Cuộc chiến đấu trên bầu trời miền Bắc Việt Nam trong những năm chiến tranh chống Mỹ cứu nước được xem là cuộc đối đầu phòng không không quân lớn nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ 2. Ở đó, một dân tộc nhỏ bé, thua sút hoàn toàn về phương tiện kỹ thuật đã đối đầu với một quốc gia được xem là mạnh nhất thế giới về tiềm lực quốc phòng khi đó. Và điều bất ngờ đã diễn ra, trong cuộc đối đầu không cân sức ấy, quốc gia nhỏ bé là người chiến thắng sau cùng.
Có rất nhiều bài báo, rất nhiều cuốn sách viết về cuộc chiến với những góc độ khác nhau và trong vô vàn những cuốn sách đó, những tác phẩm của Trung tướng - PGS Phan Thu luôn có một vị trí đặc biệt. Nó đặc biệt bởi tác giả chính là một trong những chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực chống tác chiến điện tử, trinh sát điện tử và gây nhiễu điện tử trong chiến tranh chống Mỹ tại Việt Nam. Ông cũng là một trong những người trực tiếp tham gia cuộc đối đầu điện tử nhằm “vạch nhiễu tìm thù” góp phần đưa đến chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ trên không năm 1972.
Năm 2006, Trung tướng – PGS Phan Thu ra mắt cuốn sách Bàn về đấu tranh điện tử trong chiến tranh phá hoại của quân đội Mỹ ra miền Bắc Việt Nam (1964 - 1972). Đây là một cuốn sách thiên về kỹ thuật, do đó khá kén người đọc. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Mỹ phát động chiến tranh phá hoại ra miền Bắc (5-8-1964), NXB Trẻ đã giới thiệu đến bạn đọc cuốn sách mới nhất của ông với nhan đề Cuộc đối đầu không cân sức.
Tác phẩm được thể hiện dưới dạng bút ký, tuy đề cập khá nhiều đến vấn đề kỹ thuật nhưng lần này, tác giả đã hạn chế đi sâu vào vấn đề chuyên môn mà đi sâu vào những vấn đề về con người, tình cảm, tâm tư, suy nghĩ của những người lính. Tổng thể tác phẩm chia làm 12 chương, mỗi chương là một sự kiện quan trọng liên quan đến việc chống tác chiến điện tử mà trực tiếp là chống thủ đoạn gây nhiễu và đối phó với tên lửa chống radar của Mỹ. Chương thứ 12 với tên gọi “Trận chiến đấu cuối cùng” viết về cuộc chiến trên không cuối năm 1972, là sự kiện quan trọng nhất, chiếm dung lượng nhiều nhất của sách. Theo nhận xét của tác giả, cuộc chiến này là tổng kết của những ngày đêm đối đầu máy bay Mỹ phá hoại trên bầu trời miền Bắc.
Là một quân nhân, lại là một chuyên gia kỹ thuật, cách hành văn của tướng Phan Thu khá ngắn gọn, súc tích và mỗi câu văn đều chứa đựng nhiều thông tin, chi tiết. Như ở chương 8, tác giả kể về việc do chiếm được một dàn SAM 2 ở Trung Đông, Mỹ nắm được tần số điều khiển tên lửa và đã lắp đặt thiết bị phát hiện tín hiệu này trên máy bay để khi bị bắn có thể chủ động ứng phó. Lợi dụng điều này, ta đã chế tạo ra thiết bị phát sóng điều khiển giả, tức là không có tên lửa nào phóng ra nhưng tín hiệu thì cứ như là đang điều khiển tên lửa tấn công. Đây là lần đầu tiên và cũng là duy nhất trong chiến tranh Việt Nam, ta chủ động gây nhiễu đánh lừa địch.
Với dạng bút ký nên tác phẩm cũng không thiếu những trường đoạn nhẹ nhàng, đưa người đọc đến cuộc sống bình thường của những người lính trong chiến tranh. Như trong một lần thử nhiệm xe radar cơ động, do tính bảo mật của kế hoạch nên việc liên lạc phải thông qua mật mã. Trong lúc đang triển khai thì một bức điện mật được gửi đến, sau công tác giải mã, hiệu đính đúng bài bản thì mới té ngửa ra là đơn vị báo tin vợ của tác giả Phan Thu vừa sinh em bé, mẹ tròn con vuông…
XUÂN THÂN
