Đạo diễn, NSND Nguyễn Hữu Phần sinh năm 1948 tại Hà Nội, quê gốc ở Văn Giang, Hưng Yên. Ông tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1. Ra trường làm giáo viên dạy văn cho đến một lần tới chơi với một người bạn thân đang công tác tại xưởng phim truyện, Nguyễn Hữu Phần bị hấp dẫn bởi công việc sản xuất phim. Ông quyết định bỏ nghề giáo viên và bắt đầu làm thư ký cho các đạo diễn Phạm Văn Khoa, Bắc Xuyến, Nguyễn Ngọc Chung, Trần Vũ.
Ông là một trong những đạo diễn hiếm hoi thành công với phim điện ảnh và phim truyền hình với các tác phẩm để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng khán giả. Trong đó, bộ phim Em còn nhớ hay em đã quên thành công lớn với 4 giải Bông sen bạc và Giải dành cho Nam diễn viên chính, Âm nhạc và Biên kịch.
Năm 2008, bộ phim Ma Làng đã mang về Giải thưởng Cánh Diều Vàng cho Đạo diễn xuất sắc nhất Phim truyền hình dài tập. Ông cũng giành được Cánh Diều Vàng cho Phim truyền hình dài tập xuất sắc nhất các năm 2009, 2008, 2003 cho các phim Gió làng Kình, Ma làng, Đất và Người.
Ngoài làm đạo diễn, ông còn là giảng viên dạy lớp đạo diễn Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh, thành viên Hội đồng duyệt phim quốc gia.
Năm 2012, ông được trao Giải thưởng Nhà nước lĩnh vực văn học nghệ thuật. Ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2015.
