Theo quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, thời gian được điều chỉnh giá từ 15 ngày còn 10 ngày và ấn định luôn các ngày 1, 11, 21 trong tháng. Lần này, do thời điểm điều chỉnh trùng thời gian nghỉ Tết Nguyên đán 2022, chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu được lùi sang kỳ điều hành tiếp theo nên kéo dài chu kỳ điều chỉnh giá, trong khi giá xăng dầu thế giới tăng, các doanh nghiệp trong nước đã phải giảm chiết khấu (trong một số thời điểm, một số doanh nghiệp phải điều chỉnh chiết khấu là 0%) nên tình hình kinh doanh của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, nhiều đại lý có tâm lý tạm ngưng kinh doanh để giảm lỗ. Thực tế là nhiều cửa hàng vẫn đầy ắp xăng dầu trong bồn nhưng do chưa được điều chỉnh giá nên lo lỗ, găm hàng không bán ra thị trường.
Tại cuộc họp khẩn ngày 8-2, UBND TPHCM đã kiến nghị Bộ Công thương, Bộ Tài chính nghiên cứu tham mưu Chính phủ, trong các trường hợp đặc biệt cần có cơ chế linh hoạt, điều chỉnh giá xăng dầu kịp thời để các doanh nghiệp đầu mối chủ động, điều phối nguồn cung phù hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các bên trong việc kinh doanh xăng dầu. Sau đó, ngày 9-2, cả hai bộ này đã đồng ý kiến nghị của UBND TPHCM, trình Chính phủ điều chỉnh lại quy định bất cập.
Trước đó, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (Vinpa) đã có văn bản báo cáo Văn phòng Chính phủ về các khó khăn, vướng mắc trong thực hiện các quy định, thủ tục hành chính. Theo đó, Vinpa kiến nghị bỏ Quỹ Bình ổn giá (BOG) để lĩnh vực kinh doanh xăng dầu hoạt động theo cơ chế thị trường, giá trong nước diễn biến theo xu hướng chung của giá thế giới. Mặt khác, khi bỏ Quỹ BOG, tính minh bạch, công khai trong điều hành giá sẽ tốt hơn, tạo cơ hội bình đẳng trong hệ thống doanh nghiệp đầu mối.
Việc sử dụng Quỹ BOG mang đậm tính can thiệp hành chính làm méo mó giá cả thị trường xăng dầu. Mặt khác, Vinpa cũng kiến nghị cần xem xét bỏ giá cơ sở, không dùng làm căn cứ để điều chỉnh giá bán lẻ như hiện nay mà chỉ là tiêu chí để doanh nghiệp tham khảo trước khi quyết định giá bán lẻ. Bởi việc để doanh nghiệp được quyền quyết định giá không chỉ đúng với bản chất của nền kinh tế thị trường, mà còn mang đến nhiều lợi ích cho người tiêu dùng. Khi các doanh nghiệp cạnh tranh về giá sẽ có giá bán khác nhau giữa các thương nhân và chất lượng dịch vụ để thu hút người tiêu dùng. Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng đề xuất bỏ lợi nhuận định mức của kinh doanh xăng dầu, doanh nghiệp phải chấp nhận quy luật lời ăn lỗ chịu, không thể tồn tại chính sách bán 1 lít xăng dầu là đương nhiên có lãi!
Trên thực tế, hiện nay, các nhà máy lọc dầu trong nước đã đáp ứng được 75% nhu cầu xăng dầu trong nước, do đó cần tăng cường sản xuất để dự trữ, cân đối phục vụ cho thị trường xăng dầu, giảm lệ thuộc vào giá của thế giới vốn lên nhanh xuống chậm. Chưa kể, ngành xăng dầu sử dụng phần lớn nguyên liệu trong nước, nhưng lại tính giá bán lẻ 100% theo giá thế giới là không phù hợp. Do vậy, Nhà nước cần nhanh chóng thẩm định, sửa đổi những quy định bất cập cũng như tính toán đưa ra lộ trình điều chỉnh giá xăng dầu cho phù hợp, nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp.
