Đảng viên thế hệ đầu tiên, chiến sĩ quốc tế ưu tú
Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo, tại một làng quê ven biển (nay thuộc xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An), đồng chí Phùng Chí Kiên từ nhỏ đã chứng kiến nhiều nỗi đau thương, thống khổ của người dân dưới ách nô dịch, đô hộ của thực dân Pháp… Cùng thế hệ những người thanh niên yêu nước tiêu biểu của xứ Nghệ như Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Phong, Trương Vân Lĩnh, Lưu Quốc Long…, Nguyễn Vĩ sớm thoát ly đi tìm con đường cứu nước, giải phóng dân tộc, để thực hiện hoài bão vì nước, vì dân của cuộc đời mình.
Năm 1927, đồng chí Phùng Chí Kiên được cử đi học tại Trường Quân sự Hoàng Phố. Tháng 12-1927, đồng chí Phùng Chí Kiên tham gia khởi nghĩa Quảng Châu do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo; rồi trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc, tôi luyện trong Hồng quân Trung Quốc. Tháng 12-1930, đồng chí được Đảng gọi về Hồng Công, được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương...
Góp phần khôi phục phong trào cách mạng thời kỳ đầu
Giai đoạn 1931-1934, đồng chí được cử đi học tại Trường Đại học Phương Đông của Quốc tế Cộng sản ở Mátxcơva. Năm 1934, đồng chí về Trung Quốc, bắt liên lạc với đồng chí Lê Hồng Phong và tham gia Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng Cộng sản Đông Dương. Đồng chí tham dự Đại hội Đảng lần thứ I (tại Ma Cao, Trung Quốc, từ ngày 27 đến ngày 31-3-1935), với đồng chí Lê Hồng Phong được bầu làm Thư ký (Tổng Bí thư) của Đảng.
Năm 1937, đồng chí Phùng Chí Kiên cùng Nguyễn Thị Minh Khai và Hoàng Văn Nọn về nước cùng Ban Chấp hành Trung ương chỉ đạo phong trào cách mạng. Tháng 9-1937, đồng chí Phùng Chí Kiên tham dự Hội nghị toàn thể Ban Chấp hành Trung ương (mở rộng) tại Bà Điểm, Hóc Môn, Gia Định và được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, gồm 11 đồng chí, trong đó Nguyễn Ái Quốc và Lê Hồng Phong hoạt động ngoài xứ. Sau đó, đồng chí được bầu vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng, cùng 4 ủy viên: Hà Huy Tập, Nguyễn Chí Diểu, Võ Văn Ngân, Nguyễn Văn Cừ, với Hà Huy Tập làm Tổng Bí thư.
Tháng 3-1938, Ban Chấp hành Trung ương Đảng tổ chức Hội nghị toàn thể tại Tân Thới Nhất, gần Bà Điểm, Hóc Môn, Gia Định. Hội nghị kiện toàn Ban chấp hành Trung ương Đảng gồm 11 ủy viên, trong đó 2 ủy viên Nguyễn Ái Quốc ở Liên Xô và Phùng Chí Kiên ở Trung Quốc, đồng chí Nguyễn Văn Cừ làm Tổng Bí thư.
Nêu cao khí tiết của người chỉ huy quân sự đầu tiên của Đảng
Ngày 28-1-1941, đồng chí Phùng Chí Kiên và một số đồng chí khác tháp tùng lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước, mở ra một thời kỳ mới của phong trào cách mạng Việt Nam. Tháng 5-1941, đồng chí Phùng Chí Kiên tham dự Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8 từ ngày 10 đến ngày 19-5-1941 và được cử vào Ban Chấp hành Trung ương, được phân công phụ trách công tác quân sự của Đảng, trực tiếp chỉ đạo khu căn cứ Bắc Sơn - Võ Nhai… Ban Thường vụ Trung ương Đảng cử đồng chí Phùng Chí Kiên, Ủy viên Trung ương Đảng, làm Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Đội Cứu quốc quân (tiền thân là Bộ đội du kích Bắc Sơn).
Trong thời gian thực hiện nhiệm vụ chống địch khủng bố, bảo vệ Trung ương Đảng, bảo vệ cơ sở cách mạng và bảo vệ nhân dân, đồng chí Phùng Chí Kiên đã anh dũng hy sinh ngày 22-8-1941 tại làng Khau Pàn, xã Bằng Đức, châu Ngân Sơn (Bắc Kạn), khi mới tròn 40 tuổi, độ tuổi sung sức, chín muồi và đầy triển vọng của một tài năng chính trị, quân sự song toàn…
Trong thư gửi Hội thảo khoa học về đồng chí Phùng Chí Kiên, được tổ chức tại quê hương đồng chí, ngày 18-8-2008, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vị Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, đã viết: “Đồng chí Phùng Chí Kiên là vị tiền bối cách mạng, một cán bộ cấp cao của Đảng được Bác Hồ và Trung ương phân công phụ trách quân sự đầu tiên. Đồng chí là một cán bộ có đức độ và tài năng cả chính trị và quân sự, được đào tạo cơ bản, nhạy bén phát hiện tình hình, sống gần gũi, hòa mình với đồng chí, đồng bào, nghiêm chỉnh chấp hành chỉ thị của Bác và Trung ương. Đồng chí Phùng Chí Kiên là một trong những cán bộ lãnh đạo tiền bối đã có công lao to lớn đối với Đảng ta, quân đội ta, không chỉ về mặt tổ chức mà cả về mặt đường lối cách mạng”.
_______
Trích tham luận tại hội thảo “Đồng chí Phùng Chí Kiên với cách mạng Việt Nam và quê hương Nghệ An”
