Trước đó, bản cáo trạng được đại diện Viện Kiểm sát nhân dân TP Hà Nội công bố cho thấy, bị cáo Trần Ngọc Hà bị quy kết liên quan đến 3 hành vi là bảo lãnh trái luật cho công ty con - Vetranco và thực hiện 2 dự án gây thiệt hại hơn 142 tỷ đồng.
Cụ thể, trong thời gian từ ngày 15-4-2011 đến 31-12-2014, bị cáo Hà là Chủ tịch HĐTV VEAM, từ ngày 1-1-2015 đến ngày 8-8-2018 là Tổng Giám đốc VEAM.
Bị cáo Trần Ngọc Hà tại phiên toà. Ảnh: ĐỖ TRUNG Trong thời gian từ năm 2011 đến năm 2013, Vũ Từ Công (cựu Kế toán trưởng VEAM) tham mưu, đề xuất, soạn thảo văn bản trình Lâm Chí Quang (cựu Tổng Giám đốc VEAM) ký 4 chứng thư bảo lãnh thanh toán cho Vetranco (Công ty con trực thuộc VEAM) vay tổng số 193 tỷ đồng tại Vietinbank Chi nhánh Hà Nội, Agribank Chi nhánh Hoàng Mai, BIDV Sở giao dịch 3 và tại Agribank Chi nhánh Long Biên.
Đến hạn thanh toán, Vietranco không trả được nợ vay nên VEAM bị các Ngân hàng cưỡng thu số tiền hơn 23 tỷ đồng và VEAM phải cho Vetranco vay để thanh toán nợ các ngân hàng số tiền hơn 52 tỷ đồng, gây thiệt hại cho VEAM tổng số tiền hơn 75 tỷ đồng. Với quyền hạn, trách nhiệm của Chủ tịch HĐTV VEAM, Trần Ngọc Hà biết và buộc phải biết việc bảo lãnh thanh toán cho Vetranco của Lâm Chí Quang, Vũ Từ Công là vi phạm về tỷ lệ bảo lãnh vay vốn theo quy định của Bộ Tài chính và vi phạm Quy chế quản lý tài chính của VEAM. Do đó, xác định Trần Ngọc Hà biết và tạo điều kiện cho Lâm Chí Quang, Vũ Từ Công thực hiện việc bảo lãnh, cho vay trái quy định gây thiệt hại cho VEAM số tiền hơn 75 tỷ đồng.
Năm 2016, dự án “Đầu tư sản xuất máy kéo bốn bánh hạng trung” của VEAM đang ở giai đoạn chuẩn bị đầu tư và chưa được Bộ Công thương xem xét, quyết định đầu tư nhưng bị cáo Trần Ngọc Hà với chức danh Tổng Giám đốc VEAM vẫn thực hiện việc ký kết hợp đồng cung cấp Li-xăng với Công ty ISEKI (Nhật Bản) và thanh toán 2 đợt, số tiền 2,5 triệu USD, nhưng sau đó không có căn cứ thu hồi, gây thiệt hại cho VEAM số tiền hơn 56 tỷ đồng.
Quang cảnh phiên tòa. Ảnh: ĐỖ TRUNG Năm 2015, bị cáo Trần Ngọc Hà với chức danh Tổng Giám đốc VEAM đã tự ý quyết định hợp tác với Công ty T-King (Trung Quốc) thực hiện kế hoạch đầu tư phát triển sản phẩm xe ô tô tay lái bên phải để xuất khẩu sang Sri Lanka nhưng không có Nghị quyết của HĐTV VEAM, không nằm trong kế hoạch sản xuất kinh doanh đã được phê duyệt của VEAM. Bị cáo Trần Ngọc Hà đã quyết định việc chuyển tạm ứng cho Công ty T-King tổng số tiền 400.000 USD để T-King nghiên cứu, phát triển các bộ linh kiện xe ô tô. Do kế hoạch nêu trên không thực hiện được và không thu hồi được khoản đã tạm ứng nên VEAM bị thiệt hại số tiền gần 10 tỷ đồng.
Trả lời thẩm vấn tại tòa, bị cáo Trần Ngọc Hà cho biết, VEAM cổ phần hóa từ năm 2017, vốn nhà nước nắm giữ 88,47% do Bộ Công thương đại diện. Ở doanh nghiệp có 2 hoạt động chính là đầu tư và sản xuất kinh doanh. Đối với hoạt động đầu tư, thẩm quyền thuộc về HĐTV. Pháp luật đã tách bạch thẩm quyền của HĐTV và tổng giám đốc.
Liên quan đến việc bảo lãnh trái luật cho Vetranco gây thiệt hại gần hơn 75 tỷ đồng, bị cáo Hà cho rằng, việc bảo lãnh thuộc thẩm quyền của tổng giám đốc và không cần báo cáo HĐTV. Bản thân HĐTV không biết việc này. “Cho đến ngày 11-9-2013, lần đầu tiên tôi được nghe về việc bảo lãnh và lập tức yêu cầu báo cáo. Ngày 17-9 tôi làm văn bản yêu cầu ngăn chặn ngay các phát sinh… Tôi cũng báo cáo là tôi không đủ điều kiện để biết việc này vì nghiệp vụ này không phát sinh trên báo cáo tài chính. Người được phân công theo dõi cũng không biết vì không ai báo cáo. Sát sườn nhất như HĐQT của Vetranco cũng không biết. Cáo trạng nói tôi buộc phải biết là không phù hợp vì đây là thẩm quyền của tổng giám đốc”, bị cáo Trần Ngọc Hà khẳng định và cho biết thêm theo quy định, tổng giám đốc được bảo lãnh trong hạn mức khoảng hơn 460 tỷ đồng.
Khai trước tòa, bị cáo Trần Ngọc Hà còn cho rằng, chỉ nhận trách nhiệm hành chính. “HĐTV có trách nhiệm với kế hoạch tổng thể, lên kế hoạch, bảo toàn và phát triển vốn. Từng sự việc, lĩnh vực, có nơi lãi, nơi lỗ, ở cấp nào làm thì phải chịu trách nhiệm”, bị cáo khai.
Trước bục khai báo, bị cáo Hà cũng phủ nhận cáo buộc về đầu tư sản xuất 2 sản phẩm là máy kéo bốn bánh hạng trung và xe ô tô tay lái bên phải không đúng quy định, gây thiệt hại cho Nhà nước 66 tỷ đồng. Bị cáo khẳng định đã thực hiện đúng và không có sai phạm.
Cựu HĐTV VEAM cho biết, hàng năm, HĐTV ban hành kế hoạch sản xuất kinh doanh, doanh thu, xuất khẩu sản phẩm và thể hiện ở các con số. Tổng giám đốc phải chủ động thực hiện. Trong 30 năm hoạt động, HĐTV chưa ban hành nghị quyết nào quyết định phải sản xuất sản phẩm cụ thể nào. Hàng năm, tổng công ty phát triển hàng trăm sản phẩm mới dạng linh kiện, hàng chục sản phẩm mới dạng sản phẩm. Chính vì không thuộc thẩm quyền thành viên nên cáo buộc như cơ quan tố tụng cáo buộc mang tính áp đặt.
“Tôi là con người năng động, đam mê công việc, thấy có lợi thì làm. Kể cả thế hệ tiếp theo không làm những việc như thế thì nhà máy không tồn tại”, bị cáo Hà khai.
