Ngày 16-10, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước (DNNN).
Cùng tham dự hội nghị có các đồng chí: Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương; Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp; lãnh đạo các bộ ngành Trung ương, địa phương và đông đảo các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước.
Báo cáo về tình hình cơ cấu lại, các nhiệm vụ, giải pháp đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN do Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày cho thấy, tính đến thời điểm kết thúc năm tài chính 2017, có 526 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 707/QĐ-TTg thì các cơ quan, đơn vị sẽ phải thực hiện xây dựng phương án cơ cấu lại.
Tính đến ngày 30-9-2019, đã có 148 DNNN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cơ cấu lại. Số lượng doanh nghiệp chưa được phê duyệt phương án cơ cấu lại là 378 doanh nghiệp (chiếm 71%).
Theo kế hoạch cổ phần hóa (CPH) mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt thì giai đoạn 2017-2020 CPH là 128 DN. Lũy kế giai đoạn 2016 đến tháng 9-2019, đã có 168 DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị DN là 443.056 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.694 tỷ đồng.
Tuy nhiên, trong 168 DN này chỉ có 36/128 DN CPH thuộc danh mục CPH (đạt 28% kế hoạch); số DN còn phải thực hiện CPH kế hoạch tính đến hết năm 2020 là 92 DN. Qua số liệu trên cho thấy tình hình thực hiện CPH theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là rất chậm.
Về kế hoạch thoái vốn, theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ thì giai đoạn 2017 - 2020 thực hiện thoái khoảng 60.000 tỷ đồng vốn nhà nước tại các DN. Nhưng lũy kế trong giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 9-2019, cả nước mới thoái được 24.510 tỷ đồng, thu về 170.629 tỷ đồng.
Báo cáo về kế hoạch và tình hình sử dụng tiền thu từ CPH, thoái vốn, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, lũy kế giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 9-2019 đã thu về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp là 177.557 tỷ đồng.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính thì dự kiến đến hết năm 2020 sẽ hoàn thành kế hoạch nộp 250.000 tỷ đồng tiền thu từ CPH, thoái vốn về NSNN theo Nghị quyết số 26/2016/QH14 của Quốc hội đã giao.
Về tình hình tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh và cơ cấu lại DNNN, Bộ Tài chính cho hay, tính đến thời điểm kết thúc năm tài chính 2018 có 502 DNNN, tổng vốn chủ sở hữu tăng 5%, tổng tài sản tăng 2%, tổng doanh thu tăng 9%, lãi phát sinh trước thuế tăng 3%, nộp NSNN tăng 5% so với thực hiện năm 2017.
Đối với DN có vốn nhà nước, tổng tài sản tăng 4%, các khoản phải thu tăng 1,2%, giá trị hàng tồn kho giảm 3%, vốn chủ sở hữu tăng 9%, doanh thu tăng 14%, lãi phát sinh trước thuế tăng 8%, tổng số phát sinh phải nộp NSNN tăng 6% so với năm 2017.
Về việc xử lý các tồn tại, yếu kém của các dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành công thương, đến nay trong số 6 nhà máy trước đây thua lỗ thì đã có 2 nhà máy có lãi, 4 dự án còn đang thua lỗ đã từng bước khắc phục khó khăn, tiếp tục giảm được lỗ; 3 dự án trước đây bị dừng sản xuất kinh doanh, đến nay đã có 1 dự án vận hành sản xuất trở lại, 2 dự án đã đủ điều kiện vận hành trở lại nhưng do thị trường khó khăn nên vẫn dừng sản xuất; hiện đang tiếp tục triển khai công tác xử lý đối với 3 dự án xây dựng dở dang; Việc xử lý các dự án đã bảo đảm thực hiện theo đúng nguyên tắc của cơ chế thị trường; tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DN; Nhà nước không cấp thêm vốn vào các dự án.
Bộ Tài chính đánh giá, việc triển khai đề án cơ cấu lại các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty Nhà nước đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chậm, đặc biệt là nội dung thoái vốn, CPH.
Vẫn còn DNNN sản xuất, kinh doanh hiệu quả thấp, thua lỗ, không tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Một trong nguyên nhân khiến CPH DNNN chậm là do DNNN không muốn thoái vốn khỏi những ngành, lĩnh vực phát triển mạnh, có tỷ suất sinh lời cao, làm cho tiến độ thoái vốn chậm lại.
Một số đơn vị thuộc diện thoái vốn đang bị cơ quan bảo vệ pháp luật thực hiện thanh tra, kiểm tra, điều tra vì vi phạm các quy định về quản lý sử dụng vốn nhà nước theo quy định hiện hành.
Đối với những DNNN đã triển khai cơ cấu lại chưa đạt kết quả như kỳ vọng do các DN sau CPH chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực khai khoáng, năng lượng, cơ khí có điều kiện sản xuất kinh doanh, thị trường khó khăn; trình độ quản lý, quản trị DN, năng lực chuyên môn của người lãnh đạo còn hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới.
Một trong giải pháp để đẩy nhanh tiến độ CPH DNNN trong thời gian tới mà Bộ Tài chính đề nghị là phải nâng cao vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp trong công tác CPH, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN, gắn kết quả việc thực hiện sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN với việc đánh giá trách nhiệm của người đứng đầu.
Đảm bảo công khai, minh bạch, đúng quy định pháp luật, tuân thủ nguyên tắc thị trường, không để xảy ra hiện tượng lợi ích nhóm trong việc triển khai CPH, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN.
Thực hiện tách người quản lý DNNN khỏi chế độ công chức, viên chức. Triển khai rộng rãi cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm qua thi tuyển cạnh tranh, công khai, minh bạch... Hàng loạt cơ chế chính sách trong lĩnh vực này cũng được Bộ Tài chính đề xuất.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại hội nghị.Ảnh: VGP Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho hay, trong việc CPH DNNN, bước đầu đã phát hiện khi thoái vốn có sự cố ý làm trái pháp luật, không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng.
“Chính phủ yêu cầu thoái vốn nhà nước phải công khai, minh bạch, đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, vì vậy khi phát hiện sai phạm sẽ xử lý nghiêm. Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng đùn đẩy, né tránh khi thực hiện CPH DNNN”, Phó Thủ tướng nói.
