Theo đề xuất của Cục Đường bộ Việt Nam, đường cao tốc sẽ được thu phí khi đảm bảo các điều kiện gồm: được thiết kế, đầu tư xây dựng theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc; đã hoàn thành thi công xây dựng, đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định; hoàn thành lắp đặt trạm thu phí, hệ thống phần mềm, thiết bị phục vụ việc thu phí.
Hiện cả nước có 12 dự án cao tốc do Nhà nước đầu tư đã đủ điều kiện thu phí là: Lào Cai - Kim Thành, Hà Nội - Thái Nguyên, TPHCM - Trung Lương, Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Mỹ Thuận - Cần Thơ.
Về mức phí, Cục Đường bộ Việt Nam đề xuất đường cao tốc có 4 làn xe mức phí thấp nhất là 1.300 đồng/km, cao nhất là 5.200 đồng/km; đường cao tốc có 4 làn xe trở lên mức phí thấp nhất là 1.500 đồng/km, cao nhất là 6.000 đồng/km.
Với đường cao tốc đưa vào khai thác trước ngày 1-1-2025 chưa đạt chuẩn theo quy định (chưa có trạm dừng nghỉ, đường gom…), mức phí cho đường cao tốc có 4 làn xe hạn chế thấp nhất là 900 đồng/km, cao nhất là 3.600 đồng/km; đường cao tốc có 4 làn xe và làn dừng khẩn cấp liên tục, mức phí thấp nhất là 1.000 đồng/km, cao nhất là 4.000 đồng/km; đường cao tốc có 4 làn xe trở lên, mức phí thấp nhất là 1.100 đồng/km, mức cao nhất là 4.400 đồng/km.
Dự kiến, sau khi triển khai thu phí đối với các tuyến cao tốc đang khai thác, số phí thu được có thể đạt 3.210 tỷ đồng mỗi năm, nộp ngân sách nhà nước khoảng 2.850 tỷ đồng mỗi năm.
Về hình thức thu phí, Cục Đường bộ Việt Nam dự kiến sẽ thuê hoặc nhượng quyền cho tư nhân quản lý, vận hành thu phí. Cục Đường bộ Việt Nam cũng có thể đấu thầu quản lý đường cao tốc theo hình thức hợp đồng kinh doanh - quản lý (O&M). Nhà đầu tư sẽ đứng ra thu phí và quản lý, bảo trì tuyến đường hoặc bán quyền thu phí tuyến đường cao tốc trong thời gian nhất định. Trong trường hợp không thu hút được tư nhân tham gia, Nhà nước sẽ tổ chức, triển khai hoạt động thu.
