 |
| Tỉnh Quảng Ngãi đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt Văn hóa Sa Huỳnh. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
Di tích Quốc gia đặc biệt Văn hóa Sa Huỳnh thuộc loại hình di tích khảo cổ. Trong đó, 6 điểm di tích gồm: địa điểm Di tích Long Thạnh, địa điểm Di tích Phú Khương, địa điểm Di tích Thạnh Đức, Quần thể di tích Chămpa trong không gian Sa Huỳnh, đầm An Khê và lạch An Khê, sông Cửa Lỗ.
Trong các địa điểm trên có 3 di tích khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh nằm liền kề nhau là địa điểm di tích Long Thạnh khai quật các năm 1977, 1978, 2010; địa điểm di tích Phú Khương khai quật các năm 1923, 1959; Địa điểm di tích Thạnh Đức phát hiện đầu tiên Văn hóa Sa Huỳnh năm 1909, khai quật các năm 1923, 1934.
 |
| Di tích khảo cổ Long Thạnh khai quật năm 1978, có niên đại cách ngày nay trên 3.000 năm, thuộc sơ kỳ đồng thau, giai đoạn tiền Sa Huỳnh. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
Di tích Văn hóa Sa Huỳnh tại Sa Huỳnh là nơi phát hiện đầu tiên và xác lập tên gọi Văn hóa Sa Huỳnh, được các nhà khảo cổ học khai quật nghiên cứu trong suốt thế kỷ XX.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Trần Hoàng Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi, nhấn mạnh: Di tích Văn hóa Sa Huỳnh được Thủ tướng Chính phủ công nhận Di tích Quốc gia đặc biệt là niềm vinh dự lớn và cũng là trách nhiệm của Đảng bộ, chính quyền và đồng bào các dân tộc tỉnh Quảng Ngãi trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị đặc biệt của di tích.
 |
 |
| Nhà trưng bày Văn hóa Sa Huỳnh thu hút người dân, du khách đến tham quan. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
PGS.TS Bùi Văn Liêm, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, cho biết: “Văn hóa Sa Huỳnh là văn hóa khảo cổ thuộc thời đại kim khí có táng thức cơ bản là mộ chum, không gian phân bố rộng trên dải đất miền Trung từ Hà Tĩnh đến Bình Thuận, Đồng Nai. Trung tâm của văn hóa này nằm ở các tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Nam và bắc Bình Định. Cư dân Văn hóa Sa Huỳnh làm nghề trồng trọt, khai thác thủy hải sản, làm đồ trang sức, làm đồ gốm, mỹ nghệ, đúc thủy tinh, đặc biệt là mộ chum lớn thường tập trung cồn cát ven biển lan dần ra các đảo ven bờ”.
PGS.TS Bùi Văn Liêm nhận định: “Những phát hiện về di vật Văn hóa Sa Huỳnh có giá trị rất lớn được các nhà khảo cổ học, nhà khoa học đánh giá cao. Sự hiện diện Văn hóa Sa Huỳnh tại Quảng Ngãi là thế mạnh không phải nơi nào cũng có được. Với những giá trị là di tích gốc có giá trị đặc biệt, độc đáo, Di tích Văn hóa Sa Huỳnh được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt Văn hóa Sa Huỳnh đã khẳng định, ghi nhận giá trị di tích và nổ lực chính quyền, nhân dân tỉnh Quảng Ngãi”.
 |
| Cư dân Văn hóa Sa Huỳnh có táng tục đa dạng, ngoài truyền thống táng tục mộ chum, còn có táng tục mộ vò, mộ nồi, mộ đất. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
 |
| Bộ sưu tập quan tài gốm Văn hóa Sa Huỳnh đang trưng bày gồm: Chum hình trứng, khai quật tại địa điểm Gò Quê năm 2005; chum văn in ô vuông phong cách Hán, phát hiện tại địa điểm Chiêm Chiêm; chum vò hình cầu có nắp đậy, khai quật tại Xóm Ốc năm 1997; mộ nồi chôn đứng theo hình thức hai nồi úp nhau. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
Địa điểm Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) là nơi phát hiện đầu tiên Văn hóa Sa Huỳnh, nơi đây tồn tại quần thể di tích Long Thạnh, Phú Khương, Thạnh Đức, từ sơ kỳ đồng thau tiền Sa Huỳnh phát triển lên Sa Huỳnh sơ kỳ sắt, tầng văn hóa khảo cổ, mộ táng của giai đoạn sớm – muộn là bằng chứng khoa học xác thực về việc khẳng định tính bản địa, nội sinh của Văn hóa Sa Huỳnh, đó là nền văn hóa trong thời đại kim khí có nguồn gốc hình thành, phát sinh phát triển ngay trên dải đất miền Trung Việt Nam.
Từ năm 1909 đến năm 1961, các học giả Phương Tây như M.Colani, O.Jansee, L.Malleret, W.G.Solheim II đã tập trung nghiên cứu tư liệu tại Sa Huỳnh và so sánh các nơi khác để xác lập tên gọi, mối quan hệ của Văn hóa Sa Huỳnh và các văn hóa khảo cổ đồng đại khác ở khu vực Đông Nam Á.
>> Một số di vật Văn hóa Sa Huỳnh
 |
| Cư dân văn hóa Sa Huỳnh rất ưa chuộng đồ trang sức chế tác từ đá ngọc, thủy tinh. Từ giai đoạn tiền Sa Huỳnh ở sơ kỳ đồng thau đã tìm thấy trong mộ táng ở Long Thạnh loại vòng tay, ống chuỗi chế tác từ đá ngọc Nephrite, ở Bình Châu II trong mộ đất có 7 hạt trang sức đá Opal. Đến giai đoạn Sa Huỳnh sơ kỳ sắt, cư dân Sa Huỳnh ưa chuộng đồ trang sức chế tác từ đá mã não và thủy tinh. Một vòng chuỗi đeo cổ đá mã não với các hạt hình thoi từ lớn đến nhỏ được phát hiện trong mộ chum hỏa táng ở Dương Quang (huyện Mộ Đức). Đây là vòng chuỗi mã não hoàn hảo đầy đủ nhất, đẹp nhất từ trước đến nay trong mộ táng Sa Huỳnh. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
 |
| Đồ trang sức và nguyên liệu chế tác đồ trang sức tại Suối Chình (xã An Hải, huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) có niên đại khoảng 2.000 năm trước. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
 |
| Đồ trang sức hạt cườm, khuyên tai 3 mấu được chế tác từ đá ngọc và thủy tinh, cách đây 2.000 năm. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
 |
| Bảo vật Quốc gia - bộ sưu tập bình gốm đất nung Long Thạnh, có niên đại tiền Sa Huỳnh, cách nay khoảng 3.000 năm, khai quật ở các năm 1978 và 1994 trong khu mộ chum tại địa điểm di tích Long Thạnh thuộc thôn Long Thạnh 2, phường Phổ Thạnh, thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
 |
| Bộ sưu tập Bình gốm Long Thạnh là hiện vật độc bản, chế tác bằng tay, còn nguyên vẹn, phản ánh đặc trưng đồ gốm ở giai đoạn sớm của Văn hóa Sa Huỳnh. Ảnh: NGUYỄN TRANG |
 |
| Một góc vùng đất Sa Huỳnh tại làng Gò Cỏ, phường Phổ Thạnh, thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi |
