Nhiều năm qua, TPHCM áp dụng tính định mức nước theo nhân khẩu (mỗi nhân khẩu có định mức 4m3/tháng), hưởng giá ưu đãi. Nếu định mức nước tính theo đồng hồ (10m3/đồng hồ/tháng), gia đình có lượng tiêu thụ từ 1-8m3/tháng sẽ có mức chi trả bằng với tính định mức theo nhân khẩu. Nhưng với những gia đình có lượng nước tiêu thụ trên 8m3/tháng thì cách tính định mức theo đồng hồ sẽ phải chi trả cao hơn.
Tính theo đồng hồ, hộ đông người chi trả cao hơn
hộ đông người chi trả cao hơn Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) vừa có báo cáo gửi UBND TPHCM về đánh giá tác động xã hội của 2 phương thức tính định mức nước sạch theo đồng hồ và theo nhân khẩu. Theo đó, từ năm 1996 đến nay, TPHCM áp dụng tính định mức nước theo nhân khẩu, mỗi nhân khẩu có định mức 4m3 /tháng hưởng giá ưu đãi. Theo Thông tư 44/2021 của Bộ Tài chính, định mức nước tính theo đồng hồ (10m3 /đồng hồ/tháng) và bỏ cách tính theo nhân khẩu. Theo SAWACO, việc cấp định mức nước theo đồng hồ là đơn giản, người dân không phải đăng ký định mức, còn đơn vị cấp nước không cần quản lý biến động nhân khẩu.
Tuy nhiên, cách tính này bất lợi với gia đình đông người, sử dụng nước nhiều hơn, nhưng định mức bằng với hộ gia đình ít người, dẫn đến mức chi trả tiền nước cao hơn rất nhiều. Trong khi đó, những gia đình đông người đa phần có mức thu nhập thấp, chưa có điều kiện mua nhà ở riêng nên phải sống chung nhiều thế hệ. Khác với đa số các sản phẩm hàng hóa khác, giá nước sinh hoạt được tính lũy tiến, tăng dần theo lượng nước tiêu thụ. Lượng nước sử dụng trong định mức thường có giá thấp hơn giá thành. Lượng nước sử dụng vượt định mức có giá cao hơn để bù chéo, nhằm điều tiết tiêu dùng, đảm bảo nhu cầu thiết yếu của người dân về nước sạch và khuyến khích tiết kiệm nước. Đại diện SAWACO phân tích, cách tính theo nhân khẩu công bằng hơn, bởi định mức được cấp riêng cho từng cá nhân nên hộ gia đình dù đông người hay ít người thì mức chi trả tiền nước của mỗi người như nhau.
Nếu khách hàng có lượng tiêu thụ thấp từ 1-8m3 /tháng sẽ có mức chi trả bằng nhau ở cả 2 phương thức tính định mức. Song, với lượng tiêu thụ trên 8m3 / tháng thì cách tính định mức theo đồng hồ có mức chi trả cao hơn, lượng tiêu thụ càng cao thì số tiền chênh lệch càng lớn. Đối chiếu với cơ sở dữ liệu khách hàng sử dụng nước sinh hoạt từ 1-40m3/ tháng của tháng 9-2023, tỷ lệ hộ dân có mức tiêu thụ từ 1-8m3/tháng chiếm hơn 23% và nhóm này không bị ảnh hưởng bởi thay đổi cách tính định mức. Tuy nhiên, có gần 77% khách hàng bị ảnh hưởng khi thay đổi cách tính định mức theo đồng hồ.
Dễ dàng đăng ký định mức nước
Đại diện SAWACO cho biết, việc tính định mức nước theo nhân khẩu tại TPHCM được thực hiện từ nhiều năm qua. Đơn vị cũng xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý việc cấp định mức và đơn giản hóa thủ tục để tạo điều kiện cho người dân được sử dụng nước đúng mức giá quy định. Đảm bảo nguyên tắc một nhân khẩu chỉ được cấp định mức trên một thuê bao đồng hồ nước.
Thời gian qua, SAWACO và các đơn vị cấp nước thành viên đã triển khai cấp định mức nước cho khách hàng thông qua ứng dụng định danh điện tử VNeID với tiêu chí nhanh chóng, tiện ích, hiệu quả và đạt được kết quả khả quan. Để thuận tiện hơn cho khách hàng, SAWACO và các đơn vị cấp nước thành viên đã chấp nhận cấp định mức nước sinh hoạt căn cứ thông tin cư trú trên ứng dụng VNeID và Cổng dịch vụ công quốc gia.
Khách hàng có thể cập nhật định mức nước sinh hoạt cho gia đình với thủ tục đơn giản trên cơ sở thông tin cư trú trong ứng dụng VNeID. Việc cấp định mức nước cho người dân theo số định danh cá nhân đang được SAWACO và các đơn vị cấp nước thành viên căn cứ vào 1 trong 5 loại giấy tờ. Đó là căn cước công dân, giấy khai sinh có thông tin số định danh cá nhân, giấy thông báo số định danh cá nhân và thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, giấy xác nhận thông tin về cư trú theo mẫu CT 07 và giấy thông báo về kết quả giải quyết, hủy bỏ đăng ký cư trú theo mẫu CT 08 của Bộ Công an.
Hiện công suất thiết kế của các nhà máy nước tại TPHCM đạt 2,4 triệu m3 / ngày, thực tế sản xuất ở mức khoảng 1,95 triệu m3 /ngày, còn khả năng đảm bảo cung cấp thêm 450.000m3 /ngày. Do đó, SAWACO cho rằng nên khuyến khích người dân sử dụng nước sạch, giảm khai thác nước ngầm thông qua việc áp dụng định mức nước sinh hoạt theo nhân khẩu 4m3 /người/tháng (tương đương 16m3 /tháng/hộ gia đình 4 nhân khẩu) thay vì 10m3 /đồng hồ/tháng.
Trong năm 2023, Đảng ủy Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy, chính quyền và đoàn thể các cấp, cùng toàn thể cán bộ, đảng viên và người lao động phấn đấu thực hiện nhiệm vụ với kết quả khả quan. Cụ thể, ngành cấp nước đã phát triển mạng lưới cấp nước ở các huyện ngoại thành để gắn đồng hồ nước, thay thế dần giải pháp cấp nước tạm thời, nhằm duy trì tỷ lệ 100% hộ dân được cung cấp nước sạch; tập trung lãnh đạo hoạt động các nhà máy nước đảm bảo an toàn. Một trong những nỗ lực của SAWACO là thực hiện thu thập, cập nhật số định danh cá nhân khách hàng để cấp định mức nước.
9 tháng đầu năm 2023, nhiều chỉ tiêu ngành nước đạt và vượt so với tiến độ: tổng sản lượng nước sản xuất hơn 516 triệu m3 , đạt 71,93% kế hoạch, bằng 98,33% so với năm 2022; sản lượng nước tiêu thụ hơn 458 triệu m3 , đạt 77,71% kế hoạch, bằng 107,49% so với năm 2022; tỷ lệ nước thất thoát thất thu bình quân theo ngày đạt 14,36%, thấp hơn 3,54% kế hoạch, thấp hơn 3,88% so với bình quân năm 2022; gắn mới 18.351 đồng hồ nước, đạt 95,73% kế hoạch, bằng 92,15% so với năm 2022
