Sụt giảm chỉ số niềm tin NTD
Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 được tổ chức gần đây, ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Liên hiệp HTX Thương mại TPHCM (Saigon Co.op) cho biết, thời gian gần đây, cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi khi nghe mục tiêu tăng trưởng hai con số. Cụ thể, Việt Nam đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng GDP đạt 8% và kiểm soát lạm phát ở mức 4,5% trong năm 2025. Còn TPHCM đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP trong năm 2025 là trên 10% - cao hơn mức Chính phủ đưa ra cho thành phố là 8,5%. Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui, vẫn tồn tại những lo âu nhất định. Đó là sự sụt giảm của chỉ số niềm tin NTD. Ông Nguyễn Anh Đức cho biết, trước đây, Việt Nam từng là quốc gia có chỉ số niềm tin NTD cao nhất Đông Nam Á nhưng hiện nay vị thế này đã không còn. Điều này thể hiện rõ rệt qua sức mua ở nhiều kênh bán hàng truyền thống, mà điển hình là các chợ dân sinh đã sụt giảm.
Ghi nhận của chúng tôi tại nhiều ngôi chợ ở TPHCM như Bà Chiểu, Thanh Đa (quận Bình Thạnh), Vườn Chuối (quận 3), Tân Bình (quận Tân Bình)… cho thấy, tình trạng tiểu thương đóng quầy sạp, treo biển sang sạp, cho thuê sạp khá phổ biến. Điển hình như tại chợ Vườn Chuối - vốn một thời mua bán tấp nập, nhưng nay chỉ còn 190/406 sạp đang hoạt động. Hay như chợ Thanh Đa, hiện chỉ có 278/495 quầy sạp còn hoạt động… Các quầy sạp đang hoạt động chỉ tập trung vào ngành hàng tươi sống là rau củ quả, thịt, trái cây và một số sạp bán trang sức.
Trong báo cáo về tình hình hoạt động doanh nghiệp 2 tháng đầu năm 2025 gửi UBND TPHCM, Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) nhận định, doanh thu của các chợ thời gian qua ngày càng suy giảm và chỉ còn tập trung vào các sản phẩm thiết yếu. Tình trạng tiểu thương đóng sạp, bỏ chợ ngày càng nhiều và các chợ dường như không đủ nguồn lực để tự phục hồi, đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại. Lý giải cho tình trạng trên, nhiều chuyên gia cho rằng, niềm tin của NTD gắn liền với vấn đề thu nhập, chi tiêu và khả năng đảm bảo nhu cầu cơ bản. Tuy nhiên, mấy năm qua kinh tế khó khăn, thu nhập của người dân giảm sút nên niềm tin cũng giảm theo.
Cần giải pháp mang tính tiên phong
Theo ông Nguyễn Anh Đức, muốn củng cố, nâng cao niềm tin của NTD, trước hết cần cải thiện vấn đề thu nhập, giúp họ đảm bảo được nhu cầu cơm ăn, áo mặc. Muốn làm được, cần tạo dựng niềm tin trong môi trường B2B (doanh nghiệp với doanh nghiệp) bằng cách củng cố “sức khỏe” của doanh nghiệp thông qua chính sách hỗ trợ kịp thời và phù hợp từ phía Nhà nước. Đặc biệt, cần chọn lọc và tập trung hỗ trợ các doanh nghiệp “hạt giống” - những doanh nghiệp có tiềm lực lớn để tạo ra cú hích cho toàn ngành. Song song đó, cần tái cấu trúc thương mại hiện đại, gồm các mô hình bán lẻ mới đang phát triển mạnh như thương mại điện tử, omnichannel (kênh bán hàng hợp nhất) và multichannel (bán hàng đa kênh). Đồng thời, cần củng cố lại chuỗi cung ứng để đảm bảo tính ổn định và linh hoạt trong hoạt động kinh doanh. “Chợ truyền thống hiện chiếm 76% thị phần bán lẻ nhưng mô hình hoạt động lâu đời, hầu hết quầy sạp đều kém hiệu quả. Tuy nhiên, để chuyển đổi hình thức kinh doanh cho chợ truyền thống không dễ, phải đầu tư cả nhân lực và vốn”, ông Đức nói và cho rằng, thay vì hỗ trợ từng tiểu thương chuyển đổi mô hình kinh doanh theo thương mại điện tử, nên chăng phát triển mô hình mới, đó là hình thành các hub (trung tâm hoạt động) chung cho tiểu thương.
Thông qua hub, tiểu thương được sử dụng các dịch vụ chung như bán hàng hoặc cùng livestream trên một nền tảng thương mại. Để phát triển hub này, cần sự bắt tay của các nhà bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố bởi các nhà bán lẻ này đang chuyển đổi mạnh mẽ sang online, có điều kiện tốt về cơ sở hạ tầng, công nghệ… “Nhà bán lẻ dùng nguồn lực của mình thực hiện livestream giới thiệu hàng cho tiểu thương, ngược lại tiểu thương sẽ dùng những quầy sạp mình đang có để làm điểm trữ hàng hoặc giao dịch mua bán đến NTD”, ông Đức đề xuất.
Ngoài những giải pháp trên, các chuyên gia cho rằng, giữ bình ổn giá hàng hóa và tổ chức các hoạt động khuyến mãi kích cầu cũng nên thực hiện xuyên suốt. Như ở TPHCM, các hệ thống bán lẻ lớn là Co.opmart, Co.opXtra, Satra, Aeon… ngoài thực hiện cam kết bình ổn giá cho nhiều ngành hàng, còn liên tục tổ chức khuyến mãi cho NTD.
Theo các chuyên gia kinh tế, nếu đặt mục tiêu tăng trưởng GDP của cả nước là 8% thì thương mại bán lẻ cần tăng trưởng ít nhất 12% mới có thể đóng góp hiệu quả vào mục tiêu chung. Chính vì thế, việc củng cố niềm tin của NTD là chìa khóa quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng cho bán lẻ trong năm 2025.
