Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo luật do Chính phủ trình tại kỳ họp thứ 7 kế thừa quy định của Luật Công chứng hiện hành, không quy định các loại giao dịch phải công chứng mà tập trung điều chỉnh các vấn đề về công chứng viên (CCV), tổ chức hành nghề công chứng.
UBTVQH đề nghị Quốc hội cho tiếp thu theo hướng kết hợp điểm tích cực của các loại ý kiến để chỉnh lý nội dung. Theo đó, bổ sung quy định về tiêu chí xác định các giao dịch phải công chứng "là giao dịch quan trọng, đòi hỏi mức độ an toàn pháp lý cao và được pháp luật quy định phải công chứng".
Đồng thời, giao Chính phủ chỉ đạo rà soát các giao dịch phải công chứng đang được quy định trong các luật, nghị định, thông tư hiện hành để sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền và kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung trong thời hạn 1 năm, kể từ ngày luật này có hiệu lực thi hành, bảo đảm phù hợp với tiêu chí quy định tại Luật Công chứng.
Về mô hình tổ chức của văn phòng công chứng, qua thảo luận, do còn ý kiến khác nhau, UBTVQH báo cáo 2 phương án.
Phương án 1, đa số ý kiến đề nghị, bên cạnh các văn phòng công chứng được tổ chức theo mô hình công ty hợp danh như luật hiện hành, tại các địa bàn cấp huyện có mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng, dịch vụ chưa phát triển và khó khăn trong việc thành lập văn phòng công chứng theo loại hình công ty hợp danh, văn phòng công chứng còn được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân.
Ưu điểm của phương án này là mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập tổ chức hành nghề công chứng, tạo thuận lợi cho việc phát triển văn phòng công chứng ở vùng sâu, vùng xa, do mô hình này chỉ yêu cầu 1 công chứng viên làm chủ.
Tuy nhiên, mô hình này có hạn chế là khi xảy ra tình huống công chứng viên duy nhất chết hoặc vì lý do cá nhân không thể hành nghề, thì không bảo đảm hoạt động liên tục, ổn định của tổ chức hành nghề công chứng. Việc giải quyết hậu quả về hồ sơ, chuyển giao trách nhiệm… đối với các văn phòng công chứng theo mô hình doanh nghiệp tư nhân bị giải thể sẽ là vấn đề lớn đặt ra cho công tác quản lý Nhà nước.
Phương án 2, một số ý kiến tán thành với phương án như Chính phủ trình, đề nghị kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo mô hình công ty hợp danh.
Hạn chế của phương án này là văn phòng công chứng đòi hỏi phải có tối thiểu 2 công chứng viên hợp danh, dẫn đến khó khăn do nguồn bổ sung công chứng viên hạn chế, nhất là ở các địa bàn còn khó khăn, nhu cầu công chứng giao dịch không lớn, khó thu hút công chứng viên thành lập văn phòng công chứng để thúc đẩy thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng.
UBTVQH đề nghị các đại biểu Quốc hội xem xét, cho phép tiếp thu, chỉnh lý nội dung này theo phương án 1.
Về xã hội hóa hoạt động công chứng, UBTVQH nhận thấy, công chứng được xác định là dịch vụ công cơ bản, nhằm bảo đảm an toàn pháp lý, giảm thiểu rủi ro, phòng ngừa tranh chấp cho các bên tham gia giao dịch. Bảo đảm việc thực hiện mục tiêu xã hội hóa không có nghĩa là giải thể ngay phòng công chứng ở các địa phương mà việc chuyển đổi, giải thể phòng công chứng phải căn cứ vào tình hình thực tiễn và đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25-10-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập).
Trên cơ sở cân nhắc thận trọng, khách quan, toàn diện, quán triệt chủ trương của Đảng, UBTVQH đề nghị không quy định cụ thể lộ trình xã hội hóa hoạt động công chứng trong luật, mà giao Chính phủ quy định nội dung này phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và bảo đảm cung ứng dịch vụ công chứng cho người dân.
Giao Bộ Tư pháp xây dựng, trình Chính phủ quy định chi tiết lộ trình hoàn thành việc chuyển đổi phòng công chứng thành văn phòng công chứng, giải thể phòng công chứng tại các địa phương. Trên cơ sở đó, Chính phủ có kế hoạch, giải pháp cụ thể và quyết liệt chỉ đạo để hoàn thành lộ trình xã hội hóa hoạt động công chứng.
Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên, vì mục đích của hoạt động công chứng là nhằm bảo đảm an toàn pháp lý cho các bên tham gia giao dịch, phòng ngừa tranh chấp, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Do đó, sản phẩm bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên sẽ góp phần bảo vệ lợi ích công cộng cũng như bảo vệ tốt hơn quyền lợi của công chứng viên trong hành nghề công chứng.
