Theo thống kê của Cục Đào tạo nước ngoài (Bộ GD-ĐT), năm 2015, Việt Nam có khoảng 120.000 du học sinh, trong đó 90% là du học tự túc. Làm thế nào để thu hút nguồn chất xám này quay về nước làm việc?
60% học sinh, sinh viên lựa chọn du học
Những năm gần đây, số học sinh khá, giỏi thuộc các trường THPT tốp trên, trường chuyên và năng khiếu ở TPHCM, Hà Nội chọn đi du học tăng đột biến. Thậm chí ở TPHCM, có nhiều lớp 11, lớp 12 sĩ số lớp học vơi đi gần 1/3 đến 1/2 khiến nhà trường phải dồn lớp. Sở dĩ ngày càng có nhiều học sinh phổ thông chọn đi du học sớm vì lý do muốn tiếp cận, hội nhập nhanh với nền giáo dục hiện đại, cũng như chuẩn bị cho bước đệm vào đại học tốt hơn. Theo chia sẻ của nhiều hiệu trưởng, nhìn thấy học trò của mình tìm được học bổng đi du học hoặc có điều kiện du học tự túc, nhà trường và thầy cô đều mừng. Bởi lẽ, đi du học sẽ giúp học sinh Việt Nam trải nghiệm, trưởng thành và có thêm cơ hội khám phá, chinh phục đỉnh cao tri thức mới…
Du học sinh ở Mỹ trao đổi về cơ hội việc làm và xu hướng nghề nghiệp Ảnh: T.L
Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong TPHCM cũng tự hào với thành tích có nhiều thế hệ học sinh giỏi xuất sắc giành được học bổng du học toàn phần. Thầy Trần Đức Huyên, Hiệu phó nhà trường, cho biết: “Mỗi năm, có khoảng 10% học sinh trong tổng số 1.600 em của trường đi du học bằng học bổng và tự túc. Trong số này, nhiều em nhận được học bổng toàn phần của các nước có nền giáo dục tiên tiến, điển hình nhất là mới đây, em Trần Thị Diệu Liên nhận được học bổng toàn phần trị giá 7 tỷ đồng của Đại học Havard của Mỹ. Bên cạnh đó, học sinh của trường cũng nhận nhiều học bổng từ Nhật Bản”. Tương tự, mỗi năm Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa cũng có hàng trăm học sinh giỏi lựa chọn con đường du học bằng học bổng và tự túc. Ở nhóm trường THPT thuộc tốp trên và giữa, tùy theo điều kiện kinh tế, hàng ngàn học sinh có năng lực học khá giỏi, có trình độ ngoại ngữ cũng lựa chọn du học ở các nước khác nhau. Kết quả khảo sát gần đây cho thấy, có đến gần 60% học sinh, sinh viên Việt Nam mong muốn đi du học và ước mơ, khao khát này ngày một lớn hơn.
Được trọng dụng sẽ trở về nhiều hơn
Chỉ tính trong 3 năm gần đây, số lượng du học sinh Việt Nam tăng vọt so với cách đây khoảng 10 năm và tập trung nhiều nhất ở Mỹ, Australia, Anh, Canada, Nhật Bản… Ở phân khúc thị phần nhỏ hơn, các nước châu Âu như Đức, Phần Lan, Hà Lan… cũng gia tăng số lượng du học sinh Việt Nam do chi phí học tập ở mức vừa phải. Mặc dù giảm so với năm trước nhưng Australia vẫn thu hút 28.524 học sinh Việt Nam vào năm 2015. Đặc biệt trong 2 năm trở lại đây, Mỹ và Nhật Bản tăng kỷ lục về số lượng du học sinh theo học. Theo JASSO (Japan Student Services Organization), năm 2015 Nhật Bản tiếp nhận 38.882 du học sinh Việt Nam, tăng gần 50% so với năm 2014. Sự gia tăng ấn tượng này không phải ngẫu nhiên, vì Nhật Bản có chính sách ưu tiên tuyển sinh từ các quốc gia thuộc cộng đồng các nước Đông Nam Á (ASEAN), trong đó có Việt Nam.
Tại Mỹ, số lượng du học sinh Việt Nam cũng tăng chóng mặt với khoảng 19.000 người tính đến cuối năm 2015, xếp vị trí thứ 6 và chỉ đứng sau Ấn Độ, Trung Quốc. Tính bình quân chi phí khoảng 30.000 USD/năm/người, du học sinh Việt Nam tại Mỹ đóng góp khoảng 600 triệu USD cho nền kinh tế nước này. Tương tự, tổng chi phí cho giấc mơ du học của người Việt ở các nước như Anh, Australia, Canada… cũng ngốn hàng tỷ USD/năm. Thế nhưng, chọn lựa du học vẫn là đích đến, mục tiêu đầu tư dài hạn của nhiều gia đình Việt có thu nhập trung lưu - khá trở lên. Và dự báo nhu cầu này tiếp tục tăng mạnh trong những năm tới.
Theo các chuyên gia giáo dục, tỷ lệ du học sinh thành công khá cao và họ luôn được đánh giá là thông minh, có ưu thế về các môn toán, khoa học tự nhiên. Trên thực tế, để chuẩn bị cho lộ trình du học, kể cả lấy học bổng, nhiều gia đình Việt Nam đã định hướng, đầu tư cho con cái từ nhỏ, nhất là chuẩn bị hành trang ngoại ngữ tiếng Anh đạt chuẩn. Bên cạnh yếu tố nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhanh, kéo theo sự mở rộng tầng lớp trung lưu, thì sự quan ngại về chất lượng giáo dục trong nước, nhất là bậc đại học đã đẩy nhu cầu du học tăng đột biến.
Theo nhận định của thầy Trần Đức Huyên phần nhiều học sinh chọn con đường du học nhưng các em đều mong muốn trở về cống hiến cho quê hương. Minh chứng điều này, thầy Huyên cho biết, ngày càng có nhiều cựu học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong chọn trở về nước, nhất là các du học sinh từ Nhật Bản, Anh…
Theo VietAbroader (Tổ chức phi lợi nhuận của du học sinh thành lập tại Mỹ), tuy còn nhiều tranh cãi nhưng một bộ phận du học sinh ngành kinh tế, tài chính, kinh doanh mong muốn về Việt Nam để đón đầu cơ hội ở những ngành nghề mới nổi. Đó là nhân lực ngành chuỗi cung ứng (Supply Chain), công nghệ, đặc biệt là khởi nghiệp hay đầu quân cho công ty khởi nghiệp, lĩnh vực giáo dục... Còn những du học sinh học chuyên ngành về kỹ thuật (Engineering), do được ưu đãi tuyển dụng tại nước du học, cộng thêm có điều kiện nghiên cứu vượt trội so với Việt Nam nên họ chưa muốn trở về nước ngay.
Vì thế, nếu Chính phủ và TPHCM có quyết sách hợp lý, trọng dụng nhân tài, tạo môi trường làm việc hấp dẫn, phát huy năng lực, sở trường, sự sáng tạo… thì sớm hay muộn, du học sinh sẽ trở về nhiều hơn.
KHÁNH HÀ
