Ngày trẻ, bố rít thuốc y lò rèn (mẹ tôi nói thế), mẹ bao lần đòi bố bỏ thuốc nhưng bố phớt lờ, một phần do bố ở công trình, mẹ không quản nổi.
Mẹ về ngoại sinh tôi, tôi là “con đầu cháu sớm” nên được cả họ nâng niu. Bố về thăm, mẹ ngửi mùi thuốc lá quyết không cho bố đến gần và để được bế cô con gái bé bằng con mèo, thấy nó há miệng phải lắng tai mới nghe tiếng nó khóc, bố đồng ý bỏ thuốc. Sau đó tôi có thêm hai em gái. Vì bố mẹ là công nhân lại ở hai nơi nên từ nhỏ tôi ở với ông bà ngoại, bố mẹ như những người khách thi thoảng tạt qua nhà xin gáo nước mưa. Ấn tượng của tôi về bố là bố cực thích rau. Có tết nào đó trời lạnh, vườn nhà có luống rau xà lách, cây nào cây nấy cuộn chặt to hơn cái chén ăn cơm và mấy cây ớt sai quả. Không cần thịt cá, mỗi bữa của bố là một tô sốt cà chua rắc hành lá xanh rì, một rổ rau sống kèm mấy quả ớt.
11 tuổi, tôi vào ở với bố mẹ, đến một vùng đất lạ, lạ tiếng nói, lạ phong tục và lạ ngay cả trong nhà mình. Ngày tôi đi, ông bà dì cậu dúi cho tôi mấy tờ tiền, em út (khi ấy mới khoảng hai tuổi) thèm ăn bánh gói, tôi mua cho em và bị ăn đòn. Số tiền còn lại tôi phải đưa cho mẹ vì tôi còn nhỏ, đang được bố mẹ nuôi thì không được và nghiêm cấm có tiền riêng. Tôi như cái cây bị bứng khỏi khu vườn quen, bị ném đến thành phố xa lạ, bị bạn bè kỳ thị, trêu ghẹo, đánh mắng và xa lánh vì tiếng nói của tôi khác họ. Về nhà thì bố coi như một con thú hoang không thể dạy dỗ. Từ khi ấy, tôi luôn lánh xa bố, xa nhất có thể.
Tôi cho rằng bố có ba đứa con gái, không có tôi vẫn còn hai em, nên tôi không có chút giá trị nào. Tôi một buổi đi học, một buổi xuống đồi hái rau về cho lợn, còn nấu cơm rửa bát, trong khi hai em tôi chỉ ăn và học, hai tay tôi đến giờ vẫn còn những vết sẹo do băm rau thái chuối, nhưng tôi chưa một lần được bố mẹ công nhận hay khen ngợi. Tôi thi vào cấp 3, một kỳ thi quan trọng, nhưng cho đến tận khi biết mình đậu và một số bạn rớt, tôi mới giật mình. Tôi không tưởng tượng được nếu rớt thì mình sẽ làm gì. Nhà tôi không có trâu bò để chăn, không có ruộng vườn để làm, đi công nhân hay học nghề thì chưa đủ tuổi. Mẹ đang ở công trình, bố mời các chú bác trong khu tập thể đến ăn cơm.
Hôm ấy hẳn bố vui nên say, khi mọi người về hết, bố nằm trên giường thở phì phò toàn hơi rượu, mặt đỏ bừng, thi thoảng lại ậm ọe. Tôi để sẵn cái thau dưới đất, nằm một lúc hình như bố muốn ói nên nghiêng người ra ngoài. Lúc nằm lên giường, đầu bố ở phía trong nhưng chân vẫn vắt ra ngoài, bố nghiêng người quơ tay tìm thau, thau thì chưa thấy nhưng chân đã rơi ra ngoài, và bố lăn xuống đất, cái thau bị tay bố gạt văng vào gầm giường. Bố choài người theo lấy cái thau, và ói. Khi bố tỉnh, em gái kể chuyện “bố bị ngã và ói mùi rất kinh”. Bố ừ, mang chiếu gối đi giặt, từ đó về sau bố không uống say lần nào nữa, bố chỉ uống một hai chén nhỏ là dừng. Mãi khi chúng tôi đã lớn, chỉ khi đi chúc tết có mẹ bên cạnh bố mới say.
Tôi xa nhà và có cuộc sống không được như ý, tôi có thói quen tự quyết định mọi chuyện. Một lần cô em kế gọi điện nói mới bị bố mắng, tôi khá ngạc nhiên vì trong nhà em được bố thương nhất, do khi nhỏ em bị nhiều bệnh, khá yếu ớt. Em nói khi chiều bố gọi em lên nhà, biết vợ chồng em có mảnh đất chưa dùng đến, bố nói bán mảnh đất đó đi, mua cái nhà sát trường cấp 1 đang rao bán. Em hỏi sao lại mua nhà ở đó thì bố cáu: “Mày phải biết nghĩ đến chị mày chứ, mai kia già nó có một mình biết trông cậy vào đâu. Mua cái nhà ấy rồi gọi nó về, mở quán bán gì đó cũng đủ sống!”.
Tôi đã mất ngủ và không nghĩ bố lại để ý và lo lắng cho cuộc sống của mình, trước đó tôi chưa hề có ý định về quê, nhưng bố thì nghĩ trước và xa hơn, bố lo mai này ai cũng có “ông bà chăm nhau”, tôi có ai chăm sóc tựa nương ngoài gia đình. Những suy nghĩ của tôi về bố trước đó bỗng dưng thay đổi, tôi nhớ mình chưa bao giờ nghe bố than phiền vì có ba cô con gái. Đồng nghiệp của bố đôi khi gọi chúng tôi là “lũ vịt giời”, cho rằng lớn lên chúng tôi sẽ bay sạch. Bố trả lời: “Con nào cũng cần phải nuôi dạy, chỉ cần mai kia chúng nó bay vững là được!”.
Tôi nhớ những mùa hè khi đám trẻ nhà tôi còn nhỏ, đầu hè, bố vào đón chúng nó về chơi, hết hè lại đưa vào, bố còn đưa chúng ra tận quê nội để ông bà nội được gặp cháu vì nghe ông bà nói đường sá xa xôi. Tôi nhớ, mẹ kể những ngày bố chở mẹ đi chợ, thấy người ta bán tép đồng, bố nói mẹ mua về phơi khô, nhặt sạch râu rồi gửi cho tôi vì “chúng nó đi làm về còn con cái, chợ chiều có gì mà mua”, đi chợ quê thấy bán đậu đỗ, bố nói mẹ mua vì “đám trẻ thích ăn chè”...
Bố mẹ là người Bắc lại đi thoát ly từ sớm nên khi bà nội tôi mất, nhà tôi khá bối rối trong việc lo ma chay cho bà - tất cả đều phải nhờ chú bác anh chị trong xóm, người ta chỉ sao nhà tôi làm vậy, có người túc trực ở nhà tôi cả ngày cả đêm hỗ trợ, giúp đỡ. Hẳn bố luôn để bụng chuyện đó nên khi biết có bảo hiểm tang lễ, bố đã chở mẹ đi mua, nhưng người ta... không bán. Lý do bảo hiểm này phải do con cái mua cho cha mẹ.
Và bố đưa tiền cho em út mua, hẳn bố nghĩ tiền đóng mỗi năm không bao nhiêu nhưng lại giúp cho đám con rất nhiều, nhất là ba đứa con bố đều là con gái. Mà con gái lấy chồng thì…
Mỗi ngày, tôi lại thấy bố không khó tính và đáng ghét như tôi từng nghĩ, cho đến bây giờ, khi về quê ngoại, bố quen hết đường ngang nẻo tắt, nhớ từng ngôi nhà ấy trong ngõ ấy là của ai, nhớ hết ngày giỗ của bên ngoại… điều mà những chàng rể ít ai làm được. Tôi cũng thấy chị em tôi có nhiều nết giống bố như tính lo xa, dứt khoát, nói là làm. Ông bà nói, “con gái giống cha giàu ba họ”, tôi không mong giàu tiền bạc, chỉ cầu chị em tôi có cuộc sống bình lặng, đơn giản và thoải mái như bố mẹ, như thế, hẳn bố mẹ sẽ vui.
