Theo Bộ Công thương, xuất khẩu gạo năm 2022 đạt 7,13 triệu tấn, mang lại kim ngạch 3,45 tỷ USD; tăng 13,8% về số lượng và tăng 5,1% về kim ngạch so với năm 2021. Đây là kết quả xuất khẩu cao thứ hai trong lịch sử Việt Nam, kể từ năm 2012...
Tuy nhiên, theo ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), dù đã triển khai chương trình xúc tiến thương mại đối với mặt hàng gạo, nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu xúc tiến, quảng bá của doanh nghiệp; vẫn còn nhiều doanh nghiệp chưa nghiêm túc chấp hành quy định báo cáo về số liệu tồn kho, tình hình xuất khẩu gạo, làm thiếu cơ sở đánh giá, định hướng và điều hành xuất khẩu gạo.
Dự báo trong năm 2023, chi phí nguyên liệu đầu vào tăng, trong khi giá thành xuất khẩu chưa tăng tương ứng sẽ gây khó khăn về vốn cho doanh nghiệp; xu hướng các nước tăng cường áp dụng các rào cản thương mại và kỹ thuật đối với hàng nông sản, thủy sản nhập khẩu; chi phí logistics gia tăng… sẽ là các thách thức cho hạt gạo Việt.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, hạn mức được vay vốn đối với mặt hàng lúa gạo trong năm 2022 còn thấp. Đặc biệt là giai đoạn thu hoạch, doanh nghiệp không có vốn thu mua và dự trữ nên lợi nhuận của thương nhân và người trồng lúa bị ảnh hưởng. Ngoài ra, doanh nghiệp còn bị chậm trong việc hoàn thuế, có khi vài năm mới hoàn thuế được.
Dự kiến sản lượng xuất khẩu gạo năm nay khoảng 6,6 triệu tấn. Số lượng không nhiều do không có tồn kho gối đầu và nguồn cung giảm vì nhiều địa phương chuyển sang trồng các loại cây khác (theo định hướng Chiến lược Thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến năm 2030). Tuy nhiên, chất lượng gạo xuất khẩu sẽ tiếp tục được nâng lên, do đó giá trị đạt được kỳ vọng không giảm.
Để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét và sớm đề xuất với các ngân hàng thương mại về khả năng cho vay không tài sản bảo đảm, áp dụng trong khoảng thời gian cao điểm thu hoạch mùa vụ. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại nâng tỷ lệ tín dụng dành cho doanh nghiệp kinh doanh gạo. Trong bối cảnh thiếu nguồn vốn, ngành thuế nên hoàn thuế sớm cho doanh nghiệp.
Ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng thương mại hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp thu mua gạo.
