Di tích xuống cấp - ai chịu trách nhiệm?

Một tin không vui: động Phong Nha, một trong những thắng cảnh vô giá của Việt Nam đang bị tàn phá bởi bọn “Phong Nha tặc”. Do thiếu ý thức và ham tiền, một số kẻ đã trà trộn vào các đoàn khách du lịch cạy thạch nhũ ở động về bán cho những người chơi non bộ. Những hiện vật di tích vô giá của một hang động quý, hàng triệu năm mới có được đang đứng trước nguy cơ bị xâm hại rất đáng báo động. 
 

Nhưng không chỉ riêng động Phong Nha, trước đó đã có vô số di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh bị phá hoại, xuống cấp chưa được ngăn chặn một cách kịp thời. Chuyện ăn cắp cổ vật, tượng Phật ở các đình chùa; chuyện tráo đổi vật liệu lúc trùng tu; chuyện đào bới bừa bãi di tích để tìm đồ quý xảy ra thường xuyên. Có nguyên nhân do ý thức trách nhiệm giữ gìn tài sản quốc gia của người dân chưa cao. Có nguyên nhân do kế hoạch bảo vệ, quản lý của các cơ quan chức năng và các địa phương vừa kém cỏi vừa lỏng lẻo. Nhưng cũng có nguyên nhân do thiếu một hành lang pháp lý cho việc bảo quản thắng cảnh và di tích, đặc biệt là các quy định chế tài.

Do vậy các biện pháp xử lý sai phạm chủ yếu vẫn chỉ dừng lại ở biện pháp xử phạt hành chánh, không có ý nghĩa giáo dục và răn đe. Ngoài ra, cũng cần phải kể đến tình trạng vô chủ trong quản lý càng khiến cho di tích nhanh trở thành phế tích hơn. Chẳng hạn, Hải Vân Quan là một di tích nổi tiếng nằm trên con đường thiên lý Bắc-Nam, nằm giữa 2 tỉnh Thừa Thiên - Huế và Đà Nẵng đến nay vẫn... không thuộc quyền quản lý của địa phương nào. Tình trạng tương tự cũng diễn ra với di tích Hoành Sơn Quan thuộc ranh giới giữa 2 tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh... 
 
Di tích và danh thắng là di sản của quốc gia. Bảo vệ di tích là trách nhiệm của tất cả mọi người dân. Việc tuyên truyền rộng rãi để nâng cao ý thức bảo vệ di sản là rất cần thiết. Nhưng, với các cơ quan chức năng, việc cấp bách là sớm triển khai luật di sản văn hóa đã được Quốc hội khóa X thông qua. Có kế hoạch toàn diện trong việc bảo vệ di tích trên cơ sở phân cấp quản lý chặt chẽ cho từng địa phương, đồng thời với việc tăng cường các biện pháp chế tài, và nếu cần phải kiên quyết truy cứu trách nhiệm hình sự, xử phạt nghiêm khắc đúng mức.
 
HIỆP SƠN