Đen Vâu: Cộng hưởng yêu thương - thật thà trao đi

“Tôi biết tỏng là tôi gặp thời”

Ở anh lấp lánh những giá trị đẹp đẽ của một thế hệ người trẻ Việt giàu lòng nhân ái, khiêm tốn… truyền cảm hứng sống đến cộng đồng. “Không gặp thời, một rapper chả mơ đạt Giải thưởng Cống hiến! May cho tôi khi xuất hiện vào thời đại âm nhạc cởi mở và bao dung... Xin cảm tạ những người yêu mến, đã quẳng tôi một cuộc sống dị lạ, dúi vào đời tôi những vinh dự cuộn trào…”, sau khi nhận cú đúp Nam ca sĩ của năm và MV của năm (Nấu cơm cho em) của Giải thưởng Cống hiến năm 2024, Đen Vâu (Nguyễn Đức Cường, sinh năm 1989) bày tỏ chân phương. Anh nói, thực lòng muốn cho đi nhưng rốt cuộc lại nhận nhiều hơn.

“Cảm thấy nợ nần những khán giả ấy, nợ nần các em nhỏ trên bản ấy, nợ nần những người cộng tác ấy. Trên đường rời Nhà hát Lớn, Hà Nội giữa đêm, tôi cố lục lọi xem mình có còn gì không để trả dần, trả mòn. Từ khi bước vào nghệ thuật, tôi học được những bài học mới mỗi ngày, với những nơi chốn tôi được đặt chân, với những người tôi được gặp mặt, và những bài học đó giúp tôi tuyệt đối hiểu rằng tôi không phải là người giỏi nhất, ngay cả trong cái việc tôi đang làm tốt nhất. Tôi cũng chẳng khiêm tốn lắm đâu, chơi rap mà, ai cũng có cái cao ngạo riêng mình, nhưng may thay cặp mắt còn thu được vào những hình ảnh của biết bao sự cố gắng, đôi tai còn nghe được thanh âm của biết bao sự lao động ngoài kia để biết mình thật may mắn…”, chàng rapper trải lòng.

Nhạc rap, một thể loại nhạc đường phố có nguồn gốc từ Mỹ, xuất hiện manh nha tại Việt Nam từ những năm đầu thập niên 1990, “phất lên” đầu năm 2000. Suốt thời gian dài, nhạc rap đối mặt nhiều định kiến dư luận, vị thế yếu ớt. Đã thế, có thời điểm, Bộ VH-TT-DL đã phải xử phạt đối với một số rapper vì những sản phẩm âm nhạc phản cảm. Rồi những cú “bắn rap” dung tục, trái thuần phong mỹ tục xuất hiện trong đời sống nhạc Việt, càng khiến công chúng hoài nghi, e dè rap.

Khoảng năm 2019, làn sóng yêu và mê rap trở lại mà trong đó công của Đen không hề nhỏ. Nếu rap từng khó nghe thì dần dần trong mắt công chúng, mọi việc đã thay đổi. Thứ âm nhạc “nổi loạn” ngày nào với những chủ đề gai góc tiền bạc, ma túy, bạo lực, tình dục… được thay bằng những bản rap rất thơ, gần gũi và không mất đi chất riêng. Những bản rap giờ không chỉ nghe cho vui tai mà còn mang các thông điệp xã hội. Ai đã từng nghe Lối nhỏ, Cảm ơn, Trốn tìm, Đi về nhà, Nấu cơm cho em, Nhạc của rừng, Mười năm, Hai triệu năm… của Đen có thể cảm được chất văn học rất đời. “Rap Việt tiệm cận thị hiếu người nghe, khẳng định vị trí trong thị trường. Rap Việt không chỉ có Đen Vâu mà còn nhiều cái tên khác, nhưng cậu ấy là người tiên phong thay đổi cách nhìn về rap. Hãy xem cậu ấy “làm mưa làm gió” trên YouTube, ghi danh ở các giải thưởng âm nhạc uy tín là rõ”, nhạc sĩ Nguyễn Bá Hùng nhận định.

Tất nhiên, không phải tác phẩm nào của Đen cũng khiến khán giả thích “xỉu lên xỉu xuống”. Đã có những thời điểm một bộ phận khán giả công kích bài hát của anh sử dụng từ chưa phù hợp, cổ xúy lối sống vô trách nhiệm… Nhưng, phần lớn bài hát của anh chạm trái tim người nghe. Khán giả dùng lời rap của anh để thay tiếng lòng của họ, khán giả chờ bài mới “dự đoán đề thi tốt nghiệp”… Nếu như liveshow đầu tiên năm 2019 của Đen “bốc hơi” vé chỉ trong vài phút mở bán với 5.000 khán giả thì liveshow năm 2023 tại Cung Điền kinh Mỹ Đình cực kỳ sôi động với hơn 10.000 khán giả.

Nhìn mọi người làm việc tử tế và học theo

“Đen xin thông báo doanh thu bài hát Nấu ăn cho em từ 1-10-2023 đến 31-1-2024. Tất cả con số này nằm rõ ràng trong báo cáo sổ sách của nhiều đơn vị phát hành. Thay mặt đội ngũ, Đen cảm ơn sự chung tay của quý khán giả. Sự đoàn kết khiến chúng ta góp gió thành bão…

Đen xin khoe, bằng sự đóng góp của các Đồng âm (cách gọi thân mật của những người yêu thích nhạc Đen Vâu), 2 phòng tin học đã đi vào hoạt động ở điểm trường Sá Tổng - Điện Biên, điểm trường Tương Dương - Nghệ An. Doanh thu từ bài hát đợt này xin được sử dụng làm tiếp 4 phòng tin học. Đen hy vọng trong năm nay, chúng mình hoàn thiện được 10 phòng tin học như vậy…”, bài thông báo kèm lời “khoe” 50 triệu view đã biến thành bữa ăn, phòng học, máy tính, khiến ai cũng phấn khởi. Khán giả Trần Văn Thông (quận Tân Bình, TPHCM) tấm tắc: “Hiếm thấy nghệ sĩ, YouTuber nào công khai chi tiết rõ ràng như vậy. Rất tin, cảm kích vì Đen hỗ trợ Dự án Nuôi em, xây trường, xây phòng tin học. Tôi để ý, những lần “gian lận” tiền từ thiện của Đen thường bị khán giả “khui” ngay. Có lần thực tế doanh thu là 370 triệu đồng, Đen “tự ý” làm tròn” thành 400 triệu đồng gửi dự án.

“Anh Đen là một trong những “anh nuôi” âm thầm suốt 4 năm qua của Dự án Nuôi em. Chúng mình vui vì có một nghệ sĩ tử tế đồng hành. Từ sự hỗ trợ của anh, rất nhiều em nhỏ được nuôi, các trường học, phòng tin học được xây dựng. Anh Đen là nghệ sĩ được yêu thương, có tầm ảnh hưởng nên sự lan tỏa rất lớn. Tin rằng, điều mà anh và chúng mình đang làm có thể giúp các em nhỏ có một con đường đi đến tương lai bớt gập ghềnh hơn”, chị Trần Thị Thu Hương, Phó Chủ nhiệm Dự án Nuôi em, chia sẻ.

Đen còn “mập mờ” ghi nội dung từ thiện là “khán giả” chứ không phải tên mình. Tôi hơn Đen nhiều tuổi, không mê rap, nhưng nể cậu ấy vì sự tử tế, khiêm nhường. Thử nghe rap của Đen, thấy ca từ ý nghĩa, hát như là tự sự chứ không cố nhồi nhét, tuyên truyền điều gì to tát”. Trong khi đó, Đen Vâu bày tỏ, xin khán giả đừng tôn vinh việc hỗ trợ các em nhỏ như một điều gì lớn lao: “Đây không phải khiêm tốn, đây là sự thật, đời sống này mỗi công việc đều có đóng góp quan trọng hỗ trợ nhau. Xã hội cho mình nhiều điều kiện để kiếm sống, mình cảm thấy đóng góp chưa là gì. Những người cần tôn vinh là thầy cô cắm bản, là những nhà hoạt động xã hội bền bỉ bao nhiêu năm nay, là những người không ngại gian khổ đi muôn nơi tìm những hoàn cảnh khó khăn để chia sẻ và giúp đỡ, là những người đang ngày ngày tìm cách thay đổi đời sống vùng cao và tạo công ăn việc làm cho mọi người. Chúng mình cùng nhìn ngắm họ, học hỏi họ”.

Từ một anh công nhân 7 năm làm thuê, Đen Vâu không nghĩ đến ngày có hàng ngàn khán giả hát theo dưới khán đài, cũng không nghĩ đến ngày anh làm được nhiều điều như thời gian qua đã làm cho cộng đồng. Những màn “khoe của”, “khoe giải” của Đen trên trang Facebook không làm khán giả khó chịu mà ngược lại, ai cũng mừng cho trẻ em vùng cao, mừng cho Đen được ghi nhận. Câu chuyện, công việc quá khứ chưa chắc ai cũng sẵn sàng chia sẻ, thậm chí có người chối bỏ, thì với Đen, anh không “than thở ” mà kể lại trân trọng: “Học hết cấp 3, gia đình khó khăn nên tôi không học đại học.

Bằng cấp không có, tôi xin làm công nhân vệ sinh. Công việc đó cho tôi nhiều trải nghiệm mà quãng đời còn lại tôi nghĩ nếu không từng làm sẽ không bao giờ biết được”. Ngày tháng cũ dù vất vả nhưng là bước đệm để hôm nay có một Đen Vâu trưởng thành, giàu lòng sẻ chia. Đang ở đỉnh cao danh vọng, Đen khiêm tốn cho rằng những thứ anh làm chưa có gì mới, và rằng ngoài kia còn nhiều người tài giỏi, hỗ trợ cộng đồng nhiều hơn mình.