Choáng váng vì tăng phí
Thực hiện trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế thay cho người bán, các sàn TMĐT lớn cho biết sẽ khấu trừ và nộp thuế thay với mỗi giao dịch mua bán thành công. Cụ thể, khấu trừ tự động 1,5% doanh thu hàng hóa và 7% doanh thu dịch vụ để nộp thay cho người bán.
Trường hợp cá nhân đã nộp thuế nhưng doanh thu cả năm chưa đến mức phải đóng thuế, có thể làm thủ tục hoàn thuế theo quy định. Cách làm mới này được kỳ vọng giúp tăng nguồn thu thuế từ TMĐT, giảm gánh nặng kê khai cho hơn 725.000 hộ và cá nhân kinh doanh trực tuyến (online).
Theo đó, các sàn TMĐT đã ra thông báo về việc tăng phí cố định (phí sàn, phí hoa hồng) áp dụng từ 1-4 (ngoài chính sách chủ sàn nộp thuế theo quy định). Ví dụ, TikTok Shop tăng mức phí lên 4%; nếu muốn đăng ký vào dạng uy tín, tức là các Shop Mall, người kinh doanh bị áp mức phí 7,7%. Tương tự, Lazada cũng tăng phí cố định lên gần 4%….
Thông tin từ Shopee, trong 243 ngành hàng nhỏ, phần lớn bị điều chỉnh tăng mức phí ở mức 9%-10%. Riêng các ngành hàng như quần áo, giày dép, túi xách, đồ trang điểm, thực phẩm, đồ chơi, văn phòng phẩm, đồ trang trí… sẽ bị áp mức phí cố định 10%...
Trao đổi về lý do tăng phí, một số sàn TMĐT như TikTok, Shopee, Lazada giải thích rằng, mục đích nhằm duy trì và cải thiện chất lượng dịch vụ, đầu tư vào công nghệ, logistics (chuỗi cung ứng) và marketing (quảng bá, xây dựng thương hiệu).
Theo các hộ kinh doanh online, việc các sàn TMĐT thông báo tăng phí từ 1-4 khiến họ “choáng váng” vì chắc chắn lợi nhuận của người bán ngày một “teo tóp”.
Anh Lê Văn Tuyển (ngụ quận Tân Phú, TPHCM, chuyên bán đồ văn phòng phẩm, giày dép các loại trên sàn TMĐT) chia sẻ: “Chúng tôi rất áp lực với cách tính phí mới của sàn nên quyết định tạm ngưng bán. Ngoài phí cố định mà sàn TMĐT đưa ra, người bán sẽ phải chi trả thêm phí thanh toán, phí vận chuyển, phí quảng cáo, phí rủi ro, phí vận hành, thuế... Do đó, lợi nhuận “teo tóp” chỉ còn 2%-3%, khiến kinh doanh online trên các sàn TMĐT kém sức hấp dẫn so với cách thức truyền thống”.
Theo giới kinh doanh online, chưa kể chính sách thay đổi liên tục, có sàn TMĐT một năm tăng phí 3-4 lần, bị đình chỉ hoặc bị cấm mà không có lý do rõ ràng nên người bán hàng nhỏ lẻ ngày càng khó khăn, áp lực.
Quy mô “phình to”, đóng thuế nhỏ giọt
Sàn TMĐT tại Việt Nam đang phát triển vượt bậc, trở thành một trong những lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số. Năm 2024, quy mô thị trường đạt khoảng 25 tỷ USD và dự báo sẽ cán mốc 35 tỷ USD vào năm 2025.
Tuy nhiên, nghịch lý là tốc độ tăng thu thuế từ TMĐT lại không tỷ lệ thuận với mức tăng trưởng doanh thu. Tổng số thuế từ TMĐT trong năm 2024 chỉ đạt khoảng 116.000 tỷ đồng, trong đó hộ và cá nhân kinh doanh online chỉ đóng góp khoảng 2.500 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng rất thấp.
Tình trạng thất thu thuế trong lĩnh vực này đang là vấn đề nổi cộm. Báo cáo từ ngành thuế cho thấy, số thu thuế từ TMĐT hiện chỉ chiếm khoảng 17,4% tổng doanh thu của ngành, giảm so với mức 20% của năm 2022. Nguyên nhân chính đến từ việc hàng trăm ngàn cá nhân, hộ kinh doanh chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ kê khai, nộp thuế. Đặc biệt, những vụ việc bị phát hiện và xử lý thời gian qua cho thấy thất thoát thuế từ TMĐT là rất lớn.
Riêng tại TPHCM, năm 2024 cơ quan thuế cũng rà soát và xử lý hơn 4.000 tổ chức, cá nhân kinh doanh online, truy thu và xử phạt 256,4 tỷ đồng. Một số đối tượng sử dụng nhiều tài khoản cá nhân để nhận tiền, lập 2 sổ kế toán để che giấu doanh thu lên tới hàng trăm tỷ đồng. Một thách thức lớn hiện nay là việc chưa xác định được chủ sở hữu của khoảng 300.000 gian hàng TMĐT với doanh số ước tính trên 70.000 tỷ đồng, tập trung tại các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo...
Nguyên nhân, do trước đây để phát triển TMĐT, quy định chưa yêu cầu các sàn định danh đầy đủ người bán; chỉ cần email và tên cửa hàng là đã có thể giao dịch. Việc xác định người bán hiện gặp khó khăn khi dữ liệu từ các sàn thiếu thông tin giá trị giao dịch hoặc lượt giao dịch thành công.
Nhằm xử lý tình trạng nói trên, lãnh đạo ngành thuế cho biết, cơ quan thuế sẽ phối hợp với các bộ, ngành và sàn TMĐT để rà soát, bổ sung cơ sở dữ liệu. Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các sàn thực hiện quy định mới, công tác của ngành sẽ hỗ trợ trực tiếp cho các sàn.
“Ngành thuế tiếp tục phối hợp với các sàn TMĐT và ngân hàng để hoàn thiện dữ liệu định danh, xử lý triệt để các gian hàng chưa rõ thông tin chủ sở hữu, tiến tới minh bạch hóa thị trường TMĐT và tăng cường quản lý thuế hiệu quả hơn”, một lãnh đạo ngành thuế nhấn mạnh.
Ông TRẦN HỮU LINH - Cục trưởng Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương):
Người bán có quyền khiếu nại về mức phí
Việc điều chỉnh phí thanh toán trên các sàn TMĐT hiện nay là thỏa thuận dân sự giữa các sàn và người bán hàng trên sàn. Theo thỏa thuận giữa hai bên, có thể việc tăng phí sẽ phải được thông báo trước. Các sàn phải nêu rõ cách thức tính giá dịch vụ, từ đó, người bán có quyền tham gia hoặc không tham gia. Khi các sàn tăng giá thì người bán hàng có quyền khiếu nại theo quy định khi cảm thấy việc tăng phí này là hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
