Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản đang được Bộ Tư pháp thẩm định đã phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền quyết định trưng mua, trưng dụng tài sản.
Dự thảo bổ sung các trường hợp thực hiện trưng mua, trưng dụng tài sản để phù hợp và thống nhất với Luật Phòng, chống thiên tai năm 2013, Luật Quốc phòng năm 2018 (sửa đổi, bổ sung năm 2024), và Luật Phòng thủ dân sự năm 2023; cụ thể là mở rộng các tình huống có thể áp dụng trưng mua, trưng dụng, bao gồm cả trong tình trạng thiết quân luật. Theo đó, thay thế cụm từ “vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia” bằng “vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai”.
Cùng với đó, dự thảo bổ sung thẩm quyền quyết định trưng mua, trưng dụng tài sản cho lãnh đạo nhiều bộ, ngành và chủ tịch UBND cấp tỉnh trong một số trường hợp thay vì quy định thẩm quyền thuộc Thủ tướng Chính phủ.
Đặc biệt, các quy định về trưng dụng đất đai được làm rõ, tránh chồng chéo với Luật Đất đai năm 2024.
Một thay đổi rất đáng lưu ý khác là bổ sung quyền khiếu nại của người có tài sản trưng mua, trưng dụng đối với quyết định trưng mua, trưng dụng tài sản và quy định việc giải quyết khiếu nại được thực hiện theo pháp luật về khiếu nại; đồng thời xác định rõ ràng nguyên tắc không phân biệt đối xử và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người có tài sản khi thực hiện trưng mua, trưng dụng.
Trách nhiệm xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về trưng mua, trưng dụng tài sản cũng được bổ sung, trong đó giao thêm nhiệm vụ thanh tra của Bộ Tài chính; bổ sung quy định về các hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm việc không hủy bỏ quyết định trưng mua, trưng dụng tài sản khi có trường hợp phải hủy bỏ.
Nguyên tắc bồi thường thiệt hại cũng là nội dung được bổ sung, hoàn thiện so với quy định hiện hành, theo đó giá trị bồi thường thiệt hại trong trường hợp tài sản trưng dụng bị hư hỏng, mất mát, hoặc bị thiệt hại hoàn toàn được căn cứ vào giá thị trường tại thời điểm hoàn trả hoặc bồi thường.
Về đối tượng tài sản trưng dụng, dự thảo nêu đề xuất nghiên cứu, bổ sung “vật nuôi” vào danh mục tài sản trưng dụng, đặc biệt cho các nhiệm vụ quốc phòng như canh gác, liên lạc, do thám, chống người nhái, mang vũ khí...
Theo dự thảo tờ trình dự án luật, những sửa đổi và bổ sung này thể hiện nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc xây dựng một khung pháp lý toàn diện, minh bạch và hiệu quả cho công tác trưng mua, trưng dụng tài sản tại Việt Nam, đồng thời đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và người dân.
