Với sự tăng nóng của thị trường xây dựng, Việt Nam cần phải đẩy mạnh hơn nữa việc xanh hóa các công trình, đặc biệt là các công trình ở nhằm góp phần giảm sử dụng năng lượng trong quá trình vận hành, nâng cao chất lượng sống của người dân và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Cần ưu đãi công trình xanh
Bộ Xây dựng cho biết, cùng với sự tăng trưởng về số lượng các tòa nhà và quy mô diện tích sàn thì tiêu thụ năng lượng trong khu vực này cũng gia tăng đáng kể hàng năm. Bởi vậy, việc áp dụng các công trình xanh theo tiêu chuẩn quốc tế là xu hướng tất yếu để nâng cao chất lượng cuộc sống và tiết kiệm năng lượng cho quốc gia. Các chuyên gia trong ngành cũng nhận định, vì lợi ích bền vững của các công trình xanh cũng như nhận thức của các chủ đầu tư và khách hàng, thị trường công trình xanh tại Việt Nam dự báo tăng trưởng ở mức 13% giai đoạn từ năm 2015-2020.
Theo các chuyên gia công trình xanh, công trình xanh tác động rất lớn trong thời gian dài đối với cộng đồng. Cư dân sống trong công trình xanh được hưởng lợi từ việc tiết kiệm chi phí về điện, nước. Sống trong công trình xanh, môi trường xanh, người sử dụng được nâng cao sức khỏe, tăng năng suất lao động. Chủ đầu tư giảm được chi phí vận hành và bảo dưỡng. Đặc biệt, môi trường sinh thái bền vững theo chuẩn mực xanh toàn cầu và tuổi thọ công trình cũng bền vững hơn. Ngoài ra, lợi ích của công trình xanh không chỉ tiết kiệm hàng tỷ đồng mỗi năm (thông qua việc tiết kiệm năng lượng trong mỗi công trình, tòa nhà), việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả còn giúp giảm phát thải khí nhà kính, giảm thải khí CO2 ra môi trường. Tuy nhiên, việc phát triển công trình xanh cũng gặp thách thức lớn vì làm đội vốn đầu tư công trình lên, buộc chủ đầu tư phải lựa chọn tăng giá thành hoặc giảm bớt lợi nhuận.
Hiện nay tại Việt Nam có một số đơn vị tiên phong trong việc hỗ trợ, đánh giá và cấp chứng chỉ cho các dự án đạt tiêu chuẩn xanh. Và có một số doanh nghiệp (DN) phát triển công trình xanh theo tiêu chuẩn quốc tế. Là DN xây dựng công trình xanh theo tiêu chuẩn LEED (Mỹ), bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng Giám đốc Công ty Địa ốc Phúc Khang, cho biết công trình xanh theo tiêu chuẩn LEED được đánh giá thông qua rất nhiều quy định khắt khe. Trong đó, vật liệu xây dựng cho công trình phải hạn chế phát thải độc hại, từ lớp sơn phủ đến vật liệu hoàn thiện tòa nhà. Bởi lẽ, một dự án được gọi “xanh” là khi trong suốt vòng đời của nó đều tận dụng tối đa nguồn năng lượng tự nhiên, hạn chế chất thải và tạo không gian sống tốt nhất cho người sử dụng. Bà Thanh Mẫu cũng cho biết, để phát triển dự án căn hộ theo tiêu chuẩn xanh LEED, công ty đã phải tốn thêm 10% - 12% chi phí đầu tư ban đầu cho dự án. “Không phải cứ xây dựng chung cư xanh là có thể tăng giá sản phẩm vì giá căn hộ hoàn toàn phụ thuộc vào yếu tố cung cầu của thị trường. Đây cũng là cái khó cho DN khi theo đuổi việc xây dựng công trình xanh”, bà Thanh Mẫu bày tỏ. Chính vì thế, để khuyến khích phát triển mạnh công trình xanh trong tương lai, nhiều nhà đầu tư kiến nghị Nhà nước cần ban hành chính sách ưu đãi đối với các công trình xanh. Cụ thể như ưu đãi lãi suất, tăng chỉ tiêu quy hoạch, giảm thủ tục trong phê duyệt hồ sơ công trình xanh nhanh hơn. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần triển khai dán nhãn, cấp chứng chỉ cho vật liệu, thiết bị, công trình tiết kiệm năng lượng, công trình xanh… thì lúc đó mới khuyến khích được sự tham gia của toàn xã hội.
Mảng xanh bị bỏ quên
Không chỉ còn quá ít công trình xanh mà nhiều dự án nhà ở, chung cư hiện nhiều chủ đầu tư cũng không chú trọng đến mảng xanh. Trong bối cảnh các công trình xây dựng ngày càng tăng, vấn đề biến đổi khí hậu do thiếu mảng xanh đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của người dân tại các khu đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM… Chính vì thế, ngoài giải pháp kiến trúc xanh, kiến trúc bền vững phải là sự lựa chọn tất yếu để ứng phó với hiện trạng bê tông hóa đô thị như hiện nay, thì diện tích mảng xanh cũng là giải pháp để thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm thiểu khí thải nhà kính và giải quyết thỏa đáng các vấn đề liên quan đến môi trường sống của cư dân. Thế nhưng, không ít chủ đầu tư, khi xây dựng dự án đã quên mảng xanh.
Bà Nguyễn Thái Thuật Hiền, chuyên gia trong lĩnh vực thiết kế mảng xanh, cho biết công trình xanh thường “đội” tổng vốn đầu tư các dự án bất động sản có thể lên đến 10% - 20%. Do vậy, nhiều chủ đầu tư dự án thường có xu hướng cắt giảm mảng xanh, tăng diện tích sàn xây dựng để nâng cao phần lợi nhuận. Về việc này, ông Nguyễn Thanh Toàn, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch và Kiến trúc TPHCM, cho rằng người dân không chỉ có nhu cầu ở mà còn có nhu cầu… thở. Tuy nhiên, thực tế đa phần các dự án nhà ở, dự án phát triển đô thị lại ít hoặc không xây dựng mảng xanh, thậm chí cắt xén đất dành cho cây xanh để xây dựng các công trình thương mại, dịch vụ nhằm mục đích kinh doanh. Kết quả kiểm tra của các cơ quan chức năng cũng cho thấy, rất nhiều dự án chung cư đều vi phạm về công trình công cộng, chủ đầu tư đã “hô biến” phần diện tích xây dựng công viên cây xanh để xây nhà hàng, sân quần vợt, siêu thị... Không ít chủ đầu tư đã đưa dân vào ở trong các tòa nhà chung cư nhưng hạ tầng kỹ thuật, tiện ích, công viên vẫn không hoàn thiện.
Mặc dù cơ quan chức năng đã có các chính sách khuyến khích, thúc đẩy, thậm chí bắt buộc DN triển khai các công trình xanh, mảng xanh và đưa ra chế tài đối với các dự án vi phạm trong vấn đế thiết kế quy hoạch mảng xanh, tiết kiệm năng lượng… nhưng các quy định này vẫn chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Mức xử phạt hành chính đối với các công trình vi phạm còn quá thấp so với lợi nhuận mà các chủ đầu tư dự án cố ý bỏ quên mảng xanh, thay thế bằng các hạng mục khác để thu lợi.
Trước thực trạng trên, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Lê Văn Khoa vừa có văn bản yêu cầu các sở ngành liên quan rà soát, xây dựng chương trình phát triển công viên, mảng xanh trên địa bàn TP, giai đoạn 2017 - 2020. Theo đó, các cơ quan chức năng TPHCM sẽ kiểm tra định kỳ đối với việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật, công viên cây xanh của các dự án khu dân cư trên địa bàn TP; trước mắt tập trung vào các dự án quy mô lớn và đã có người dân vào sinh sống ổn định. Đối với những trường hợp chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa hoàn chỉnh, chủ đầu tư phải có kế hoạch, lộ trình hợp lý để đầu tư hoàn chỉnh toàn bộ các công viên, cây xanh trong dự án đúng theo quy mô trong đồ án quy hoạch được duyệt. Sau đó tổ chức kiểm tra, nếu không thực hiện theo tiến độ cam kết và không đảm bảo chất lượng sẽ bị xử phạt nghiêm theo quy định.
