Theo ghi nhận của PV Báo SGGP, sáng 10-11 (một ngày trước thời điểm sẽ điều chỉnh lại giá bán xăng dầu nội địa) tại địa bàn Hà Nội, nhiều cây xăng vẫn xảy ra cảnh ùn ứ, xe cộ phải xếp hàng dài để chờ tới lượt tiếp nhiên liệu…
Tại một số tỉnh như Bắc Giang, Bắc Ninh, Hòa Bình… cũng có hiện tượng nhân viên xăng dầu chỉ bán nhỏ giọt: 300.000-500.000 đồng cho mỗi ô tô và 50.000 đồng cho mỗi xe máy.
Theo đại diện Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), tại TPHCM, trong một số ngày của tháng 10, sản lượng xăng dầu xuất bán của các cửa hàng thuộc hệ thống này đã tăng 2,4 lần so với trước, còn tại Hà Nội, có những ngày đầu tháng 11, lượng xăng dầu xuất bán tăng trung bình 35-40% so với tháng 10. Hiện các cây xăng của Petrolimex tại Hà Nội đang phải mở cửa bán 24/24 giờ đến hết ngày 13-11 và do một số cửa hàng của hệ thống khác tạm ngưng nên lượng xe cộ đã đổ dồn về các cây xăng thuộc Petrolimex gây quá tải.
Đồng ý điều chỉnh chi phí
Theo ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, khan thiếu xăng dầu là tình trạng chung của thế giới nên việc nhập khẩu xăng dầu hiện nay thực sự khó khăn. Trong khi mùa đông bắt đầu ở châu Âu khiến nhu cầu dầu tăng nhanh, cùng với lệnh cấm vận đối với các sản phẩm của Nga đã tạo ra sự khan hiếm nguồn cung xăng dầu trên thị trường quốc tế.
Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho rằng, sự khan hiếm này một mặt khiến các doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn cung, mặt khác làm chi phí tạo nguồn của doanh nghiệp, bao gồm premium (hoa hồng trả cho đối tác) nhập khẩu bị đẩy lên rất cao. “Đến tháng 11-2022, các hợp đồng đã ký kết thậm chí có mức premium lên tới 11-12, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu cho biết.
Yếu tố khác ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu xăng dầu là mức thuế nhập khẩu không đồng đều ở các khu vực, thị trường nhập khẩu. Đối với các nước ASEAN, theo Hiệp định Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA), hiện mức thuế suất nhập khẩu cho xăng là 8%, dầu diesel là 0%.
Trong khi với các thị trường khác theo cơ chế thuế tối huệ quốc (Most Favoured Nation - MFN), dù tháng 8 vừa qua, Chính phủ đã điều chỉnh mức thuế suất nhập khẩu đối với mặt hàng xăng động cơ, không pha chì giảm từ 20% xuống 10%, nhưng rõ ràng vẫn còn chênh 2% so với nhập khẩu từ các nước ASEAN. Thêm nữa, thuế nhập khẩu MFN với mặt hàng dầu diesel vẫn ở mức cao là 8% khi đặt cạnh con số 0% của AFTA.
Ông Bùi Ngọc Bảo nhấn mạnh: “Rõ ràng, với mức chênh lệch như vậy, các doanh nghiệp luôn hướng tới các mặt hàng xăng dầu có xuất xứ từ ASEAN để được hưởng ưu đãi. Song khó khăn xảy ra khi nguồn hàng tại các thị trường này không có nhiều, mà chuyển sang nhập khẩu ở các thị trường khác thì lại phải chịu thuế MFN cao hơn, chi phí tạo nguồn đội lên nhiều lần, doanh nghiệp lỗ càng thêm lỗ".
Để tháo gỡ các nút thắt này, hiện nay các bộ, ngành đã vào cuộc giải quyết hầu hết các kiến nghị của doanh nghiệp theo chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm được quy định tại Nghị định 83 và Nghị định 95 của Chính phủ.
“Liên bộ Công thương - Tài chính đã báo cáo Chính phủ và điều chỉnh sớm chi phí tạo nguồn thay vì chờ hết thời hạn 6 tháng, nhằm tính đúng, tính đủ cho doanh nghiệp trong công thức giá cơ sở xăng dầu, đây là điều thực sự đáng mừng”, ông Bùi Ngọc Bảo đánh giá.
Theo các chuyên gia nhận định, giá xăng dầu có thể được điều chỉnh tăng nhẹ vào ngày 11-11 sau khi chi phí đưa xăng dầu về Việt Nam được Bộ Tài chính đề xuất tăng thêm từ 60 - 660 đồng/lít/kg tùy theo từng mặt hàng, áp dụng từ ngày 11-11 nhằm tháo gỡ khó khăn về chi phí của doanh nghiệp nhập khẩu.
Đề nghị hỗ trợ vốn vay cho đầu mối
Song, thêm khó khăn khác là hiện nay nhiều doanh nghiệp đầu mối không tiếp cận được nguồn vốn vay để nhập khẩu xăng dầu. Hạn mức tín dụng cho các doanh nghiệp xăng dầu trong năm 2022 vẫn còn, nhưng để sử dụng được hạn mức này, các doanh nghiệp phải đảm bảo được tài sản thế chấp và các phương án kinh doanh phải có lãi. Trong khi thực tế, các doanh nghiệp đang chịu lỗ nặng, nên rất khó để sử dụng được hết hạn mức.
Do đó mới đây, Bộ Công thương đã có văn bản gửi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đề nghị chỉ đạo cụ thể các ngân hàng thương mại xem xét giải quyết cụ thể đối với từng doanh nghiệp đang khó khăn trong tiếp cận vốn bảo lãnh và thanh khoản, tạo điều kiện hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu mối đảm bảo phương án thực hiện tổng nguồn.
Gia tăng nguồn cung trong nước
Đối với nguồn cung trong nước, ngay sau khi Bộ Công thương chỉ đạo gia tăng công suất sản xuất xăng dầu trong nước, từ ngày 18-10, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đã tăng công suất vận hành từ 107% lên 109%. Theo đại diện Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, từ đêm 4-11, nhà máy đã nâng dần công suất lên 112% và có thể giữ ổn định ở 112% công suất nếu đảm bảo nguồn nguyên liệu bổ sung và điều kiện thời tiết thuận lợi.
Còn Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn, sau giai đoạn gặp vấn đề phải giảm công suất, hiện cũng đã hoạt động ổn định ở mức 100% công suất.
Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam dự báo, tình hình trong thời gian tới sẽ tiếp tục khó khăn trong bối cảnh chung của thế giới, nhưng nguồn cung xăng dầu sẽ vẫn được đảm bảo. Những giải pháp đồng bộ cần tiếp tục được triển khai, bao gồm giải quyết các vướng mắc cụ thể của doanh nghiệp để đảm bảo tiến độ thực hiện tổng nguồn xăng dầu tối thiểu mà Bộ Công thương đã phân giao.
Đồng thời rà soát và điều chỉnh công thức giá cơ sở đối với hàng nhập khẩu. Việc xem xét và sắp xếp lại hệ thống cung ứng xăng dầu một cách hợp lý cũng là cần thiết khi thị trường bình ổn trở lại.
