Di tích đổ nát
Chúng tôi tìm về di tích kiến trúc đền Trạng tại xã Hương Thủy, huyện Hương Khê, nhưng để tiếp cận được di tích này ông Phan Khắc Đại (Trưởng thôn 2) phải dẫn chúng tôi băng ngang nhà một hộ dân bởi khu vực đền nằm trọn trong vườn cây của hộ dân này. Đường chính lên đền đã bị rào bịt kín từ lâu. Khuôn viên đền Trạng khá rộng, xung quanh có nhiều cổ thụ và cây dại mọc um tùm. Phía trước đền là nền đất, có các kè và tường bằng gạch đá. Gần đền có khe suối chảy từ trong đập Trạng xuôi về hạ du.
Ở trung tâm, nơi thờ tự cao nhất của đền có 3 gian nhà cổ được dựng lên từ 3 vì kèo, 6 cột gỗ tròn to. Trên bề mặt phần gỗ điểm áp mái được chạm khắc nhiều họa tiết hoa văn trang trí rất độc đáo, tinh xảo và vẫn còn nguyên vẹn. Hệ mái lợp bằng ngói thời xưa. Mặt phía trước của 3 gian nhà gỗ là hệ thống tường gạch đá liên kết cao, khoảng 4-5m, xung quanh có 3 ô cửa lớn ra vào và được chạm khắc họa tiết hoa văn cùng một số chữ Hán…
Một số đồ vật bằng gỗ tại đền Trạng đã bị mục nát, hư hỏngNhiều địa điểm trên mái ngói bị đổ sập, để lộ lỗ thủng lớn nhìn thấu trời. Nhiều thanh gỗ ở hệ mái, đồ vật bằng gỗ sơn son thếp vàng cũng bị hư hỏng, mục nát, gãy nham nhở. Hệ thống tường gạch và trên mái gian nhà gỗ nứt nẻ, dây leo, rêu phong bám chằng chịt, mốc meo…
| Theo ông Nguyễn Trí Sơn, nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh, trước đây đơn vị này từng nhiều lần về khảo sát, đo đạc, kiểm tra, nghiên cứu đền Trạng và đề xuất với địa phương phải trùng tu, tôn tạo, khôi phục lại nhưng đến nay vẫn không có kết quả. |
Ông Phan Khắc Đại (Trưởng thôn 2) cho biết, thời kỳ chiến tranh, khu vực di tích đền Trạng còn là địa điểm để người dân trong xã Hương Thủy lên trú tránh bom đạn. Trước đây, đền Trạng cũng có thêm 2 ngôi nhà làm miếu thờ tự nhưng đã bị đổ sập, nay chỉ còn lại dấu tích nền móng. Từ năm 2014 đến nay, cán bộ và người dân ở thôn 2 đã nhiều lần họp bàn, thống nhất kiến nghị lên UBND xã, huyện và các cấp có thẩm quyền xem xét khẩn cấp khôi phục, trùng tu lại đền Trạng nhưng chưa có kết quả.
Ông Nguyễn Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND xã Hương Thủy, cho biết hiện nay một số con em địa phương xa quê có nguyện vọng muốn về đầu tư kinh phí để trùng tu, tôn tạo, khôi phục lại di tích đền Trạng. Tuy nhiên, do vướng mắc đất đai giữa diện tích đền với diện tích vườn cây của một hộ dân gần đó nên chưa thực hiện được. Thời gian qua, UBND xã đã tuyên truyền vận động nhưng hộ dân này chưa đồng thuận.
Nhiều hạng mục của di tích đền Trạng đã và đang bị hoang phế. Do đó, sắp tới để bảo tồn di tích này, UBND xã sẽ có kế hoạch làm việc với hộ dân liên quan để bàn các phương án giải quyết, nếu không có kết quả thì xã sẽ đề nghị huyện hỗ trợ.
Theo ông Võ Văn Trình, Trưởng phòng Văn hóa huyện Hương Khê, di tích đền Trạng được xây dựng cách đây hơn 200 năm, thờ danh tướng Nguyễn Hữu Hộ. Đền xây dựng theo lối kiến trúc thời Nguyễn, rất cổ kính, các hoa văn chạm trổ tinh xảo. Mặc dù đền không được bảo vệ, nhiều hạng mục bị mối mọt, hư hỏng nhưng cốt chính của đền vẫn còn. “Di tích đền Trạng rất có ý nghĩa và được người dân quan tâm. Trước đây, huyện từng đề xuất lên tỉnh để xem xét xếp hạng di tích lịch sử văn hóa, nhưng vẫn chưa được vì đang vướng mắc về đất đai, quy hoạch.
Trong tháng 6-2019, huyện đã có văn bản đồng ý chủ trương, giao trách nhiệm cho xã Hương Thủy tập trung chỉ đạo giải tỏa những vướng mắc mặt bằng đất đai, quy hoạch lại hệ thống khuôn viên, phối hợp kêu gọi các nguồn xã hội hóa đầu tư để khẩn trương trùng tu, khôi phục đền Trạng trong thời gian sớm nhất. Bước đầu, nhà đầu tư muốn trùng tu di tích quy mô lớn, ước tính khoảng 10 tỷ đồng…”, ông Trình cho biết.
