Công chứng vào guồng “số hóa”

Công chứng từ xa, ký số tại nhà

Những ngày cuối tháng 6, chị Mỹ Ngân (23 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh, TPHCM) tranh thủ xin nghỉ nửa buổi trực để đi công chứng sơ yếu lý lịch và hồ sơ theo yêu cầu của cơ quan. Tưởng đi sớm sẽ vắng, ai ngờ vừa tới văn phòng công chứng trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, chị thấy người dân ngồi chờ khá đông.

Chị trò chuyện cùng những người đi công chứng và biết rằng từ ngày 1-7 sẽ bắt đầu triển khai việc công chứng điện tử đối với một số loại giấy tờ. “Nghe nói sau này chỉ cần đăng ký tài khoản công chứng điện tử, rồi làm từ xa, ký số là xong. Nếu vậy thì quá tiện, khỏi phải chạy lòng vòng”, chị Ngân chia sẻ.

Không riêng chị Ngân, nhiều người dân cũng bày tỏ vui mừng về quy định công chứng mới sắp áp dụng. Ai cũng mong thủ tục công chứng sẽ nhanh hơn, thuận tiện hơn. Theo TS - công chứng viên Ninh Thị Hiền, Văn phòng công chứng Ninh Thị Hiền (TPHCM), Luật Công chứng (sửa đổi) với nhiều quy định mới sẽ giúp giảm phiền hà cho người dân.

TS - công chứng viên Ninh Thị Hiền dẫn chứng: Điều 9 nghiêm cấm giả mạo người công chứng hay sử dụng giấy tờ không trung thực; Điều 42 cho phép không phải nộp lại giấy tờ nếu đã có trong Cơ sở dữ liệu quốc gia; Điều 46 quy định các trường hợp được phép công chứng ngoài trụ sở…

Đặc biệt, điểm nổi bật của Luật Công chứng (sửa đổi) là cho phép thực hiện công chứng điện tử trực tuyến hoặc trực tiếp trên nền tảng công chứng điện tử. “Công chứng điện tử là chuyển đổi số trong hoạt động công chứng, vẫn phải đảm bảo tính xác thực, tính hợp pháp của giao dịch, năng lực hành vi dân sự và ý chí của các bên tham gia, tạo nên giá trị pháp lý vững chắc cho văn bản công chứng”, TS - công chứng viên Ninh Thị Hiền cho biết.

Quy định về công chứng điện tử là một bước tiến mạnh mẽ trong quá trình chuyển đổi số của hoạt động công chứng Việt Nam. Trong bối cảnh hệ thống cơ quan nhà nước tăng cường các loại hình dịch vụ công trực tuyến, công chứng điện tử - với sản phẩm là văn bản công chứng điện tử - sẽ góp phần nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.

Với công chứng điện tử, cá nhân, tổ chức có thêm sự lựa chọn về hình thức thực hiện công chứng; văn bản công chứng điện tử có thể được dùng trong các dịch vụ công trực tuyến. Với công chứng điện tử trực tuyến, người tham gia giao dịch ở cách xa nhau vẫn có thể yêu cầu công chứng, giúp giảm chi phí và thời gian.

Hiện nay, Sở Tư pháp TPHCM đã chuẩn bị xong các điều kiện để thực hiện công chứng điện tử, trong đó có việc xây dựng nền tảng công chứng điện tử. Khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thì công chứng điện tử sẽ được thực hiện trên thực tế.

Chụp ảnh khi đi công chứng, siết an toàn pháp lý

Theo Điều 50 của Luật Công chứng (sửa đổi), kể từ ngày 1-7, người yêu cầu công chứng, người làm chứng, người phiên dịch phải ký vào từng trang của giao dịch trước sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên, và việc này phải được chụp ảnh, lưu trữ hồ sơ công chứng, trừ một số trường hợp, như người không thể ký hoặc các doanh nghiệp đã đăng ký mẫu chữ ký trước đó.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định, quy định mới này nhằm đảm bảo việc công chứng diễn ra trực tiếp, thực chất, tránh tình trạng nhân viên văn phòng thay công chứng viên thực hiện các khâu công chứng. Đồng thời, các bản ảnh được lưu trữ có tính bảo mật, không ảnh hưởng đến quyền hình ảnh của cá nhân.

Trao đổi với báo SGGP, Luật sư Trần Đức Phượng, Đoàn Luật sư TPHCM, cho rằng đây là quy định vừa cần thiết và có tính thực tiễn cao, là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao tính xác thực và an toàn pháp lý cho người dân khi tham gia các giao dịch dân sự.

Trên thực tế từng xảy ra vụ việc như Cơ quan CSĐT Công an TPHCM vừa qua đã khởi tố, bắt tạm giam một công chứng viên của VPCC Đầm Sen để điều tra hành vi “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” và khởi tố 2 bị can khác về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Theo vụ việc, 2 bị can đã dùng hợp đồng ủy quyền giả để chiếm đoạt tiền của ông Hà Ngọc Diện số tiền 18,5 tỷ đồng bằng thủ đoạn một nhân viên VPCC Đầm Sen soạn thảo hợp đồng ủy quyền từ bà Tuyết (người bán nhà) sang ông Diện (mua nhà và nhận ủy quyền của người bán). Các bị can lấy lý do bà Tuyết già yếu nên thực hiện ký ngoài trụ sở và đưa cho ông Diện hợp đồng ủy quyền có chữ ký, lăn tay của bà Tuyết và đã được công chứng viên ký công chứng. Sau đó, bà Tuyết phát hiện và tố cáo đến công an.

Do vậy, quy định buộc chụp ảnh người ký tại thời điểm công chứng như quy định mới sẽ hạn chế những vụ việc vi phạm pháp luật liên quan công chứng viên, từ đó góp phần giảm bớt giao dịch giả mạo, công chứng viên phải thực hiện đúng hoạt động công chứng và có thêm cơ sở pháp lý bảo vệ người dân.

Một tấm ảnh chụp tại thời điểm ký có thể giúp chứng minh được sự có mặt, sự tự nguyện, thậm chí cả tình trạng tâm lý, thể chất của người ký, giúp loại trừ tình trạng “ký thay”, “ký khống”…, vốn là kẽ hở đã gây ra không ít hệ lụy pháp lý trong nhiều vụ án.