Củng cố, hoàn thiện hệ thống y tế cơ sở

Thông tin nhiều nhân viên y tế tuyến cơ sở của TPHCM xin nghỉ việc hàng loạt làm dấy lên những lo ngại về việc để lại lỗ hổng trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, nhất là vấn đề liên quan đến dịch bệnh.

Nhân viên y tế phường Nguyễn Cư Trinh, quận 1 (TPHCM) đến nhà cấp cứu cho bệnh nhân khó thở tại phường. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Đầu tháng 12-2021, phường 22 (quận Bình Thạnh) ghi nhận 500 ca F0 tại nhà. Như vậy, phường phải có khoảng 4-5 trạm y tế lưu động để theo dõi việc điều trị các F0. Thế nhưng, theo bà Ngô Thị Minh Thu, Trạm trưởng Trạm y tế phường 22, do không có chi viện nhân sự từ tuyến trên nên đơn vị này phải “chia sẻ” nhân sự để lập thêm 1 trạm y tế lưu động. “Chúng tôi lấy nhân sự của mình cùng với 2 tình nguyện viên để lập trạm y tế lưu động. F0 nhiều, công việc nhiều nhưng nhân sự vẫn thế khiến chúng tôi quá tải”, bà Ngô Thị Minh Thu cho biết. Trong cao điểm đợt dịch Covid-19 lần thứ 4, phường 22 có 5 trạm y tế lưu động phân chia phụ trách theo khu phố, F0 cách ly tại nhà được điện thoại thăm hỏi mỗi ngày, thăm khám trực tiếp. Hiện nay, nhân viên y tế của trạm phải đảm trách nhiều việc cùng lúc, như: test nhanh triệu chứng, test F0 hoàn thành cách ly, điều tra truy vết… Ngoài ra, trạm còn gánh thêm việc tiêm vaccine Covid-19 mũi 2 cho người dân.

Tại xã Vĩnh Lộc A (huyện Bình Chánh), tình hình căng thẳng không kém. Bác sĩ Phan Thanh Tùng, Trạm trưởng Trạm y tế xã Vĩnh Lộc A, thống kê, trung bình mỗi nhân viên y tế trạm phải “gồng gánh” trên 17.000 dân. Nay, nhân viên y tế tại đây phải làm việc công suất lên đến 300%; trong khi lương nhân viên y tế tại trạm y tế chỉ khoảng 4,5-6 triệu đồng/tháng. Bác sĩ Phan Thanh Tùng cho biết thêm, ông có thâm niên công tác gần 20 năm nhưng hiện lương của ông chỉ khoảng 6 triệu đồng/tháng. “Lương thấp, công việc nhiều, áp lực cao khiến nhiều người từ bỏ. Những người còn bám trụ với nghề, với trạm y tế đều vì đam mê, vì trách nhiệm với người dân”, bác sĩ Phan Thanh Tùng chia sẻ.

Cần chính sách tiếp sức thiết thực

Theo PGS-TS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TPHCM, tỷ lệ nhân viên y tế tuyến xã/10.000 dân tại TPHCM chỉ đạt 2,31. Tỷ lệ này thấp hơn rất nhiều so với cả nước và Hà Nội (tương ứng là 7,42 và 6,06). Đợt dịch vừa qua, y tế cơ sở đã bộc lộ những điểm yếu khi chưa thể giám sát, chăm sóc F0 trong cộng đồng. Hiện TPHCM có 310 trạm y tế xã, phường nhưng có một nửa trạm y tế không có trạm trưởng. Số lượng nhân sự tại mỗi trạm chỉ khoảng 4-5 nhân viên.

Nhìn nhận về hệ thống y tế cơ sở, PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng Ban Quản lý an toàn thực phẩm TPHCM, đại biểu Quốc hội, cho rằng, hệ thống y tế cơ sở của TPHCM trong nhiều năm qua rất thiếu và yếu về chỉ tiêu phân bổ ngân sách, nhân lực. Chỉ tiêu 30% ngân sách chi cho y tế dự phòng chưa đáng kể so với nhu cầu thực sự của người dân. Trong khi đó, cơ chế phân bổ lại không hợp lý khi dựa trên sự phân chia địa lý chứ không theo quy mô dân cư. “Ngân sách cho y tế, đặc biệt y tế dự phòng, đầu tư chưa thỏa đáng nên khi xảy ra dịch, hệ thống dự phòng “thủng” dẫn đến khối điều trị cũng dễ vỡ trận”, bà Phạm Khánh Phong Lan phân tích và khẳng định rằng, y tế dự phòng là 1 trong 3 nhánh của y tế (gồm điều trị, cung ứng và dự phòng); trong đó y tế dự phòng đóng vai trò nền móng. Tuy nhiên, lâu nay, TPHCM chỉ chú tâm đầu tư điều trị, cung ứng mà chưa đầu tư thỏa đáng cho dự phòng, trong khi việc chăm sóc sức khỏe toàn dân phải nhìn vào dự phòng.

Kiến nghị giải pháp giữ chân nhân viên y tế tại cơ sở, PGS-TS Đỗ Văn Dũng, Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y Dược TPHCM, cho rằng, cần tăng thu nhập, cam kết cho những người ở tuyến y tế cơ sở phải được cấp chứng chỉ hành nghề… Cần ban hành các chế độ hỗ trợ thu nhập nhằm cải thiện đời sống. Từ đó mới mong thu hút và duy trì nhân viên y tế đang công tác tại tuyến y tế cơ sở.