Trong những ngày diễn ra Hội chợ hàng Việt Nam chất lượng cao ở An Giang từ ngày 4 đến 9-3, nhiều người tỏ ra bất ngờ và thích thú khi chứng kiến một loại chiếu xếp rất gọn, đẹp và tiện lợi. Thoạt đầu ai cũng nghĩ đây là chiếu nhập từ nước ngoài. Nhưng khi biết ra thì mới “té ngửa”: chiếu xếp do một nông dân ở vùng biên giới An Giang sản xuất.
Bôn ba kiếm sống
Người làm ra những chiếc chiếu xếp Uzu độc đáo là anh Lê Văn Tho, nông dân xã Long An, huyện Tân Châu (An Giang). Gian hàng của anh Tho trưng bày rất bắt mắt với nhiều mẫu mã đa dạng.
Đông đảo khách hàng ưa chuộng chiếu xếp Uzu của anh Tho
Chỉ riêng chiếu xếp Uzu đã có tới 5- 6 mẫu khác nhau như: chiếu trắng, chiếu bông, chiếu sọc… rồi dây nịt, nón xếp, giỏ xách, ví, bóp, dép đi trong nhà, dép đi biển, dép du lịch… tất cả đều được làm bằng cây Uzu (giống như cây lác). Anh Tho, người ướt đẫm mồ hôi, giọng thều thào: “Khách mua đông quá. Ngày nào cũng vậy, mệt muốn đứt hơi…”.
Sinh ra trong gia đình nghèo, không ruộng đất nên khi lấy vợ, anh Tho mưu sinh bằng nghề làm mướn. Mùa khô thì cắt lúa, đào đất… còn lũ về đi giăng câu, thả lưới bắt cá đổi gạo nuôi vợ con. Những lúc giáp hạt, hết vụ mùa, không ai thuê, vợ chồng anh xách giỏ mượn gạo khắp xóm. Con bệnh phải đi vay nóng để lo thuốc thang. Cái nghèo đeo đẳng từ năm này sang năm khác, làm không đủ trả.
Cùng đường anh Tho phải sang Campuchia làm thuê, đi bỏ nước đá dạo dọc biên giới. Tình cờ, anh quen được ông Diêm (quê Đồng Tháp), sang Campuchia mua cây Uzu chở về Bến Lức (Long An) bán lại cho các cơ sở dệt chiếu xuất khẩu sang Hàn Quốc. Năm 1996, phong trào xuất khẩu chiếu phát triển mạnh.
Thấy anh Tho hiền, cần cù, ông Diêm đầu tư 200 triệu đồng mở cơ sở dệt chiếu và giao cho anh Tho trực tiếp sản xuất. Có việc làm, vợ chồng anh Tho mừng như được vàng. Thế nhưng, năm 1997, chiếu làm ra chất đầy nhà nhưng các doanh nghiệp nhập khẩu Hàn Quốc không mua. Cơ sở lỗ nặng phải đóng cửa, anh Tho “cốt khỉ lại hoàn cốt khỉ”.
Trong lúc thất nghiệp, bất chợt một người bán heo dạo ngang nhà ghé lại mua những chiếc chiếu Uzu tồn kho. Anh Tho chợt nghĩ: “Một người bán heo dạo mà dám mua chiếu từ 50.000đ- 100.000đ/chiếc (tùy lớn nhỏ). Tại sao mình không bán chiếu Uzu ra thị trường nội địa, hà cớ gì trông vào xuất khẩu đang bế tắc”. Hôm sau, anh mang chiếu Uzu ra chợ rao bán, không ngờ được nhiều người mua. Một hướng làm ăn mới được mở ra.
Sáng tạo chiếu xếp
Theo anh Tho, chiếu Uzu có ưu thế hơn hẳn chiếu lác như: nằm mát, độ bền cao, bóng và dẻo… nhưng nhược điểm là giá thành cao gấp 2 - 3 lần so với chiếu lác. Xác định đối tượng tiêu thụ, anh Tho tập trung đầu tư hoàn thiện chiếc chiếu sao cho đẹp, chắc để vừa lòng khách hàng.
Trước đây, chiếu Uzu xuất khẩu toàn màu trắng thì nay bán nội địa anh Tho cho nhuộm màu, nào là bông hoa, cây cảnh, bồ câu, làm chiếu sọc… Dần dần người mua chiếu tăng lên.
Năm 2000, lũ lớn tràn ngập. Hàng loạt hộ sản xuất cây Uzu ở Campuchia kêu bán tháo vì không nơi trữ. Anh Tho hay tin liền đi vay tiền sang Campuchia mua 5,5 tấn Uzu với giá 3.800đ/kg. Khi lũ rút, giá Uzu tăng vọt lên 18.000đ/kg, anh Tho trúng đậm, không chỉ trả hết nợ mà còn dư ra một số vốn đầu tư làm chiếu.
Anh mua thêm 30 khuôn dệt, nâng số lượng sản xuất chiếu lên gấp cả chục lần. Công việc thuận lợi nhưng anh Tho vẫn chưa hài lòng. Anh thấy chiếc chiếu còn dài, bất tiện trong việc vận chuyển đi xa…
Thế là anh nghiên cứu làm chiếu xếp cho thật gọn. Thông thường 1 chiếc chiếu chiều ngang 1,6m, dài 2m. Anh thiết kế xếp lại làm 3 (cứ 5,3 tấc xếp 1 lần) và cho chiếc chiếu vào bọc có quai xách tiện lợi. Dọc theo đường xếp, anh thiết kế vải viền rất đẹp. Tại các hội chợ triển lãm ở Cần Thơ, An Giang, TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng… rất nhiều khách hàng mê sản phẩm chiếu xếp của anh Tho.
Chưa chịu dừng lại, anh Tho tìm tòi làm thêm dây nịt, nón xếp, giỏ xách, ví, bóp, dép… từ cây Uzu, cung cấp cho khách du lịch trong và ngoài nước. Hiện tại, loại dép Uzu để đi tắm biển được nhiều doanh nghiệp đặt mua dài hạn bán cho các khu du lịch và xuất sang các nước châu Á. Gần đây, anh chuyển từ dệt thủ công sang máy móc, nâng số lượng mỗi tháng lên 2.000 chiếc chiếu.
Thành công từ chiếc chiếu xếp, đã đưa gia đình anh Tho từ nghèo khó lên khá giả. 3 đứa con anh ăn học nên người cũng từ những chiếc chiếu xếp Uzu độc đáo.
HUỲNH PHƯỚC LỢI
