Đảm bảo trật tự lòng, lề đường: Trách nhiệm từ chính quyền cơ sở

Phức tạp vì không đồng bộ

Theo số liệu thống kê của ngành chức năng, toàn địa bàn thành phố hiện có tổng cộng 4.869 tuyến đường có bề rộng lòng đường từ 5m trở lên, với tổng chiều dài 4.044km. Trong số này có 3.631 tuyến đường bề rộng nhỏ hơn 7,5m với 2.328km và 1.238 tuyến đường có bề rộng từ 7,5m trở lên với chiều dài 1.716km.

Như vậy, theo tinh thần Quyết định số 74/2008/QĐ-UBND ngày 23-10-2008 của UBND TPHCM, tính ra có 42,41% chiều dài các tuyến đường có thể xem xét cho phép đậu xe dưới lòng đường. Trong số 2.271 tuyến đường có vỉa hè nhỏ hơn 5m, chỉ 772 tuyến đường (451km) có vỉa hè rộng từ 3m trở lên, còn 1.499 tuyến đường (1.428,3km) có vỉa hè rộng dưới 3m. Ngoài ra, còn có 2.598 tuyến đường (2.074km) không có vỉa hè.

Với đặc điểm nhiều tuyến đường không có vỉa hè nên dẫn đến tình trạng dừng đậu xe dưới lòng đường, trong khi với các tuyến đường có vỉa hè thì cũng chỉ khoảng hơn 27% chiều dài phần vỉa hè có thể xem xét cho phép sử dụng tạm thời với mục đích ngoài giao thông.

Nói chung, các hành vi vi phạm trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TPHCM trong thời gian qua có nhiều dáng vẻ. Đó là tình trạng các hộ mặt tiền đường kinh doanh, buôn bán lấn chiếm vỉa hè làm nơi để xe, hàng hóa, bảng hiệu hoặc buôn bán hàng rong trên vỉa hè. Tình trạng đưa rác thải ra đường hoặc tập kết rác ngoài đường trong khi chờ xe thu gom. Công tác xử lý xe thô sơ, xe tự chế không thực hiện triệt để, đặc biệt tại khu vực vùng ven và ngoại thành. Tình trạng ô tô dừng đậu tràn lan tại các tuyến đường có biển báo cấm dừng đậu xe, nhất là tại các siêu thị, trung tâm tiệc cưới, nhà hàng, trường học, bệnh viện… Tình trạng đậu xe nhiều giờ trên một số tuyến đường, ngay cả những đường có biển báo cấm dừng, cấm đậu. Vẫn còn phổ biến tình trạng kinh doanh, mua bán lấn chiếm lòng lề đường, họp chợ tự phát.

Bên cạnh đó, việc sử dụng vỉa hè, lòng đường ngoài mục đích giao thông như tiệc cưới, tang lễ… vẫn còn khá phổ biến, từ đó ít nhiều ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông ((ATGT). Nhiều vỉa hè có tình trạng người dân xây, đặt bục trái phép làm ảnh hưởng đến ATGT và mỹ quan đô thị.

Theo Ban ATGT TPHCM, trong số 178 tuyến đường trọng điểm được tổ chức kiểm tra, chỉ có 68 tuyến đường chuyển biến tốt, vỉa hè thông thoáng, tiêu biểu như các đường Hàm Nghi, Calmette, Nguyễn Trãi, Phùng Khắc Khoan, Châu Văn Liêm, Hoàng Diệu, Hùng Vương… Còn 95/178 tuyến đường chỉ mới có chuyển biến, đó là các tuyến đường được kinh doanh theo giới hạn vạch sơn trên vỉa hè hoặc còn lối đi cho khách bộ hành mà tiêu biểu là các tuyến đường Trần Hưng Đạo, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Huệ, Đồng Khởi, Lê Lợi, Nguyễn Thái Học, Lương Định Của, Nguyễn Thị Minh Khai… Có 15/178 tuyến đường được đánh giá ít chuyển biến vì còn tình trạng buôn bán phức tạp như Võ Văn Tần, Nguyễn Chí Thanh, Thuận Kiều, Nguyễn Tri Phương, Lê Quang Sung, Minh Phụng, Ông Ích Khiêm, Kinh Dương Vương…

Còn nhiều việc cần làm

Một cách tổng quát, công tác quản lý, lập lại trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn thành phố thời gian qua có những mặt làm được và cũng còn những tồn tại cần giải quyết.

Về mặt tích cực, hầu hết các quận huyện đều có nỗ lực trong việc thực hiện giải quyết tình trạng lấn chiếm lòng lề đường. Nhiều quận huyện thường xuyên ra quân kiểm tra, rà soát nên tạo được chuyển biến bước đầu như các quận 1, 3, 4, 6, Thủ Đức và huyện Củ Chi. Một số quận huyện có giải pháp, mô hình hay như quận 1 mỗi tuần ít nhất 2 lần các lực lượng chức năng địa phương phối hợp ra quân lập lại trật tự lòng, lề đường hay như Đội quản lý trật tự đô thị quận Bình Tân dùng điện thoại nhắn tin cho cá nhân, tổ chức kinh doanh buôn bán không được lấn chiếm lòng đường, lề đường, vỉa hè trên địa bàn quận…

Thế nhưng, vẫn còn nhiều điều để nói về các tồn tại. Tại một số quận huyện, việc giải quyết trật tự lòng lề đường vẫn chưa đồng bộ, thiếu quyết liệt; sau khi kiểm tra xử lý lại để tái phát nạn lấn chiếm, buôn bán tràn lan. Loại hình buôn bán hàng rong bằng xe đẩy dưới lòng đường vẫn còn khá phổ biến, gây cản trở giao thông. Chợ tự phát tuy có giảm nhưng chưa dứt điểm, tập trung nhiều quanh các khu công nghiệp, vùng ven.

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này, cả nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan. Đó là những nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, thường tái vi phạm khi không có lực lượng chức năng kiểm tra; nhiều tuyến đường không có vỉa hè hoặc vỉa hè rất hẹp, chưa kể thực trạng xuống cấp; chợ truyền thống chưa đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân, dẫn tới sự xuất hiện chợ tự phát; kinh doanh vỉa hè tại thành phố từ lâu đã trở thành như một loại hình văn hóa trong kinh doanh, tức rất khó thay đổi; công tác tuyên truyền của cơ quan chức năng chưa thường xuyên, sâu sát, dẫn tới chưa tạo được tính thuyết phục, sự đồng thuận của người dân; công tác kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm chưa thường xuyên, liên tục, thiếu kiên quyết, nhất là ở cấp phường xã, từ đó dẫn tới dư luận cho rằng có tình trạng bao che, bảo kê…

Ông Nguyễn Ngọc Tường, Phó Trưởng ban chuyên trách Ban ATGT thành phố, cho rằng một trong những mấu chốt để giải quyết vấn nạn này, đó là cần xác định vai trò nòng cốt, quan trọng của chính quyền cơ sở.

Trong cách nhìn nhận này, chủ tịch UBND các quận huyện sẽ phải chịu trách nhiệm trước UBND thành phố trong việc đảm bảo trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn do mình quản lý. Thành phố cần xem xét xử lý trách nhiệm đối với các chủ tịch quận huyện không hoàn thành nhiệm vụ, để trật tự lòng đường, vỉa hè diễn biến phức tạp.

Thành phố cũng cần xem xét quy hoạch xây dựng chợ mới hoặc bố trí chợ tạm tại những vị trí phù hợp (như các khu đất trống) để di dời các chợ tự phát. Chính quyền thành phố cần chỉ đạo UBND các quận huyện và đơn vị liên quan thực hiện nghiêm việc quản lý phương tiện thô sơ theo tinh thần Nghị quyết số 05/2008/NQ-CP của Chính phủ, không để tình trạng sản xuất, sử dụng tràn lan xe 3-4 bánh thô sơ, xe tự chế như hiện nay.

Trong khi đó, ủy ban MTTQVN TPHCM có thể hỗ trợ hiệu quả cho công tác lập lại trật tự lòng lề đường bằng cách tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể chính trị trong công tác tuyên truyền, giám sát đối với việc thực hiện quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè. Không xem xét công nhận khu phố văn hóa còn tình trạng lòng lề đường phức tạp, mất trật tự.