Dự án Luật Công nghiệp công nghệ số vừa được cho ý kiến tại hội nghị đại biểu Quốc hội (ĐBQH) hoạt động chuyên trách lần thứ 7, sáng nay 25-3.
Theo ĐB Trần Văn Khải, Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, dự luật này đã thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết 57 yêu cầu đổi mới tư duy quản lý, tránh tư duy "không quản được thì cấm", mở đường cho công nghệ mới qua cơ chế thí điểm có kiểm soát.
Ghi nhận nhiều điểm mới của dự thảo, trong đó có cơ chế thử nghiệm, song ĐB nhận định, phạm vi thử nghiệm quy định như dự thảo còn quá hẹp, bỏ sót nhiều lĩnh vực đổi mới sáng tạo; đồng thời liệt kê nhiều hành vi bị cấm rất chung chung và quan trọng là đã đặt thêm một số điều kiện kinh doanh.
“Cách quản lý quá thận trọng này sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo, khiến doanh nghiệp e ngại thử nghiệm công nghệ mới tại Việt Nam”, ông Trần Văn Khải nhận định.
ĐB cũng kiến nghị mở rộng phạm vi sandbox cho mọi sản phẩm, dịch vụ công nghệ số mới chưa được pháp luật điều chỉnh; đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thử nghiệm và lược bỏ các quy định cấm, điều kiện không thực sự cần thiết. Đồng thời, ĐB cho rằng cần trao quyền cho Chính phủ tạm thời cho phép thí điểm những công nghệ, mô hình mới chưa có luật điều chỉnh (sau đó báo cáo Quốc hội) nhằm kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển.
Vẫn theo ĐB Trần Văn Khải, Nghị quyết 57 coi dữ liệu số là tài nguyên chiến lược, đòi hỏi "đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính" và phát triển kinh tế dữ liệu, song dự thảo luật vẫn nặng về quản lý kỹ thuật, chưa có cơ chế chia sẻ, khai thác hiệu quả; không có điều khoản nào thúc đẩy việc mở dữ liệu công hoặc phát triển thị trường dữ liệu…
Cùng với đó, Nghị quyết 57 đòi hỏi có chính sách đặc biệt để thu hút, trọng dụng nhân tài công nghệ trong và ngoài nước với các cơ chế đột phá. Dự thảo luật đã nêu vấn đề này (Điều 25) nhưng còn chung chung, chưa cụ thể hóa những ưu đãi vượt trội. ĐB kiến nghị bổ sung chính sách đột phá thu hút nhân tài, như miễn, giảm thuế thu nhập cho chuyên gia công nghệ; đơn giản hóa thủ tục lưu trú cho chuyên gia nước ngoài; tăng cường hỗ trợ đào tạo nhân tài công nghệ số…
Đồng quan điểm, ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) đề nghị cơ quan soạn thảo thiết kế những chính sách ưu đãi vượt trội, đặc thù, đặc biệt như Nghị quyết 57 đã xác định; đủ sức cạnh tranh với các quốc gia khác. Quan tâm đến cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, ông đề nghị ban soạn thảo báo cáo thêm ưu điểm và hạn chế cũng như tác động của việc thực hiện các quy định hiện hành để làm cơ sở thực tiễn cho ĐBQH xem xét.
Liên quan đến nội dung về tài sản số, ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) nhất trí với việc phân chia tài sản số theo 3 tiêu chí là mục đích sử dụng; công nghệ và tiêu chí khác; trên cơ sở đó đưa ra biện pháp quản lý phù hợp. Song ông nhấn mạnh, quản lý tài sản ảo là vấn đề pháp lý mới, khó và phức tạp, là vấn đề “xuyên quốc gia”. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo bổ sung báo cáo kinh nghiệm quốc tế để các đại biểu Quốc hội tham khảo khi xem xét thông qua dự án luật tại kỳ họp thứ 9.
Dự thảo quy định, tài sản số là tài sản theo quy định tại Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử.
Còn tài sản ảo trên môi trường điện tử là một loại tài sản số có thể được dùng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư. Tài sản ảo trên môi trường điện tử không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính.
Tài sản mã hóa là một loại tài sản số mà sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số khác tương tự để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao. Tài sản mã hóa không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính.
