Còn lỗ hổng lớn trong đấu giá tài sản

Tại Thanh Hóa, có vụ việc sau 2 lần UBND tỉnh hủy kết quả đấu giá quyền sử dụng đất do phát hiện hành vi vi phạm và tổ chức đấu giá lại thì giá bán đã tăng từ 438 tỷ đồng lên hơn 1.215 tỷ đồng.

Vụ đấu giá tài sản của Vinashin ở Quảng Ninh, hành vi đe dọa, chèn ép đã được người có tài sản ngăn chặn kịp thời, tài sản của Nhà nước không bị thất thoát.

Trong các vụ đấu giá đất ở Hà Nam, đã xảy ra tình trạng “cò mồi”, đe dọa, nhưng đã được cơ quan công an hỗ trợ và đảm bảo an ninh kịp thời.

Trong vụ đấu giá đất tại thị trấn Đắk Mâm, Krông Nô, Đắk Nông, vụ bán đấu giá tài sản của Công ty Cổ phần Dệt Long An và các vụ đấu giá đất tại Nghệ An, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với các đối tượng có hành vi thông đồng, dìm giá, băng nhóm đe dọa người tham gia đấu giá…

Giá khởi điểm của tài sản đấu giá chưa được định giá chưa sát với giá thị trường, đặc biệt là giá đất, dẫn đến tình trạng có những người không có nhu cầu vẫn tham gia đấu giá để đầu cơ, trục lợi.

Một số tổ chức đấu giá tài sản vẫn còn tình trạng vi phạm trình tự, thủ tục dẫn đến bị hủy kết quả đấu giá; còn tình trạng “bao che”, “thông đồng, dìm giá”, giữa người tham gia đấu giá, người có tài sản, tổ chức đấu giá tài sản; xuất hiện hiện tượng “bảo kê” của băng nhóm “xã hội đen” có hành vi “đe dọa, cưỡng ép” những người tham gia đấu giá nhằm thao túng cuộc đấu giá diễn ra phức tạp, gây thất thoát tài sản, ảnh hưởng an ninh, trật tự tại địa phương.

Bên cạnh đó, việc bàn giao tài sản cho người mua được tài sản đấu giá còn gặp rất nhiều khó khăn; nhiều trường hợp người mua được tài sản đấu giá chịu nhiều rủi ro, quyền lợi hợp pháp bị ảnh hưởng do không nhận được tài sản trúng đấu giá dẫn đến tâm lý e ngại khi tham gia đấu giá; tài sản đấu giá được bán nhiều lần không thành, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích của cá nhân, tổ chức, Nhà nước.

Nêu nguyên nhân khách quan, Báo cáo của Cục Bổ trợ tư pháp phân tích, hoạt động đấu giá tài sản chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản, liên quan đến nhiều khâu, thuộc quyền quản lý của nhiều cơ quan Bộ, ngành, địa phương. Luật Đấu giá tài sản chỉ quy định về trình tự, thủ tục đấu giá do các tổ chức đấu giá tài sản thực hiện trong khi các yếu tố tiên quyết quyết định thành công của cuộc đấu giá như thẩm định giá, xác định giá khởi điểm, phê duyệt phương án đấu giá, giám sát quá trình tổ chức thực hiện việc đấu giá, nộp tiền trúng đấu giá… chịu sự điều chỉnh của các luật chuyên ngành (Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công …), thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan nhà nước khác nhau.

Tài sản đấu giá ở Việt Nam hầu hết là tài sản công (đấu giá quyền sử dụng đất chiếm hơn 90%) nhưng chưa có đầu mối chung để xử lý như mô hình của một số nước phát triển, do đó, dễ dẫn đến nguy cơ trục lợi. Trong khi đó, ở Hàn Quốc, việc xử lý tài sản công được giao cho công ty trực thuộc Bộ Tài chính. Ở Pháp, Thái Lan, Mỹ việc xử lý tài sản công do một cơ quan nhà nước hoặc đấu giá viên tư pháp do Tòa án chỉ định thực hiện. Tài sản thuộc sở hữu của cá nhân, tổ chức được đưa ra bán thông qua đấu giá chưa đến 50 cuộc, chiếm rất ít (0,06%) so với số cuộc đấu giá tài sản bắt buộc.

Tình trạng “thông đồng, dìm giá”, “cò mồi, đe dọa, cưỡng ép” xảy ra khá tinh vi, có xu hướng ngày càng phức tạp nên quá trình thanh tra, kiểm tra thông thường rất khó phát hiện, xử lý nếu không có sự vào cuộc của cơ quan công an với các biện pháp nghiệp vụ chuyên ngành (giám định chữ ký, ghi âm, điều tra). Đáng lưu ý, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động đấu giá tài sản còn hạn chế nên phụ thuộc nhiều vào ý chí chủ quan của các chủ thể tham gia đấu giá.

Trong khi đó, việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản để thực hiện đấu giá còn chưa khách quan, tình trạng “sân sau” còn phổ biến, thậm chí tổ chức đấu giá có hành vi vi phạm pháp luật vẫn được lựa chọn; việc giám sát quá trình tổ chức đấu giá không thường xuyên, thậm chí là “buông lỏng”, do đó, chưa kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm, thậm chí còn tình trạng móc nối để trục lợi, gây thất thoát tài sản Nhà nước.