Báo cáo mới nhất về lượng tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện than (NĐT) của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho thấy, hiện với 12 nhà máy NĐT đang vận hành thì tổng khối lượng than sử dụng trung bình năm khoảng 34 triệu tấn, tổng khối lượng tro xỉ phát sinh là 8,1 triệu tấn/năm. Khối lượng tro xỉ này đang còn lưu giữ tại các nhà máy NĐT là gần 15 triệu tấn.
Việc tiêu thụ tro xỉ của các nhà máy NĐT khu vực phía Bắc đã được thực hiện từ lâu và chủ yếu được tái sử dụng làm phụ gia cho bê tông, xi măng, vữa xây dựng, gạch không nung.
Hầu hết các nhà máy đã tìm và ký hợp đồng với các đối tác để tiêu thụ phần lớn lượng tro xỉ của nhà máy. Đối với các nhà máy NĐT khu vực phía Nam, Trung tâm Nhiệt điện Duyên Hải và Vĩnh Tân mới đưa vào vận hành cũng đã làm việc với các đơn vị có khả năng tiêu thụ tro xỉ, tạo điều kiện cho các đơn vị này tiến hành lấy mẫu thí nghiệm để đưa ra phương án tiêu thụ.
Hàng năm các nhà máy nhiệt điện thải lượng tro xỉ than khổng lồ mà không có nơi xử lý Theo tính toán của Hội Khoa học kỹ thuật nhiệt Việt Nam, tổng nhu cầu than cho sản xuất điện của cả nước đến năm 2020 sẽ là 63 triệu tấn, năm 2025 là 95,4 triệu tấn và năm 2030 là 128,4 triệu tấn, tương đương tổng lượng tro thải ra là 15,09 triệu tấn (năm 2020), 17 triệu tấn (năm 2025) và 20,58 triệu tấn (năm 2030).
Vì vậy, để đảm bảo các nhà máy NĐT hoạt động ổn định, bài toán cấp bách đặt ra là cần khẩn trương tìm giải pháp để tiêu thụ lượng tro xỉ đang tiếp tục phát sinh và còn tồn tại các bãi thải xỉ hiện nay.
Theo PGS-TS Trương Duy Nghĩa, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật nhiệt Việt Nam, trước mắt cần xây dựng những chính sách cho các đơn vị đầu tư như hỗ trợ về lãi suất, thuế thu nhập, thuế VAT, đồng thời giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ.
Bên cạnh đó, nên quy định các đơn vị xử lý tro thải của các nhà máy điện được hưởng một phần chi phí chôn lấp tro.
Đại diện EVN cũng cho biết, trong thời gian tới đơn vị sẽ tiếp tục tạo điều kiện tối đa cho các đối tác tiếp cận nghiên cứu phương án vận chuyển và tiêu thụ tro xỉ; phối hợp các đối tác làm việc với cơ quan quản lý nhà nước, đề xuất ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn liên quan tới thu gom, vận chuyển và tái sử dụng tro xỉ; sẵn sàng hỗ trợ các đối tác trong việc tìm kiếm giải pháp để đảm bảo chất lượng tro xỉ.
Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến khích phát triển thị trường, thói quen sử dụng, để các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng tăng cường sử dụng tro xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất.
Ban hành các quy định pháp lý yêu cầu bắt buộc thị trường vật liệu xây dựng sử dụng các sản phẩm sản xuất từ tro xỉ, thạch cao, bê tông, gạch không nung.
Có cơ chế hỗ trợ, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nghiên cứu ứng dụng, tham gia hợp tác kinh doanh với các nhà máy NĐT trong việc xử lý và tiêu thụ tro xỉ, thạch cao.
Song song đó, sửa đổi các quy định đã ban hành theo hướng xem tro xỉ nhiệt điện khi đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng sẽ được coi là sản phẩm hàng hóa và không bị điều chỉnh theo quy định về chất thải công nghiệp thông thường.
Khi có hành lang pháp lý rõ ràng, đi vào cuộc sống, tro xỉ tồn đọng như hiện nay sẽ được xử lý trở thành sản phẩm hữu ích, thân thiện với môi trường.
