Trong phiên thảo luận chiều 1-6, mối lo về sức ép lạm phát, nguy cơ “bão giá” được các ĐBQH đề cập. Bên cạnh việc đề nghị Chính phủ có kịch bản điều hành linh hoạt, bảo đảm kiềm chế lạm phát, một số ý kiến đề nghị Chính phủ tính toán việc tăng lương.
ĐB Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) đề nghị Chính phủ quyết định tăng lương tối thiểu đối với người lao động (NLĐ) theo hợp đồng kể từ ngày 1-7-2022. Theo ĐB, hiện vẫn còn ý kiến khác nhau về phía người sử dụng lao động, nhất là đối với nhóm doanh nghiệp thâm dụng nhiều lao động sẽ chịu tác động lớn khi điều chỉnh tiền lương vì chi phí đi kèm tăng lên không hề nhỏ.
Theo phân tích của ĐB Nguyễn Thị Xuân, chúng ta có những doanh nghiệp sử dụng tới 45.000 lao động, chưa kể số doanh nghiệp sử dụng khoảng 10.000 lao động trên cả nước hiện cũng rất nhiều. Tuy vậy, NLĐ hiện rất mong chờ quyết định việc tăng lương tối thiểu từ ngày 1-7-2022.
“Trong thời gian qua, NLĐ đã chia sẻ rất nhiều với doanh nghiệp, nhất là trong thời gian dịch bệnh, họ phải làm việc 3 tại chỗ, tăng thời giờ làm thêm. Theo thông lệ, việc tăng tăng lương tối thiểu vùng được điều chỉnh từ ngày 1-1 hàng năm, tiền lương tối thiểu của NLĐ thường được tăng mỗi năm từ 5%-7%. Tuy nhiên, trong 2 năm 2020 và 2021, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, tiền lương tối thiểu vùng đã không tăng, thu nhập giảm, đời sống NLĐ gặp nhiều khó khăn”, ĐB cho biết.
ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) phát biểu tại phiên họp. Ảnh: VIẾT CHUNG Cùng quan điểm, ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) cho rằng, cần sớm tăng lương tối thiểu. Lý do là dù Đảng, Nhà nước và xã hội đã có nhiều chính sách hỗ trợ nhưng một bộ phận lớn công nhân lao động rơi vào hoàn cảnh rất khó khăn trong và sau đại dịch.
Điều tra năm 2021 của Viện Công nhân và Công đoàn cho thấy, có 5% người được hỏi chỉ được ăn thịt, cá khoảng 1-2 lần/tuần; 34% chỉ ăn thịt, cá 3 lần/tuần; 41% chỉ đủ tiền để mua một số loại thuốc cơ bản. “Thật xót xa khi còn nhiều người lao động không dám đi khám bệnh vì không có khả năng chi trả”, ĐB Phạm Trọng Nghĩa phát biểu.
Ở nước ta, công nhân lao động chiếm khoảng 15% dân số, chiếm 27% lực lượng lao động nhưng có sứ mệnh lịch sử, chính trị quan trọng; đóng góp cơ bản cho ngân sách và GDP. Do đó, NLĐ cần phải được đãi ngộ xứng đáng, phải phải được đặt vào trung tâm của các chính sách để được hưởng thành quả từ sự phát triển của đất nước, của dân tộc.
Khảo sát của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam vào tháng 4-2022 cho thấy chỉ có khoảng 55% NLĐ cho biết có tiền lương và thu nhập đủ sống; khoảng 25% phải chi tiêu tằn tiện, 13% không đủ sống ở mức tối thiểu. Trong hai năm 2020 và 2021, để chia sẻ với khó khăn với cộng đồng doanh nghiệp và nền kinh tế, lương tối thiểu của NLĐ không tăng.
Từ ngày 1-7-2022, theo đề xuất của Hội đồng tiền lương quốc gia, mức lương tối thiểu này sẽ được tăng thêm 6%. Tuy nhiên, tỷ lệ lạm phát từ năm 2020 đến nay là hơn 6%, do đó, thực chất việc tăng lương không đủ bù đắp. Với tốc độ tăng giá tiêu dùng trong thời gian gần đây, mức tăng lương tối thiểu khó bù đắp được chi phí sinh hoạt mà NLĐ phải chi trả.
“Thực tế là NLĐ giờ đây không chỉ phải làm thêm giờ mà phải làm thêm việc. Nhiều NLĐ, sau giờ làm công việc chính thức, phải làm thêm công việc khác tại nơi làm việc khác với số giờ làm việc dài, vắt kiệt sức khỏe và vượt ra khỏi sự kiểm soát của cơ quan nhà nước”, ĐB Phạm Trọng Nghĩa chỉ ra.
Cũng theo ĐB, với mức tăng 6%, tiền lương tối thiểu ở Vùng 1 - cao nhất là 4.680.000 đồng /tháng, tương đương 200 USD thì tiền lương tối thiểu ở nước ta vẫn còn thấp so với các quốc gia khác trong khu vực. Với mức lương tối thiểu và cơ cấu nguồn nhân lực trong khu vực, việc tăng tiền lương tối thiểu sẽ không tác động nhiều đến lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.
Ngược lại, tăng lương tối thiểu, một mặt, cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng giảm dần các ngành, lĩnh vực có giá trị gia tăng thấp, thâm hụt lao động cao; mặt khác, góp phần bảo đảm đời sống của NLĐ và gia đình họ và đây cũng là giải pháp kích thích tiêu dùng, kích thích kinh tế.
Từ phân tích đó, ĐB đề nghị Chính phủ chỉ đạo Hội đồng tiền lương quốc gia sớm thương lượng tăng lương tối thiểu năm 2023 để bảo đảm mức sống của người lao động và gia đình họ. Chính phủ nghiên cứu giao cơ quan độc lập - có thể là cơ sở nghiên cứu - để công bố hoặc phản biện mức sống tối thiểu do cơ quan thống kê công bố nhằm tăng cường tính khách quan, khoa học.
Mặt khác, NLĐ làm việc không trọn ngày, không trọn giờ là người lao động yếu thế, dễ tổn thương, ít được hưởng các phúc lợi xã hội.
Theo dự kiến, mức lương tối thiểu giờ theo vùng dao động từ 15.600 đồng tới 22.500 đồng là quá thấp. Do đó, đề nghị Chính phủ nghiên cứu, điều chỉnh mức lương tối thiểu giờ phải cao hơn mức trung bình của lương tối thiểu tháng.
