1. Buổi chúc thọ hôm ấy như một lần họp mặt. Bà Tống Hồ Khánh Huy, con gái cụ Tống Hồ Cầm, cảm động khi nhìn thấy nụ cười rạng rỡ của cha, khi đôi mắt lim dim chợt bừng tỉnh lúc nghe giọng đọc ngâm thơ ngọt ngào của một nghệ sĩ trong đoàn. Nói về thơ ca Phật giáo, ông viết nhiều, viết hay để truyền bá tư tưởng của đạo Phật và được cộng đồng đón nhận một cách tự nhiên, nồng nhiệt.
Công lớn của cư sĩ Tống Hồ Cầm không thể không kể đến việc xây dựng và phát triển tổ chức Gia đình Phật tử Việt Nam từ những năm 1953. Theo Thượng tọa Thích Nhật Từ, Phó Viện trưởng Thường trực Học viện Phật Giáo Việt Nam tại TPHCM, trụ trì chùa Giác Ngộ, việc này không chỉ có ý nghĩa đối với Phật giáo Việt Nam, mà còn với cộng đồng xã hội. Bởi sự ra đời và phát triển của Gia đình Phật tử đã xóa bỏ quan niệm “trẻ vui nhà, già vui chùa”. Những người trẻ được mở cánh cửa trải nghiệm từ sớm với Phật pháp, trau dồi kỹ năng sống, trau dồi đạo đức để lập nghiệp thành công và hạnh phúc lâu dài.
Với tinh thần phụng sự, dấn thân, cư sĩ Tống Hồ Cầm đã sớm tham gia các phong trào yêu nước từ thời kỳ toàn quốc kháng chiến. Dưới thời chế độ Ngô Đình Diệm, ông tích cực tham gia xuống đường, tuyệt thực phản đối chế độ độc tài. Là một nhà thơ, nhà báo, ông có nhiều bài viết lan tỏa tư tưởng Phật giáo về đoàn kết dân tộc, ca ngợi lòng yêu nước, động viên tăng ni, Phật tử cùng các tầng lớp nhân dân tham gia đấu tranh cho nền độc lập, thống nhất nước nhà. Ở tuổi 94, ông vẫn miệt mài với công việc ở Báo Giác Ngộ, tờ báo mà ông và những người đồng đạo cùng gây dựng từ những ngày đầu nước nhà thống nhất. Năm 2012, ông được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam ghi nhận là nhà báo cao tuổi nhất Việt Nam.
2. Tháng 8-2016, ở tuổi 99, ông có buổi nói chuyện trước đông đảo Phật tử chùa Giác Ngộ. Ông nói, điều mình tâm đắc nhất ở đạo Phật, đó là khẩu hiệu Bi, Trí, Dũng: Bi là lòng thương người; Trí là trí tuệ; Dũng là dũng lực. Đạo Phật là đạo từ bi, là phải có tình thương, phải có trí để thương cho đúng chỗ, có ích cho xã hội, cho gia đình bạn bè và cũng cần có dũng lực nữa.
Trong buổi giao lưu, trò chuyện ngày hôm ấy, Thượng tọa Thích Nhật Từ, trụ trì chùa Giác Ngộ, đã nói rằng, cư sĩ Tống Hồ Cầm là tấm gương về tinh tấn, phụng sự. Ông làm việc không biết mệt mỏi suốt hơn 70 năm. Hơn 80 tuổi vẫn miệt mài ở Học viện Phật giáo Việt Nam. Hơn 90 tuổi vẫn miệt mài làm báo.
“Trong các vị cư sĩ lão thành, chúng ta sẽ khó tìm thấy được các vị cư sĩ lỗi lạc tương tự như bác Tống Hồ Cầm. Khi làm Phật sự, tôi luôn tâm niệm cái gì làm được là không từ nan, không than vãn, không bỏ cuộc giữa chừng, đeo đuổi đến khi đạt được thành quả. Lòng quyết tâm đó, tôi học được từ bác Tống Hồ Cầm”, Thượng tọa Thích Nhật Từ bày tỏ.
Cuối buổi giao lưu với Phật tử ngày hôm ấy, cư sĩ Tống Hồ Cầm đọc một bài thơ dài được sáng tác nhân mùa Vu Lan, ký bút danh Tống Anh Nghị. Ông giải thích, chữ “Nghị” ở đây được ông đặt để nhắc nhở mình: Nghị là nghị lực của tâm, của trí, để đối nhân xử thế sao cho mình có ích ít nhiều cho xã hội, cho giáo hội.
Và hôm nay, ở tuổi 105, ông mãn duyên trần với nụ cười thanh thản trên môi. Ông ra đi giữa tình thương của con cháu, của chư tôn đức tăng ni, các huynh trưởng, đoàn sinh Gia đình Phật tử Việt Nam các thế hệ.
| Cư sĩ Tống Hồ Cầm từ trần vào lúc 8 giờ 20 ngày 11-3-2022, hưởng thọ 105 tuổi. Lễ viếng bắt đầu từ 7 giờ ngày 12-3, tại chùa Hải Quang (phường 3, quận Tân Bình). |
