Sáng 25-3, trong khuôn khổ phiên họp thứ 43 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Thượng tướng Phan Văn Giang, Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Thường trực Bộ Quốc phòng thừa uỷ quyền trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Biên phòng Việt Nam. Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt cũng đã trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự Luật.
Thượng tướng Phan Văn Giang cho biết, Việt Nam có đường biên giới đất liền khoảng 5.036,471 km, bờ biển dài 3.260 km với 44 tỉnh, thành phố có biên giới quốc gia. Tình hình hiện nay đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với sự nghiệp đổi mới, phát triển và bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, đòi hỏi Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang nhân dân nói chung, trong đó lực lượng bộ đội biên phòng (BĐBP) nói riêng phải tiếp tục nỗ lực phấn đấu mạnh mẽ, quyết liệt hơn để bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia, vùng trời, vùng biển của Tổ quốc. Việc ban hành Luật Biên phòng Việt Nam, do đó là hết sức cần thiết.
Ghi nhận nỗ lực lớn của cơ quan soạn thảo, song Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt, người từng là Tư lệnh Bộ đội biên phòng, đề nghị ban soạn thảo rà soát lại những quy định có liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân.
Ông Việt dẫn chứng khoản 2 Điều 9 dự thảo Luật (giao Chính phủ quy định chi tiết biện pháp nghiệp vụ) là không phù hợp, cần quy định cụ thể ngay trong luật hoặc dẫn chiếu theo quy định của Luật An ninh quốc gia. Quy định Bộ đội Biên phòng có nhiệm vụ “phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật ở khu vực biên giới theo quy định của pháp luật” tại khoản 3 Điều 15 là chưa phù hợp với Điều 67 Hiến pháp và khoản 1 Điều 26 Luật Quốc phòng, Điều 3 Luật Công an nhân dân. Hoặc quy định cán bộ, chiến sĩ BĐBP được quyền trưng dụng một số loại tài sản tại khoản 6 Điều 16 là chưa phù hợp với Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản…
“Thường trực UBQPAN đề nghị Ban soạn thảo rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật cho phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo đảm quyền con người, quyền công dân, tránh chồng chéo với các luật chuyên ngành và bảo đảm tính khả thi”, Chủ nhiệm Võ Trọng Việt nêu rõ.
Về nhiệm vụ của Bộ đội Biên phòng, người đứng đầu Uỷ ban Quốc phòng và An ninh lưu ý, dự thảo Luật quy định BĐBP có nhiệm vụ “kiểm soát xuất nhập cảnh tại các cửa khẩu do Bộ Quốc phòng quản lý theo quy định pháp luật” dễ gây hiểu lầm là kiểm soát toàn bộ cả người, phương tiện, hàng hóa; dẫn đến chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của Hải quan theo Luật Hải quan năm 2014 và nhiều Điều ước quốc tế có liên quan, nên đề nghị quy định cụ thể về đối tượng kiểm soát.
Tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng bày tỏ quan tâm đến tính thống nhất của dự thảo luật này với tổng thể hệ thống pháp luật. Theo Phó Chủ tịch Tòng Thị Phóng, để làm tốt công tác biên phòng phải có sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa nhiều lực lượng. Với lực lượng BĐBP thì trách nhiệm quản lý bảo vệ biên giới và khu vực biên giới quốc gia là chủ chốt, các nhiệm vụ khác là phối hợp với chính quyền, cấp uỷ, các đoàn thể ở địa phương, cơ sở. Quy định rõ như vậy thì khi thực hiện không lúng túng, vướng mắc.
Tán thành quan điểm này, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga phân tích. “Luật Biên phòng có phạm vi điều chỉnh rộng hơn rất nhiều so với Pháp lệnh BĐBP – cơ sở để xây dựng luật này nên cần rà soát kỹ để tránh chồng chéo với nhiều đạo luật khác, chẳng hạn như Luật Biên giới quốc gia và đặc biệt là nhóm luật về tư pháp như Bộ luật Tố tụng hình sự; Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự; Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Phòng, chống ma túy; Luật Phòng, chống mua bán người…”, bà Lê Thị Nga nhấn mạnh. Tuy chưa đề cập đến nội dung cụ thể, song người đứng đầu Uỷ ban Tư pháp đề nghị “gia cố thêm” các quy định về chức năng nhiệm vụ của BĐBP và tăng cường đầu tư cho lực lượng này.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đồng ý trình dự án Luật để Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp tới, nhưng yêu cầu ban soạn thảo nghiên cứu thấu đáo thêm nhiều nội dung đã được quy định tại nhiều đạo luật khác có liên quan, bảo đảm tính hợp Hiến và tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.
“BĐBP rất vất vả, nhất là mùa dịch này, anh em đang phải ngủ lán trại để làm nhiệm vụ, cần được quan tâm hơn nữa”, Chủ tịch Quốc hội chia sẻ thêm.
