Trả lời báo chí bên lề họp Quốc hội chiều 23-5, đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau), Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, việc Bộ GT-VT thay từ "trạm thu phí" đã phổ biến từ trước đến nay bằng "trạm thu giá" là cách dùng ngôn ngữ "gây hiểu lầm, hiểu sai". Vì thế, Bộ GT-VT nên tiếp thu ý kiến xã hội, chỉ có lợi mà thôi.
Theo ông Lê Thanh Vân, theo Luật Giá, giá phải phản ánh đúng chi phí đầu vào đầu ra, lợi ích cho các bên, là quy tắc để tính toán nghĩa vụ đóng góp của những người sử dụng dịch vụ. Theo cả Luật Giá và Luật Phí, lệ phí đều không để “duy danh định nghĩa” tên gọi của cái trạm đó. “Anh Thể Bộ trưởng Bộ GT-VT đang giải thích theo hướng các trạm BOT là sản phẩm của các doanh nghiệp đầu tư, từ xây dựng đến hoạt động, chuyển giao, thì phải tính đến lợi nhuận thu được để bù đắp cho đầu tư ban đầu. Anh Thể cố gắng giải thích là việc đó phải làm sao để có lợi cho cả nhà nước, người dân và doanh nghiệp, nhưng dùng ngôn ngữ để thay đổi tên các trạm thu phí là gây ra hiểu lầm, hiểu sai”, ĐB Lê Thanh Vân nói.
Theo từ điển tiếng Việt thì trong trường hợp cụ thể này, chữ “giá” ở đây không có nghĩa, người dân phản ứng là có căn cứ để bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt, sự chuẩn mực của ngôn ngữ pháp lý. Đã là nhà nước thì phải dùng ngôn ngữ phổ thông, chuẩn mực, dễ hiểu và trước hết là thuần Việt.
“Phản ứng của những người tham gia giao thông ở các trạm có tên là “trạm thu giá” thời gian qua cho thấy chủ yếu là họ nhạo báng sự thiếu chuẩn mực trong sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt. Hơn nữa, những người tham gia giao thông, nhất là các tài xế xe tải, phản ứng các trạm thu phí BOT thời gian qua đâu phải ở chỗ gọi là gì, mà ở mức giá”, ông Lê Thanh Vân khẳng định.
Theo ĐB, trong chuyện này, thoả thuận của nhà đầu tư với người chấp nhận dịch vụ chính là chi phí mà người tham gia giao thông phải bỏ ra có hợp lý so với mức đầu tư của nhà đầu tư không?! Cao quá thì người ra sẽ phản ứng, vừa phải là họ chấp nhận. Đó là một hợp đồng bất thành văn giữa một bên là nhà đầu tư với một bên là người tham gia giao thông về việc chấp nhận mua vé. Điều quan trọng là, đã là BOT thì phải có một bên đầu tư và bên kia hưởng dịch vụ, còn nhà nước có trách nhiệm cung cấp giao thông phổ biến nhất cho nhân dân.
Những gì mà nhà nước thu của nhân dân thông qua thuế, ngân sách, nhà nước phải đảm bảo giao thông tối cần thiết cho nhân dân. “Đó chính là các tuyến quốc lộ, mà quốc lộ thì nhất định không được thu phí”, ĐB Lê Thanh Vân nhấn mạnh. Chỉ những chỗ các doanh nghiệp bỏ tiền ra đầu tư để người dân có sự lựa chọn tốt hơn thì mới được thu tiền. Nhưng tiền đó có thể gọi bằng “phí” hay tên gọi nào đó, không nên gọi là “thu giá”, một từ rất tối nghĩa.
Theo đại biểu, Bộ GT-VT căn cứ vào chữ nghĩa trong các văn bản quy phạm pháp luật để không điều chỉnh là không đúng. Luật chỉ đặt ra các quy tắc xử sự cho các khách thể mà nhà nước điều chỉnh chứ không quy định chi tiết hành vi tác nghiệp của các cơ quan quản lý nhà nước, nghị định cũng vậy. Nguồn gốc khởi xướng chính sách là từ các cơ quan quản lý nhà nước, ở đây là Bộ GT-VT.
Nếu Bộ GT-VT không đề xuất thì Chính phủ sẽ không ban hành nghị định như vậy. “Bộ GT-VT phải xem xét lại mình, tiếp thu ý kiến của dư luận xem mình dùng ngôn ngữ đã chuẩn mực chưa, vì sao người ta lại phản ứng. Tiếp thu thì chỉ có lợi cho Bộ GT-VT mà thôi”, ông Lê Thanh Vân khẳng định.
