Chiều 27-10, Quốc hội thảo luận về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH), quản lý và sử dụng Quỹ BHXH năm 2020; việc quản lý và sử dụng Quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) năm 2020 và thực hiện Nghị quyết số 68/2013/QH13 về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT, tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân trong 2 năm 2019-2020.
Các ĐB đều cho rằng, BHXH, BHYT có ý nghĩa vô cùng quan trọng, là trụ cột an sinh xã hội của nước ta, là lưới an sinh cơ bản trong đảm bảo quyền công dân, đặc biệt khi đại dịch Covid-19 xảy ra càng thấy rõ vai trò giảm thiểu rủi ro thông qua BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Tuy nhiên, ĐBQH lo ngại tình trạng gia tăng số người hưởng BHXH một lần; đề nghị rút ngắn thời gian đóng BHXH...
Báo cáo của Chính phủ có thông tin đáng chú ý là số người tham gia BHXH bắt buộc đến hết năm 2020 là trên 15 triệu người, giảm 153.092 người (tương ứng với 1%) so với năm 2019. Đây là năm đầu tiên số người tham gia BHXH bắt buộc bị giảm so với năm trước, nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 dẫn đến người lao động tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh bị mất việc làm, không còn thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Còn có nguyên nhân là do số người hưởng BHXH một lần tiếp tục tăng, ảnh hưởng không nhỏ khả năng phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trong năm 2020.
ĐB Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn). Ảnh: VIẾT CHUNG Báo cáo cũng nêu rõ, trong năm 2020, tình hình chậm đóng BHXH tiếp tục gia tăng, trong đó, việc chậm đóng BHXH chủ yếu diễn ra ở khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh chiếm hơn 57,1%. Về thực hiện BHXH tự nguyện, đến nay, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đạt 1,1 triệu người, chiếm 2,33% lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt chỉ tiêu đặt ra, nhưng vẫn còn cách xa so với tiềm năng. Mức bình quân thu nhập lựa chọn làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện đang có xu hướng giảm trong cả giai đoạn 2016 - 2020 (năm 2020 đã giảm 34,66% so với mức bình quân của năm 2016). Bảo hiểm thất nghiệp chưa thực sự là công cụ quản lý thị trường lao động, việc hỗ trợ người lao động tiếp tục quay trở lại thị thường lao động sau khi bị mất việc làm chưa thực sự hiệu quả…
Thảo luận về các vấn đề này, ĐB Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) và nhiều ĐB quan tâm đến vấn đề chậm đóng BHXH. ĐB cho rằng, cần đánh giá, rà soát kỹ các nguyên nhân, đối tượng để giải quyết. Nhất là việc tại sao lại có tình trạng chậm nộp BHXH ở cơ quan nhà nước. Về việc người dân chưa mặn mà tham gia BHXH tự nguyện, ĐB Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) cho rằng, người dân tham gia BHXH tự nguyện còn thấp do quyền hưởng chưa hấp dẫn, chủ yếu mới chỉ là tiền hưu trí. Dó đó, chính sách cần được thiết kế hấp dẫn hơn. ĐB Hoàng Ngọc Định (Hà Giang) cũng cho rằng dịch bệnh đã làm đời sống của người dân gặp khó khăn. Trong khi đó, thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu hiện nay là dài, khiến cho người tham gia BHXH tự nguyện còn ngần ngại. Do đó cần xem xét rút ngắn thời gian tham gia BHXH, tạo điều kiện để người dân tham gia chính sách ưu việt này.
ĐB Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) cũng bày tỏ lo lắng về tình trạng số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp, là do quy định chưa đủ hấp dẫn, trong đó thời gian đóng BHXH còn dài, lên đến 20 năm, quyền lợi thụ hưởng chưa hấp dẫn so với các loại hình bảo hiểm khác trên thị trường. Do đó, cần đa dạng hóa hình thức tham gia, rút ngắn thời gian đóng BHXH.
ĐB Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương). Ảnh: VIẾT CHUNG Về quy định hưởng BHXH một lần, ĐB Nguyễn Hải Anh cho rằng, quy định này nhằm tạo điều kiện cho người lao động, thực hiện chủ trương bao phủ BHXH để bảo đảm an sinh xã hội. Nhưng gần đây, số người hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng, cứ 1 người tham gia thì có 2 người rời hệ thống, nghĩa là số người rút BHXH một lần gấp đôi số người tham gia BHXH, như thế là tạo ra thách thức lớn đối với chính sách BHXH, tác động đến quyền lợi người lao động. Do đó, khi sửa luật tới đây cần xem xét thật kỹ chính sách hưởng BHXH một lần. “Nhiều quốc gia không thực hiện, một số quốc gia chỉ cho phép người bị bệnh hiểm nghèo, người định cư nước ngoài được hưởng BHXH một lần. Do đó, đề nghị sửa song song 2 quy định: rút ngắn thời gian đóng BHXH, đồng thời quy định chặt chẽ hơn đối với chính sách hưởng BHXH một lần”, ĐB Nguyễn Hải Anh đề nghị.
Cũng theo ý kiến các ĐB, với quy định hiện nay, người lao động đóng BHXH 20 năm mới được hưởng chế độ hưu trí, trong khi đó điều kiện để rút BHXH một lần rất dễ dàng. ĐB đề nghị có thể giảm thời gian đóng BHXH xuống 15 năm, thậm chí có thể tiến tới chỉ đóng 10 năm, những ngành nghề độc hại càng nên có thời gian đóng ngắn hơn. Bởi như thế, người lao động sẽ theo đuổi tiền lương hưu về già. Trong khi đó, nếu rút BHXH một lần, họ chỉ được hưởng phần của mình đóng là chính (trong BHXH có phần của người lao động đóng, có phần của người sử dụng lao động đóng). Việc rút ngắn thời gian đóng BHXH sẽ hạn chế được tình trạng rút BHXH một lần. Việc hưởng BHXH một lần là nhu cầu chính đáng, thực tế khách quan của người lao động, nhưng nếu rút ngắn thời gian đóng mà vẫn được hưởng thì chắc chắn người lao động sẽ tham gia ở lại nhiều hơn.
ĐB Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương) cũng phân tích, số người hưởng BHXH một lần tăng cao, ảnh hưởng rất lớn đến tính bền vững phát triển BHXH. Báo cáo cho thấy, năm 2020, có 860.741 người hưởng BHXH một lần, tăng 53.652 người so với năm 2019. Những người hưởng chế độ BHXH một lần tập trung ở độ tuổi từ trên 20 tuổi đến đủ 40 tuổi, chiếm 80,9% tổng số người hưởng BHXH một lần giai đoạn 2016-2020; trong đó tập trung đông nhất ở nhóm tuổi từ trên 20 đến đủ 30 tuổi (chiếm 42,7%), nhóm tuổi từ trên 30 đến đủ 40 tuổi đứng thứ hai chiếm 38,2%; thấp nhất là nhóm từ đủ 20 tuổi trở xuống (chiếm 0,25%). Như vậy, số người hưởng BHXH một lần đa số là người lao động trẻ, nhu cầu về chi tiêu tài chính lớn mà không tính đến việc cần tích lũy thời gian đóng BHXH để đủ 20 năm và đủ tuổi nghỉ hưu (thời gian đó quá dài khó tích lũy đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu), nên khi nghỉ việc họ sẽ nghĩ ngay đến việc hưởng BHXH một lần để giải quyết nhu cầu về tài chính trước mắt.
Theo ĐB Nguyễn Ngọc Sơn, việc hưởng BHXH một lần là nhu cầu thực tế của người lao động, đời sống, thu nhập khó khăn như hiện nay, dự báo có thể số người hưởng chế độ BHXH một lần sẽ tăng cao vào các năm tiếp theo. Tuy nhiên BHXH là chính sách trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, BHXH như "của để dành", được Nhà nước bảo hộ nhằm bảo đảm quyền lợi tốt hơn cho họ khi hết tuổi lao động. Việc nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc người lao động rời khỏi hệ thống an sinh xã hội và hầu hết những trường hợp sẽ không tích lũy đủ thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu, hoặc nếu đủ thì mức lương hưu cũng rất thấp vì thời gian đóng BHXH ngắn, nên khi về già sẽ gặp rất nhiều khó khăn và tạo áp lực lên xã hội và gia đình. Người lao động lựa chọn hưởng chế độ BHXH một lần không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước nhằm thực hiện quyền được đảm bảo an sinh xã hội của người dân như Hiến pháp đã quy định.
ĐB Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp). Ảnh: VIẾT CHUNG “Việc nhận BHXH một lần được coi là "lợi trước mắt, hại lâu dài", bởi khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với hưởng lương hưu", ĐB Nguyễn Ngọc Sơn nói. Do đó, cần sớm nghiên cứu sửa đổi quy định về hưởng BHXH một lần; sửa đổi điều kiện về thời gian tham gia BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí theo hướng linh hoạt nhằm giảm số lượng người hưởng BHXH một lần. Điều chỉnh cách tính lương hưu bảo đảm kết hợp hài hòa các nguyên tắc đóng-hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững, tăng sức hấp dẫn và tính liên kết giữa các chế độ BHXH để đạt mục tiêu mở rộng diện bao phủ. Bên cạnh đó, sửa mức đóng, căn cứ đóng BHXH; sửa đổi Luật Việc làm theo hướng mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm tự nguyện bao gồm lao động làm việc theo hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc từ 1 tháng trở lên.
| Chia sẻ kinh nghiệm việc triển khai thí điểm thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM, ĐB Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM cho biết: Sau gần 4 năm triển khai thực hiện, đến nay Nghị quyết 54 giúp thành phố chủ động hơn trên một số lĩnh vực: quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa từ 10ha trở lên phù hợp với quy hoạch (32 dự án); quyết định chủ trương đầu tư với dự án nhóm A sử dụng ngân sách thành phố theo quy định của Luật Đầu tư công (đã chuyển được 5 dự án); đề xuất Chính phủ xem xét trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định áp dụng trên địa bàn thành phố thí điểm tăng mức thuế hoặc thuế suất đối với một số hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường…  Đại biểu Nguyễn Thị Lệ, Chủ tịch HĐND TPHCM, phát biểu tại buổi thảo luận.Ảnh: VIỆT DŨNG TPHCM cũng đã ban hành một nghị quyết về mức thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp trên địa bàn, một năm thu được 48.230 tỷ đồng thay vì chỉ khoảng 8 tỷ đồng như những năm trước đây. UBND quận, huyện đã được thực hiện 28 nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch UBND thành phố trên các lĩnh vực về kinh tế, ngân sách, dự án giao thông, văn hóa xã hội, khoa học và nội vụ.. |
