>> Gợi ý giải đề thi môn Ngữ văn kỳ thi tốt nghiệp THPT 2022
TS Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên dạy Ngữ văn, Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) nhận xét, đề thi chính thức môn Ngữ văn kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2022 bám sát cấu trúc của đề thi tham khảo do Bộ GD-ĐT công bố.
Phần I, câu đọc hiểu (3 điểm) gồm 4 câu hỏi phân loại theo ba mức độ nhận thức. Hai câu đầu (câu 1 và 2) đều là câu hỏi dừng ở mức độ nhận biết: câu 1 yêu cầu xác định thể thơ; câu 2 yêu cầu nhận biết yếu tố từ loại trong 4 câu thơ đầu – đó là những yêu cầu dừng lại ở mức độ thuần túy nhận biết và không hề làm khó cho thí sinh.
Câu 3 là câu hỏi ở mức độ vận dụng, yêu cầu thí sinh vận dụng những kiến thức tiếng Việt, tu từ để phân tích và làm rõ tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong đoạn thơ. Câu hỏi này không khó nhưng đòi hỏi thí sinh phải phân tích được đồng thời cả giá trị biểu đạt và giá trị biểu cảm của hai phép so sánh “như sao trời mát mắt… như lửa thiêng liêng…” .
Câu 4 là câu vận dụng cao, yêu cầu thí sinh nhận xét về những suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hi sinh của tuổi trẻ được thể hiện trong đoạn trích. Câu hỏi này đòi thí sinh phải nhận ra được những suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hy sinh của tuổi trẻ đối với đất nước, chủ yếu thể hiện trong 6 câu cuối đoạn, đồng thời thể hiện quan điểm riêng của mình để có thể nhận xét một cách sâu sắc, thấu đáo với cả sự chia sẻ hoặc phản biện. Tuy nhiên, câu hỏi này có thể sẽ đưa đến những cách trả lời chung chung, hời hợt nếu thí sinh không nhận ra được suy ngẫm của tác giả và bản thân không có tư duy độc lập.
Thí sinh hồ hởi khi kết thúc thi môn Văn sáng 7-7. Ảnh: QUANG PHÚC Theo TS Trịnh Thu Tuyết, nhìn chung, phần đọc hiểu khá vừa sức với thí sinh nhưng có thể sẽ khó tìm được những bài làm sáng tạo, độc đáo, trước hết bởi ngữ liệu là một đoạn thơ chưa thật sự đặc sắc cả về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật khi nói về tuổi trẻ và sự hy sinh của tuổi trẻ với đất nước; sau đó là các câu hỏi của phần vận dụng, vận dụng cao chưa thực sự đặt ra những vấn đề có khả năng khơi gợi những hướng tư duy sâu sắc, mới mẻ cho thí sinh.
Với phần II – làm văn (7 điểm), giữ nguyên cấu trúc quen thuộc, gồm 2 phần: viết đoạn văn nghị luận xã hội (2 điểm) và bài nghị luận văn học (5 điểm).
Câu 1 đã cung cấp đầy đủ và chính xác các yêu cầu cụ thể để thí sinh có thể viết một đoạn văn với dung lượng khoảng 200 chữ về một khía cạnh của vấn đề rút ra từ đoạn trích của phần đọc hiểu. Đó là yêu cầu “Từ nội dung đoạn trích ở phần đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước”.
TS Trịnh Thu Tuyết nhận xét, nếu nhìn tổng thể những khía cạnh có thể yêu cầu nghị luận về một vấn đề như: biểu hiện, nguyên nhân, ý nghĩa/hậu quả, giải pháp, bài học nhận thức và hành động cho bản thân…, thì yêu cầu “trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước” hướng tới khía cạnh cuối cùng – đó là liên hệ thực tế với nhận thức và hành động của bản thân và cộng đồng, cụ thể là của thế hệ trẻ. Yêu cầu này có thể đưa đến những cách suy nghĩ xúc động, chân thành nhưng không ngoại trừ những bài viết chung chung, hô khẩu hiệu, sáo rỗng…
Hơn thế nữa, nếu thí sinh không đọc kỹ câu lệnh “trình bày suy nghĩ của anh/chị về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước”, có thể các em sẽ nhầm lẫn sang việc trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ với đất nước. Câu lệnh cũng có thể mở ra những suy nghĩ sâu sắc cho thí sinh xung quanh cách hiểu về việc “tiếp bước thế hệ đi trước” - bao hàm cả tiếp nhận những giá trị của thế hệ trước và phản biện với những bất cập, lạc hậu để có thể phát triển.
Thí sinh hoàn thành môn thi Ngữ văn sáng 7-7 tại điểm thi Trường THPT Việt Đức, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh: QUANG PHÚC Nhìn chung, đề thi Ngữ văn đảm bảo đúng các yêu cầu về nội dung, hình thức của một đề thi tốt nghiệp. Cũng như nhiều năm trước, đề thi vừa sức, quen thuộc, hơn thế nữa, do mô hình cơ bản không thay đổi nên các kiểu dạng câu hỏi không bất ngờ với thí sinh.
“Khả năng phân loại của đề vẫn là sự phân loại của các mức độ đọc hiểu và cảm thụ văn bản, sự phân loại được ghi nhận bởi cách đánh giá tinh tế, chính xác của giám khảo”, TS Trịnh Thu Tuyết cho hay.
Còn theo đánh giá của ThS Ngữ văn Trần Phương, đề thi môn Ngữ văn khá hay, mức độ đề có sự phân loại tốt, bám sát đề tham khảo được Bộ GD-ĐT đã công bố trước đó. Về câu hỏi viết đoạn nghị luận xã hội 200 chữ, theo ThS Trần Phương, đây là câu hỏi về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước. Yêu cầu đề rất rõ ràng và đòi hỏi thí sinh phải trả lời cụ thể: tuổi trẻ cần có trách nhiệm gì trong nhận thức, hành động.
ThS Trần Phương dự đoán, phổ điểm môn Ngữ văn năm nay sẽ dao động nhiều ở mức 6,5-7,5 điểm, sẽ vẫn có nhiều điểm 8 - 9 nhưng sẽ không nhiều bạn trên điểm 9 như năm 2021.
Điều đáng nói là ngay trước khi diễn ra buổi thi môn Văn, nhiều ý kiến đã đoán đề Văn năm nay có thể ra vào tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa. Đặc biệt, nhiều phụ huynh, thí sinh cả nước đã theo dõi tài khoản cá nhân Kaito Kid vì hơn 1 lần đoán đúng đề Văn. Cụ thể, ngày 6-7, tài khoản này đăng status: “Cuối cùng thì màn trình diễn ảo thuật đã kết thúc. Đề thi chính là Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu nha mọi người. Chúc mọi người ngày mai thi tốt nha”. Tài khoản này đã đoán đúng đề Văn ít nhất 3 năm liên tiếp trở lại đây.
