Tuổi trẻ cũng luôn có ước mơ, hoài bão. Nhưng tuổi trẻ nói chung là thiếu định hướng nên cần có sự trợ lực của gia đình, nhà trường và đoàn thể để khẳng định tương lai: Mục đích sống, lẽ sống ở đời và đỉnh cao là lý tưởng. Khi xác định được lý tưởng rồi, thanh niên sẽ tự rèn luyện, phấn đấu để lập thân, lập nghiệp và lập công cho đất nước, cho xã hội.
Vậy những đức tính nào tiêu biểu cho lớp đoàn viên thanh niên mới mà tuổi trẻ cần được rèn luyện và tự rèn luyện?
Trong thời đại Hồ Chí Minh, thanh niên thế hệ xây dựng hòa bình phải có lý tưởng. Đó là lòng yêu nước, thương dân. Đó là khát vọng xây dựng một xã hội Việt Nam “mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người” hay “thương người như thể thương thân”. Nói cách khác, lý tưởng của thanh niên ngày nay có thể xác định cụ thể là đi tiên phong trong sự nghiệp “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đồng thời, người đoàn viên thanh niên mới cần rèn luyện đạo đức làm người, đạo đức cách mạng.
Đạo đức làm người đòi hỏi phải trau dồi nhân cách mà cốt lõi là đức tính tự tin và tự trọng, từ đó mới đủ ý chí, nghị lực vươn lên trong cuộc sống cũng như trong nhiệm vụ xã hội giao cho. Đạo đức cách mạng như Bác Hồ thường quan tâm chỉ dạy là “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Có được những đức tính đó, tuổi trẻ mới nhẹ nhàng xả thân cống hiến cho xã hội trong mọi hoàn cảnh. Ngoài đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ, thanh niên còn trách nhiệm gia đình lớn lao không kém. Xây dựng gia đình hạnh phúc vừa là ước mơ chính đáng của tuổi trẻ, vừa là nghĩa vụ thiêng liêng đối với giống nòi, đối với dân tộc không thể xem nhẹ.
Đức tính thứ ba là rèn luyện tài năng vượt trội. Hình tượng đoàn viên thanh niên mới phải nêu bật được năng lực và bản lĩnh trong hành động, gương mẫu đi đầu trong mọi phong trào hành động của tuổi trẻ từng lĩnh vực, đặc biệt là trong lao động sản xuất, nghiên cứu học tập và tình nguyện xã hội. Muốn vậy, thanh niên cần có trình độ văn hóa cơ bản, có nghề nghiệp, ham học hỏi để có tầm nhìn hiện đại, có trí tuệ thông minh sáng tạo.
Cuối cùng người thanh niên mới phải là mẫu người khỏe mạnh, hoạt bát, năng động, có tâm hồn trong sáng, lạc quan yêu đời với tình cảm sâu sắc yêu cái đẹp, cái thiện, lối sống lành mạnh và chân thật, gần gũi bạn bè và yêu thiên nhiên, quan tâm bảo vệ môi trường.
Vậy làm thế nào để xây dựng được lớp người thanh niên mới tiêu biểu những đức tính như nêu trên?
Trước tiên, qua phong trào hành động liên tục thường xuyên của tuổi trẻ trên mọi lĩnh vực hoạt động xã hội luôn có những con người vượt trội, xung phong đi đầu như thủ lĩnh dẫn dắt. Đó là những cán bộ Đoàn, Đội có thành tích xuất sắc. Đó là những đoàn viên thanh niên đoạt giải thưởng khoa học - công nghệ, văn học nghệ thuật, giải thưởng quốc tế về khoa học, kỹ thuật, tay nghề, về văn hóa, thể dục thể thao. Đó là những công dân trẻ tiêu biểu hàng năm, những tấm gương sáng trong bộ đội, công an, trong những ngành nghề phục vụ xã hội như giáo dục, y tế…
Với sự trợ lực của Nhà nước, Đoàn cần tập hợp lớp đoàn viên thanh thiếu niên ưu tú đó trong nhiều loại hình tổ chức thích hợp, sinh động để giúp họ tự rèn luyện và làm nòng cốt phát động phong trào xung kích thực hiện chiến lược, kế hoạch kinh tế - xã hội của nhà nước. Hơn nữa, Đoàn mời gọi và Nhà nước cử cán bộ, các ngành cử chuyên gia, cán bộ giảng dạy tham gia các lớp huấn luyện, các diễn đàn, sinh hoạt câu lạc bộ, sinh hoạt hội, đội nhóm thanh thiếu niên ưu tú nói trên. Điều này vừa giúp lớp trẻ nhanh chóng trưởng thành, vừa giúp cán bộ Đảng, Nhà nước, các ngành, các viện, trường đại học… gắn bó quần chúng, gần gũi thực tiễn có chọn lọc để bổ sung vốn sống cho mình.
Bản thân hệ thống Đoàn đang có “trường huấn luyện” là điều kiện rất thuận lợi để tổ chức các lớp chuyên đề, khóa nâng cao hay hoàn thiện mẫu hình người thanh niên mới. Ở đây, hệ thống Đoàn cần nghiên cứu xây dựng nội dung chương trình đặc biệt cho đoàn viên thanh niên ưu tú, có sự trợ giúp của các nhà khoa học, chuyên gia tâm lý, những cán bộ quản lý xã hội, quản lý nhà nước nhiều kinh nghiệm… và trực tiếp truyền thụ, trao đổi với học viên, với tinh thần “vì đàn em thân yêu”, “vì tương lai đất nước”.
Một phương thức rèn luyện nữa từng được sử dụng, đó là tổ chức các trại sáng tác tác phẩm văn hóa, văn học nghệ thuật, các hội trại có chủ đề như cuộc vận động “Tự hào sử Việt” mà Thành đoàn TPHCM đã thực hiện rất thành công.
Tìm ra những tính chất, những đặc điểm hay những đức tính cần có của hình tượng người đoàn viên thanh niên mới thời đại Hồ Chí Minh trong xây dựng hòa bình là không quá khó. Quan điểm và nội dung không quá khác nhau. Song, giải pháp để xây dựng con người thanh niên mới là không dễ, cần có sự chung tay góp sức của gia đình, nhà trường và đoàn thể xã hội.
Nhưng cho dù mọi việc đều thuận lợi, thì yếu tố quyết định cuối cùng vẫn là tự mỗi đoàn viên thanh niên quyết định. Đặc biệt, người đoàn viên thanh niên phải tự rèn luyện để có đủ phẩm chất, năng lực, bản lĩnh và ý chí vươn lên cống hiến nhiều hơn cho xã hội, cho Tổ quốc, xứng đáng là tấm gương cho trang lứa tuổi trẻ noi theo và trở thành hình tượng người đoàn viên thanh niên mới trong giai đoạn hiện nay.
