Dấu ấn phát triển công nghiệp văn hóa năm 2024

Mở ra cơ hội lớn

Công nghiệp văn hóa là cây cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa di sản cha ông và nhịp sống đương đại. Khi các sản phẩm văn hóa Việt Nam như phim ảnh, âm nhạc, thời trang hay du lịch được yêu thích toàn cầu, đó không chỉ là thành tựu kinh tế mà còn là cách để thế giới hiểu hơn về hồn cốt của dân tộc Việt. Những giá trị văn hóa đặc sắc như áo dài, tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống, Làng Sình, hay nghệ thuật tuồng, chèo, cải lương không còn chỉ tồn tại trong sách vở hay bảo tàng, mà được tái hiện sống động, sáng tạo và thương mại hóa để vươn xa.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, phát triển công nghiệp văn hóa là cách để bảo vệ bản sắc dân tộc, tránh bị hòa tan trong dòng chảy của “xâm lăng văn hóa”. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để Việt Nam biến văn hóa thành sức mạnh kinh tế, đóng góp đáng kể vào GDP, tạo việc làm và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Ý nghĩa lớn lao hơn cả là việc khơi dậy niềm tự hào dân tộc, khuyến khích thế hệ trẻ tham gia vào hành trình sáng tạo, phát triển những giá trị mới trên nền tảng di sản. Công nghiệp văn hóa chính là nhịp đập của một quốc gia đang trỗi dậy, vừa tự hào về quá khứ, vừa tự tin hướng tới tương lai, khẳng định rằng Việt Nam không chỉ hội nhập, mà còn dẫn dắt và truyền cảm hứng cho thế giới.

Năm 2024, chúng ta thấy dấu ấn đầu tiên là nhận thức ngày càng đầy đủ hơn về vị trí, vai trò của các ngành công nghiệp văn hóa trong phát triển bền vững đất nước. Nếu như trước đây, văn hóa thường được nhìn nhận như một lĩnh vực phi lợi nhuận hoặc mang tính xã hội, sản phẩm văn hóa không phải là sản phẩm hàng hóa, thì giờ đây, với sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp văn hóa, đặc biệt là các sản phẩm như điện ảnh, âm nhạc, thời trang, du lịch văn hóa, xã hội đã dần nhận ra rằng văn hóa không chỉ là công cụ bảo tồn giá trị truyền thống mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế.

Sự thay đổi này đến từ các chính sách và chiến lược cụ thể, đặc biệt là từ thành quả cách đây đúng 10 năm của Nghị quyết 33 của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, hay 8 năm của Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Những chính sách này không chỉ ghi nhận văn hóa là phần quan trọng trong chiến lược phát triển quốc gia mà còn xác định ngành công nghiệp văn hóa là một ngành chiến lược, góp phần trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống người dân.

Trong bối cảnh đó, ngành công nghiệp văn hóa không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn tạo ra giá trị bền vững, kết nối chặt chẽ với các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước. Các ngành như điện ảnh, âm nhạc, thiết kế, thời trang và du lịch văn hóa hiện đang có những bước tiến đáng kể, tạo ra các sản phẩm có giá trị không chỉ cho thị trường trong nước mà còn cho thị trường quốc tế. Các sự kiện văn hóa lớn trong năm nay như Liên hoan phim quốc tế Hà Nội, Tuần lễ thiết kế - sáng tạo Hà Nội với chủ đề “Giao lộ sáng tạo”, hay kể cả những sự kiện mới như Liên hoan phim hoạt hình lần thứ nhất đã trở thành những thương hiệu nổi bật, có tiềm năng, góp phần nâng cao hình ảnh văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

Hơn nữa, nhận thức này còn thúc đẩy tinh thần sáng tạo trong cộng đồng. Ngành công nghiệp văn hóa tạo ra nhiều cơ hội việc làm, thúc đẩy sự khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt trong giới trẻ. Các ngành nghề như thiết kế, quảng cáo, sản xuất phim ảnh, thời trang không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn có thể vươn ra thế giới. Điều này không chỉ thúc đẩy nền kinh tế mà còn giúp nâng cao chất lượng sản phẩm văn hóa, từ đó giúp bảo tồn giá trị truyền thống, đồng thời tạo ra những giá trị mới.

Với sự nhận thức đầy đủ hơn về vai trò của công nghiệp văn hóa, Việt Nam đang mở ra những cơ hội lớn để phát triển bền vững trong Kỷ nguyên mới. Các ngành công nghiệp văn hóa không chỉ góp phần tăng trưởng kinh tế mà còn bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài và mạnh mẽ hơn.

Hoàn thiện hành lang pháp lý

Năm 2024, công tác hoàn thiện thể chế và chính sách để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam đã đạt được những bước tiến quan trọng, thể hiện rõ qua các văn bản chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Một trong những dấu ấn nổi bật là việc ban hành Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29-8-2024 của Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Đây là một bước ngoặt quan trọng trong việc thúc đẩy công nghiệp văn hóa trở thành một trụ cột trong nền kinh tế quốc gia, với mục tiêu nâng cao giá trị văn hóa, bảo tồn và phát huy di sản, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế.

Chỉ thị này không chỉ thể hiện sự nhận thức đầy đủ của Chính phủ về tầm quan trọng của ngành công nghiệp văn hóa mà còn là động lực để triển khai các giải pháp mang tính hệ thống nhằm tạo môi trường thuận lợi cho các ngành này phát triển. Thực tế, các ngành công nghiệp văn hóa đã được xác định là lĩnh vực chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt khi đất nước đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.

Chính sách này mở rộng khung pháp lý, điều chỉnh và hoàn thiện các quy định trong các lĩnh vực như điện ảnh, âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, du lịch văn hóa, thiết kế, thủ công mỹ nghệ, xuất bản và các ngành văn hóa sáng tạo khác. Một trong những điểm mạnh của chỉ thị là sự chú trọng vào việc xây dựng cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo, nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo và đầu tư vào các sản phẩm văn hóa có tính thương mại cao. Điều này không chỉ giúp các sản phẩm văn hóa Việt Nam có thể tiếp cận thị trường quốc tế mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm, tăng trưởng doanh thu và nâng cao giá trị xuất khẩu cho đất nước.

Ngoài ra, chỉ thị cũng đặc biệt chú trọng vào việc phát triển cơ sở hạ tầng văn hóa, từ các không gian sáng tạo tại các đô thị lớn cho đến các nền tảng công nghệ số hỗ trợ việc quảng bá sản phẩm văn hóa. Các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn, khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này sẽ là động lực quan trọng để các doanh nghiệp và tổ chức văn hóa đầu tư vào các dự án sáng tạo quy mô lớn. Hơn nữa, việc xây dựng các mô hình hợp tác công tư, giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo, sẽ tạo ra những giải pháp phát triển toàn diện cho ngành công nghiệp văn hóa.

Trong bối cảnh đó, các ngành công nghiệp văn hóa cũng đang có những dấu hiệu tích cực về sự hội nhập quốc tế. Các sự kiện quốc tế như Liên hoan phim quốc tế Hà Nội, Liên hoan phim châu Á - Đà Nẵng, các triển lãm nghệ thuật, hội thảo chuyên ngành đã mở rộng không gian giao lưu, hợp tác quốc tế, giúp các sản phẩm văn hóa Việt Nam có cơ hội tiếp cận khán giả toàn cầu, từ đó xây dựng thương hiệu văn hóa Việt Nam vươn xa.

Nhìn chung, chính sách của Chính phủ năm 2024, đặc biệt là Chỉ thị số 30, đã thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, hướng tới mục tiêu nâng cao giá trị văn hóa trong nền kinh tế quốc gia. Chỉ thị này là một dấu mốc quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền văn hóa Việt Nam, bảo tồn bản sắc dân tộc và đồng thời thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo, mở ra cơ hội cho các ngành công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ và bền vững.

Thúc đẩy quảng bá, xây dựng thương hiệu quốc gia

Năm 2024 cũng là một năm đánh dấu sự bùng nổ mạnh mẽ của các sự kiện văn hóa và nghệ thuật tại Việt Nam, tạo ra những dấu ấn lớn trong việc xây dựng và quảng bá thương hiệu cho các ngành công nghiệp văn hóa. Những sự kiện này không chỉ làm giàu thêm đời sống văn hóa mà còn góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế thông qua việc thu hút sự chú ý của du khách quốc tế và thị trường trong nước, thúc đẩy các ngành liên quan như du lịch, điện ảnh, âm nhạc, và thiết kế.

Đáng lưu ý như Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 là một trong những sự kiện đáng chú ý, thu hút sự tham gia của các nghệ sĩ, nhà thiết kế và chuyên gia quốc tế. Đây không chỉ là dịp để tôn vinh các tác phẩm sáng tạo mà còn khẳng định vai trò thiết yếu của thiết kế trong phát triển kinh tế văn hóa. Các triển lãm, hội thảo và workshop đã tạo ra không gian trao đổi sáng tạo, giúp giao lưu văn hóa và thúc đẩy ngành công nghiệp sáng tạo tại Việt Nam. Liên hoan phim quốc tế Hà Nội 2024 (HANIFF) tiếp tục là sự kiện lớn, mở rộng cơ hội cho điện ảnh Việt Nam giao lưu quốc tế. Đây là dịp để các bộ phim Việt Nam được giới thiệu và đánh giá cao từ giới chuyên môn, đồng thời giúp phim Việt tiến ra thị trường quốc tế, nâng cao giá trị thương hiệu điện ảnh trong và ngoài nước. Trong khi đó, Du lịch Hà Nội chào 2024 - Get on Hanoi 2024, Lễ hội Áo dài Du lịch, Lễ hội ẩm thực Hà Nội... không chỉ quảng bá hình ảnh thủ đô mà còn thúc đẩy ngành công nghiệp du lịch văn hóa, với những sự kiện âm nhạc, áo dài, lễ hội đường phố và chương trình nghệ thuật thu hút hàng triệu du khách. Những sự kiện này minh chứng cho sự kết hợp giữa văn hóa và du lịch, giúp xây dựng thương hiệu du lịch bền vững cho Việt Nam.

Ở TPHCM, cùng với sự sôi động của thị trường giải trí lớn nhất cả nước, Lễ hội Sông nước Thành phố Hồ Chí Minh 2024 cũng là một điểm nhấn góp phần tôn vinh giá trị văn hóa miền Nam, đặc biệt là văn hóa sông nước, và mang đến những trải nghiệm mới lạ cho du khách. Lễ hội này không chỉ là một điểm nhấn du lịch mà còn là cơ hội để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa gắn với di sản và môi trường.

Ở các thành phố khác như Nha Trang với các liên hoan phim, tuần lễ văn hóa du lịch gắn với biển, hay Đà Nẵng với Festival Pháo hoa Đà Nẵng, Liên hoan phim châu Á,... cùng với những sự kiện văn hóa ở rất nhiều địa phương, địa điểm du lịch trên cả nước như Sa Pa, Đà Lạt, Hội An, Hoa Lư,... trở thành những sự kiện không thể bỏ qua trong năm 2024.

Bên cạnh các sự kiện lớn, các bộ phim của Trấn Thành, Lý Hải với doanh thu hàng trăm tỷ đồng trong năm 2024 đã trở thành những biểu tượng thành công của ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam. Những bộ phim này không chỉ ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lòng khán giả mà còn cho thấy sức mạnh của điện ảnh Việt trong việc thu hút thị trường và có khả năng vươn ra ngoài biên giới quốc gia. Trong khi đó, nhiều sự kiện âm nhạc như concert âm nhạc Anh trai say hi với sự tham gia của hàng chục ngàn khán giả đã cháy vé ngay từ khi mở bán, minh chứng cho sức hút mạnh mẽ của các chương trình âm nhạc tại Việt Nam. Đây là sự kiện tiêu biểu cho sự phát triển của ngành công nghiệp âm nhạc Việt Nam, đặc biệt là khi có sự góp mặt của các nghệ sĩ nổi tiếng trong và ngoài nước.

Tất cả sự kiện này không chỉ mang lại những trải nghiệm văn hóa đặc sắc cho người dân và du khách mà còn góp phần quan trọng vào việc xây dựng và quảng bá thương hiệu quốc gia, đồng thời thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam. Năm 2024, với sự bùng nổ của các sự kiện văn hóa, Việt Nam đang khẳng định vị thế ngày càng mạnh mẽ trong nền kinh tế sáng tạo toàn cầu.