Các làng nghề nướng cá hoạt động quanh năm, nhưng dịp tết bao giờ cũng rất đặc biệt. Đến các làng nghề nướng cá như: Cửa Hội (thị xã Cửa Lò), Diễn Vạn (huyện Diễn Châu), Quỳnh Phương (thị xã Hoàng Mai, Nghệ An); Ngư Lộc (huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa),… đâu đâu cũng dậy hương cá nướng. Dưới tiết trời giá buốt, mưa bụi bay bay, hương cá nướng quyện hòa cùng tiếng nói cười rộn rã không khỏi khiến lòng người lâng lâng và… thèm ăn.
Tại làng nướng cá Ngư Lộc (Hậu Lộc, Thanh Hóa) có rất đông người đến đặt hàng để làm quà tết cho người ở xa. Cá nướng của làng biển Ngư Lộc nói riêng và các làng biển ở Thanh Hóa, Nghệ An nói chung được người dân ở nhiều tỉnh thành ưa chuộng, trong đó có Hà Nội, TPHCM.
Theo chia sẻ của người làm nghề nướng cá Ngư Lộc, để cho ra một miếng cá thu nướng thơm ngon chuẩn vị, yêu cầu trước tiên và quan trọng nhất là cá phải tươi. Cá chỉ cần biểu hiện ươn thì cho dù nướng kiểu gì cũng không thể dậy mùi thơm đặc trưng. Một miếng cá thu nướng đạt yêu cầu không được cháy sém, không chảy mỡ, phải có màu vàng nhìn vào mang cảm giác giòn, dai và đặc biệt phải dậy hương cá nướng.
Sau khi chọn được cá tươi, công đoạn kỳ công nhất là khâu nướng cá. Than nướng cá là than hoa từ thân cây gỗ, khi cháy phải đượm nhưng khi “hun” không gây khói, bụi. Trước khi cho cá lên lò, than phải được nhóm cho cháy đều, đủ nhiệt.
Cá thu sau khi rã đông tự nhiên sẽ được cắt thành miếng như bàn tay, hong gió (nếu có ánh nắng mặt trời càng tốt) cho ráo nước, sau đó đưa lên lò nướng. Khi vừa đưa lên, cá được xếp vào giàn thấp nhất, tiếp xúc gần than, sau đó nâng dần lên các giàn phía trên. Khi nướng cá, phải trực tiếp đứng canh để lật cá cho đều, không để cá bị cháy, chín ép hoặc nơi sống nơi chín,… Một mẻ cá nướng kéo dài khoảng 25 - 30 phút đối với miếng cá to, 15 - 20 phút đối với miếng cá loại nhỏ.
Bà Trần Thị Hóa (xã Ngư Lộc) chia sẻ, nghề nướng cá là nghề rất vất vả. Cả gia đình phải “đánh vật” từ sáng cho đến tối, 3-4 giờ sáng hôm sau lại phải dậy chuẩn bị cho ngày mới. Mỗi ngày, gia đình bà nướng từ 3-4 tạ cá, chủ yếu là cá thu. Năm nay, giá cá thu nướng cao hơn năm trước, dao động từ 320.000 đồng - 350.000 đồng/kg, còn cá loại đặc biệt giá cao hơn, có thể đến 400.000 đồng/kg.
“Mỗi dịp tết đến, người khắp nơi đến mua cá không chỉ đem lại thu nhập cao cho chúng tôi mà quan trọng nhất là vui. Vui vì món quà làng biển được đưa đi nhiều nơi làm quà tết, được nhiều người biết đến” - Bà Hóa cho hay.
