Tháng 4-2010, UBND tỉnh Đắk Lắk cho Công ty TNHH Liên hợp công - nông nghiệp phát triển bền vững Sao Đỏ (Công ty Sao Đỏ) thuê 1.513ha đất, thời hạn 50 năm để thực hiện Dự án đầu tư phát triển chăn nuôi gia súc hướng thịt tại xã Ea Lai, huyện M’Đrắk (tỉnh Đắk Lắk).
Dự án có tổng mức đầu tư gần 224 tỷ đồng (chưa tính chi phí giải phóng mặt bằng) với quy mô chăn nuôi ổn định 13.000 con bò; trồng ngô hạt, ngô non, đậu nành và các loại thức ăn cho bò; quản lý, bảo vệ 71,5ha rừng tự nhiên; trồng 96,5ha rừng sản xuất...
Dự án được UBND tỉnh Đắk Lắk kỳ vọng sẽ góp phần thay đổi nền nông nghiệp tại địa phương; phát triển kinh tế - xã hội, tạo việc làm, tăng thu nhập cho bà con ở khu vực... nên có nhiều chính sách ưu đãi như: cho tạm ứng hơn 55 tỷ đồng để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng; miễn tiền thuê đất đối với phần diện tích trồng rừng; miễn tiền thuê đất 15 năm đối với diện tích đất chăn nuôi gia súc…
Theo dự kiến, năm 2012, dự án sẽ đưa vào hoạt động. Thế nhưng, đến thời điểm cuối tháng 12-2022, Công ty Sao Đỏ mới triển khai dự án trên khoảng hơn 400ha đất (xây dựng chuồng trại và các hạng mục khác); hơn 1.000ha đất còn lại đa phần bị người dân lấn chiếm, xâm canh. Rừng tự nhiên giao cho Công ty Sao Đỏ quản lý, bảo vệ đã bị phá, bị xâm chiếm chỉ còn lại một phần nhỏ. Không chỉ vậy, rất nhiều hộ dân có diện tích đất nằm trong vùng dự án đến nay vẫn chưa nhận được bồi thường.
Ông Võ Đức Nhân, Chủ tịch UBND xã Ea Lai, cho biết, theo kế hoạch, Công ty Sao Đỏ sẽ thu hồi hơn 1.500ha đất, trong đó có khoảng 500ha của 314 hộ dân và khoảng 1.000ha của các công ty lâm nghiệp. Tuy nhiên đến nay, chủ dự án mới chi trả tiền đền bù cho khoảng 212 hộ, hơn 100 hộ còn lại vẫn chưa được nhận bồi thường, hoặc chỉ nhận một phần.
Theo ông Nguyễn Đức Thảo, Phó Chủ tịch UBND huyện M’Đrắk, dự án chăn nuôi gia súc hướng thịt của Công ty Sao Đỏ không đạt kế hoạch đề ra, chưa đóng góp nhiều về tăng thu ngân sách địa phương và chưa có tác động gì đối với thay đổi cơ cấu kinh tế địa phương. Hiện Công ty Sao Đỏ mới chỉ sử dụng hơn 400ha đã chi trả bồi thường, hơn 1.000ha còn lại đã có văn bản trả lại vì không còn nhu cầu sử dụng.
Mới đây, Thanh tra Chính phủ đã thanh tra và kết luận Dự án đầu tư phát triển chăn nuôi gia súc hướng thịt của Công ty Sao Đỏ có nhiều sai phạm.
Trong đó, về công tác quản lý rừng tự nhiên, chủ đầu tư có trách nhiệm quản lý, bảo vệ 71,5ha rừng tự nhiên nhưng hiện chỉ còn hơn 20ha, suy giảm hơn 51ha so với diện tích ban đầu. Việc UBND tỉnh Đắk Lắk cho Công ty Sao Đỏ tạm ứng số tiền hơn 55 tỷ đồng ngân sách để hỗ trợ chủ đầu tư đền bù, giải phóng mặt bằng nhưng đến nay nhà đầu tư chưa hoàn trả, dẫn đến nguy cơ mất tiền ngân sách nhà nước.
Do đó, Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND tỉnh Đắk Lắk yêu cầu chủ đầu tư dự án nộp lại tiền đã tạm ứng, điều chỉnh và thu hồi lại diện tích đất không sử dụng, ký hợp đồng thuê đất và xử phạt chủ đầu tư về các vi phạm trong thực hiện dự án.
