tuần hoàn ngoài cơ thể để tiến hành tách và loại bỏ một thể tích lớn huyết tương của bệnh nhân và bù lại bằng dịch thay thế phù hợp. Kỹ thuật này giúp hạ nhanh triglyceride nhưng phải xâm lấn (đặt catheter lọc máu), chi phí cao, cần có trang thiết bị hiện đại và thực hiện bởi ekip được đào tạo chuyên sâu.
“Rượu bia, sỏi mật và tăng triglycerid máu là ba nguyên nhân phổ biến gây viêm tụy cấp. Đó chính là lý do vì sao các ca bệnh nhập viện do viêm tụy cấp lại thường tăng lên vào dịp cuối năm, sau những bữa tiệc tất niên, tân niên với rượu bia và những món ăn thịnh soạn, nhiều dầu mỡ…”, BS Trần Thanh Sang chia sẻ.
Một bệnh nhân bị viêm tụy cấp đang được hồi sức tích cực tại Bệnh viện Gia An 115 Theo ThS-BS Trần Thanh Sang, viêm tụy cấp nếu không được điều trị kịp thời sẽ diễn tiến rất nhanh, phức tạp, dẫn đến các biến chứng nặng, có thể gây suy đa tạng với nguy cơ tử vong cao, lên đến 60-70%. Một số biến chứng khác có tiên lượng nặng của viêm tụy cấp là hoại tử nhu mô tụy, suy hô hấp cấp, nhiễm trùng huyết… Trong khi đó, các triệu chứng của viêm tụy cấp như đau bụng vùng thượng vị, buồn nôn và nôn, chướng bụng… lại rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa như đau dạ dày, ngộ độc thực phẩm, có thể khiến người bệnh chủ quan và trì hoãn việc điều trị.
Chính vì vậy, hạn chế uống rượu, bia; điều trị thường xuyên rối loạn lipid máu và kiểm soát chế độ ăn với người bệnh tăng triglyceride; phát hiện và điều trị sỏi mật, sỏi tụy… là biện pháp tốt nhất giúp bảo vệ bản thân khỏi viêm tụy cấp và có cái tết an toàn, trọn vẹn. Việc lạm dụng rượu bia không chỉ gây ra viêm tụy cấp mà còn có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề.
Đã có không ít trường hợp nhập viện trong tình trạng loạn thần do rượu, bia. Như trường hợp người bệnh T.V.H. (39 tuổi, ngụ quận 1, TPHCM) được đồng nghiệp đưa vào khoa Cấp cứu, Bệnh viện Gia An 115 lúc hơn 2 giờ sáng ngày 21/01/2022 trong tình trạng lơ mơ, gọi không trả lời nhưng khi lay gọi thì la hét…
“Những bữa tiệc linh đình, thịnh soạn là “đặc trưng” của tết nhưng cũng chính là yếu tố nguy cơ dẫn tới viêm tụy cấp. Chính vì vậy, mọi người nên lưu ý ăn uống có chừng mực, đặc biệt là khi uống rượu, bia. Với những người bệnh đã bị viêm tụy cấp do rượu bia, tốt nhất nên hoàn toàn tránh rượu, bia và các thức uống có cồn vì sẽ có nguy cơ tái phát và thông thường lần sau sẽ nặng hơn những lần trước” – BS Sang khuyến cáo.
